تنگی مجرا، تنگی در مسیر خروج ادرار از مثانه به خارج از بدن، ثانویه به اسکار و یا ضایعه در پیشآبراه است. پیش آبراه لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند. تنگی پیش‌آّبراه، بر جریان خروج ادرار اثر گذاشته و موجب ایجاد طیفی از عوارض سیستم ادراری و تناسلی مانند: التهاب و عفونت می‌شود. پیشآبراه در آقایان به علت طولانی‌تر بودن نسبت به زنان، بیشتر در معرض آسیب و ایجاد اسکار است. در ادامه نگاهی به علل، علایم، ریسک فاکتورها و درمان تنگی مجرا می‌اندازیم.
فرد مبتلا به تنگی مجرا ممکن است نشانه‌ها و علایم زیر را تجربه کند:
برخی از بیماران ممکن است به طور کامل توانایی ادرار کردن را از دست بدهند. این شرایط یک اورژانس پزشکی است و احتباس ادراری نام داشته و نیاز به مداخله درمانی فوری دارد. در غیر این صورت موجب عوارض جبران ناپذیری می‌شود.
بافت اسکار و یا ضایعه‌ای که باعث تنگی پیش‌آّبراه می‌شود، می‌تواند به علل زیر بوجود بیاید:
تنگی مجرا به طورکلی در مردان، به علت طول بیشتر پیشآبراه، شایع‌تر از زنان است. ابتلا به تنگی مجرا در بانوان و نوزادان بسیار ناشایع است.
در ادامه مطلب تنگی مجرا چیست یکی از شایع ترین علت هایی که افراد دچار تنگی مجرا به دلیل آن از انجام جراحی باز مجرا که درمان اصلی و قطعی است اجتناب می کنند، نگرانی از بروز ناتوانی جنسی و اختلال نعوظ پس از جراحی است.
درست است که یکی از عوارض جدی و ناخوشآیند جراحی های باز مجرا اختلال نعوظ است ولی احتمال بروز آن در حدی نیست که بیمار از انجام درمان قطعی خودداری کند. چه بسا در صورت عدم درمان قطعی همانطور که بارها صحبت کرده ام ، عوارض خیلی شدیدتر و طولانی مدت تری گریبان گیر بیماران بشود که متاسفانه خیلی از آن موارد هم برگشت ناپذیر هستند.
بر اساس بسیاری از مقاله ها و کتب علمی، میزان بروز ناتوانی جنسی در جراحی ها مجرا بستگی به روش جراحی دارد. در مواردی که ما از مخاط دهان استفاده می کنیم در تنگی های طولانی ، این میزان بسیار کم و در حد یک درصد است که اکثراً تمامی این افراد پس از یک سال از جراحی بهبودی کامل پیدا می کنند.
اما در مواردی که ما نیاز است قسمت تنگ را به طور کامل برداریم و دو قسمت سالم را مجدداً بهم پیوند بزنیم، این احتمال مختصر اقزایش پیدا می کند و در حد پنج الی هشت درصد این اختلال گزارش شده است. البته نکته مثبت این است که این افراد معمولا پس از گذشت یک سال در ۸۵% موارد به صورت خودبخود بهبود پیدا می کنند.
به عبارتی طی یک بررسی آماری، از هر صد بیمکار پس از گذشت یک سال از جراحی تنها یک بیمار دچار نعوظ و اختلال ناتوانی جنسی به صورت پایدار می شود و ما بقیه پس از گذشت یک سال نهایتاً به نعوظ طبیعی باز خواهند گشت. البته در طول این یک سال هم درمان های دارویی وجود دارد که ما برای بیمار تجویز می کنیم تا اینکه این مدت یک سال سپری شود.
نتیجه کلی این است که از هز ۱۰۰ بیمار ۱ بیمار دچار اختلال نعوظ دائم خواهد شد در حدود ۸۵% موارد پس از یک سال جراحی بهبود پیدا می کند و این درصد در واقع درصد خیلی بالایی نیست و عوارض عدم جراحی و تنگی های طول کشیده به مراتب مخرب تر و غیر قابل بازگشت هستند.
در صورت شک به تنگی مجرا، پس از انجام معاینه بالینی، پزشک ممکن است تست‌های مختلفی را درخواست کند:
باتوجه به اندازه اسکار و محل درگیری و شرایط بیمار، برنامه‌های درمانی گوناگونی در دسترس است. این عارضه درمان دارویی ندارد. اما ممکن است برای درمان عوارض ناشی از آن مانند عفونت‌ها درمان دارویی نیاز باشد. در صورت عدم درمان تنگی مجرا ممکن است عوارضی جدی همچون: عفونت‌های سیستم تناسلی و ادراری، تشکیل سنگ و برگشت ادرار و در نتیجه بزرگ شدن مثانه و کلیه‌ها و درگیری این ارگان‌ها رخ دهد.
در ادامه مطلب تنگی مجرا چیست اولین و ابتدایی ترین روش درمان تنگی های مجرای ادراری در مواردی خاص که عرض خواهم کرد چه هستند، استفاده از برش با تیغه و یا لیزر است. مواردی که مناسب این روش هستند، تنگی های هستند که طول کوتاه داشته باشند. نهایتاً بین یک تا یک و نیم سانتی متر در محل های خاصی از مجرای ادراری و در محل های پشتی مجرای ادراری باشند البته به گونه ای که به اسفنگتر و ماهیچه های کنترل کننده ادرار نزدیک نباشد.
شدت تنگی نباید خیلی زیاد باشد و تنها از این روش یک الی دو مرتبه مجاز به استفاده هستیم. بنابراین تنگی هایی موارد فوق را شامل نمی شوند به عنوان مثال تنگی هایی که شدت بسیار زیاد دارند، تنگی هاییکه در قسمت های ابتدایی مجرای ادراری هستند و همچنین افرادی که دو مرتبه تنگی مجرا را با لیزر یا تیغه تحت درمان قرار داده اند و مجدداً دچار عود شده اند این افراد، افراد مناسبی جهت استفاده مجدد از تیغه یا لیزر نیستند اتفاقی که پیش خواهد آمد در صورتی که این افراد بخواهند مکرراً تحت برش با لیزر یا تیغه قرار بگیرند این است که، علارغم اینکه احتمال عود این افراد بسیار بالا خواهد بود، متاسفانه با افزایش طول محل تنگی هراه خواهد بود.
به گونه ای که بعد از هر مرتبه استفاده از تیغه یا لیزر و برش با این وسایل، ممکن است تنگی در صورت عود به طول آن حدود نیم سانت اضافه شود.
و خب اتفاقی که می افتد این است که یک تنگی یک الی یک و نیم سانتی متر متعاقب استفاده های مکرر و نابجا از تیغه در اثر ترس و هراس بیمار از جراحی باز یا مشاوره اشتباه تبدیل خواهد شد به یک تنگی دو الی سه سانتی متری با شدت زیاد که متاسفانه موفقیت جراحی باز را هم تا حدودی کاهش می دهد.
بنابراین این نکته بسیار حائز اهمیت است که جراحی های تنگی مجرای ادراری در صورتی که طولانی باشند ، شدت زیاد داشته باشند و یا اینکه پس از دوبار استفاده از تیغه یا لیزر مجدداً دچار عود شوند، درمان قطعی آنها جراحی باز خواهد بود. اصرار ورزیدن به برش با تیغه و گشاد کردن مجرا نه تنها سودی نخواهد داشت بلکه با احتمال بالاتر عود و همچنین کاهش موفقیت جراحی باز همراه خواهد بود.
تنگی مجرا در صورت عدم پیگیری و درمان ممکن است باعث ایجاد عوارضی جدی برای بیمار شود:
امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر درخصوص مطلب ” تنگی مجرا چیست ” سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ می‌دهد.
