امروزه پیشرفت علم بشر موجب شده که بسیاری از انواع سرطان قابل درمان باشند. این روشهای درمانی اغلب بر اساس حمله به سلولهای سرطانی و از بین بردن این سلولها هستند. اما یکی از معایب روش های درمانی سرطان آسیب دیدن سلولهای حساس بدن در این فرایندها است. بزرگترین گروه سلولهای در معرض خطر در این فرایندهای درمانی سلولهای تولید مثلی بدن هستند. در این مقاله در مورد خطراتی که این سلولها با آن مواجه هستند و راه های پیشگیری از این خطرات صحبت خواهیم کرد.
روز چهارم فوریه به عنوان روز جهانی سرطان نامگذاری شده است. هدف از این نامگذاری افزایش آگاهی مردم در مورد این بیماری و فرایندهای درمان و همچنین پیشگیری از این بیماری است. اگرچه برخی از انواع این بیماری به علل ناشناخته ای بروز کرده و قابل پیشگیری نیستند، اما بسیاری از موارد به علت سبک ناصحیح زندگی بروز کرده و با اصلاح عادات بد زندگی یا سبک زندگی ناصحیح قابل پیشگیری هستند. به عنوان مثال کاهش مصرف مواد غذایی آماده که سرشار از ترکیبات نگهدارنده هستند، عدم استفاده ناصحیح از ظروف یکبار مصرف مانند خوردن نوشیدنی داغ در ظرف پلاستیکی، دوری از آلودگی‌های هوا، پرهیز از مصرف آب‌های آلوده و یا آبتنی در آبهایی که به مواد شیمیایی آلوده شده اند و همچنین شستن دقیق میوه‌ها و سبزیجات که اغلب به سموم کشاورزی آلوده هستند می‌تواند در کاهش احتمال بروز سرطان موثر باشد. همینطور برخی از چک آپ های سلامت مانند تست پاپ اسمیر و یا آزمون‌های خانگی سرطان سینه می‌تواند در شناسایی اولیه بعضی از سرطانها موثر باشد.
سلول سرطانی یکی از سلولهای بدن است که به طور غیر معمولی در حال رشد است. این سلول به سرعت رشد و تکثیر پیدا کرده و گاهی در بدن به حرکت در خواهد آمد. یکی از دلایل دشواری مبارزه با سرطان این است که این سلول عضوی از بدن ماست که دچار تغییرات ساختاری و ژنتیکی شده است.
در روشهای درمانی سرطان داروها به صورت اختصاصی به سمت سلول مورد نظر حرکت کرده و سعی در مهار این سلول ها می‌کنند. این داروها که در واقع کشنده سلول هستند در صورت مواجهه به سلول سالم، این سلول را نیز از بین خواهند برد.
یکی از زمینه های مهم تمرکز علم پزشکی جهت درمان سرطان هدفمند سازی داروهای سرطان است به نحوی که تنها به سلول سرطانی متصل شده و به سایر سلولهای دیگر بدن آسیبی وارد نکنند.
اما با این وجود همچنان سلولهای حساس بدن در خطر بوده و به همین علت است که در بعضی از روشهای درمانی سرطان شاهد ریزش مو در این افراد هستیم.
در چنین شرایطی وظیفه پزشکان متخصص باروری و ناباروری حفظ سلامت باروری افراد تحت درمان است و امروزه به لطف پیشرفت های این علم، این فرایند قابل انجام است.
در صورتی که فرد مبتلا به سرطان باشد، بایستی پیش از شروع درمان سرطان سلول های جنسی این فرد را از خطرات احتمالی مسیر درمان حفظ نمود. این فرایند توسط روش فریز قابل انجام است.
علم کرایوبیولوژی به منظور حفظ و نگهداری جنین، تخمک و اسپرم سالهاست که مورداستفاده قرار می گیرد. در این روش به دلیل کاهش دما ، فعالیت فیزیولوژیک سلول به صفر رسیده و دوباره پس از گرم کردن، سلول حیات خود را از سر می گیرد. در این دمای پایین آب به حالت جامد در آمده و هیچ واکنش بیولوژیکی شناخته شده ای روی نمی دهد. این فرایند انجام به صورت فوق سریع و در نیتروژن مایع انجام شده و در این حالت است که روند انجامد به سلول آسیبی نخواهد رساند.
این سلول سالها بعد با ذوب مجدد قابل فعال سازی بوده و فرد در زمان مورد نظر خود می‌تواند از تخمک یا اسپرم سالم و جوان خود استفاده کند.
البته در زوجین امکان ایجاد جنین به صورت IVF و فریز کردن جنین نیز وجود داشته که به علت چند سلولی بودن جنین، بازده این روش از روش فریز تخمک و اسپرم بالاتر بوده و به زوجین پیشنهاد می‌شود.
همچنین در مواردی که سرطان در نواحی مرتبط با باروری به وقوع پیوسته باشد، در صورت امکان برداشت سلول سالم از این نواحی فریز قابل انجام بوده و پس از درمان در صورت سلامت سیستم تولید مثلی می‌توان از این سلولها مجددا استفاده نمود و یا در صورت آسیب دیدن رحم به علت وجو سلولهای جنسی فرد، با استفاده از رحم اجاره ای امکان داشتن فرزند برای فرد محیا خواهد شد.
فریز تخمک و اسپرم تنها برای افراد مبتلا به سرطان کاربرد ندارد. در ورزشكاران حرفه اي كه ممكن است در معرض هورمون قرار بگيرند ویا بيماران مبتلا به بيماريهاي سيستم ايمني مثل لوپوس كه تحت درمانهاي ضد سيستم ايمني قرار ميگيرند نیز فريز سلولهاي باروري توصيه ميشود. همینطور در افرادی که به هر علتی تمایل به تعویق باروری خود برای سنین بالا را دارند استفاده از این روش توصیه می‌شود.
در صورتی که فردی به هر علتی تمایل به تعویق باروری به سنین بالای 40 سال داشته باشد، توصیه می‌شود در سنین جوانی تخمک سالم و توانای خود را فریز کرده و در مراکز معتبر باروری و ناباروری ذخیره سازی نماید. این ذخیره سازی امروزه در بسیاری از مراکز درمانی با هزینه ای اندک قابل انجام است.
در این شرایط فرد در سنینی که احتمال باروری کمتری وجود دارد می‌تواند با استفاده از روش IVF به راحتی بارور شده و فرزند خود را در آغوش بگیرد.
همچنین افرادی که یک مرحله IVF موفق داشته باشند امکان ذخیره سازی جنین و یا تخمک و اسپرم خود را برای مراحل بعدی IVF خواهند داشت که در این شرایط برای مرحله بعدی IVF نه تنها مراحل و هزینه های آنها کاهش یافته بلکه احتمال موفقیت فرایند باروری آنها افزایش خواهد یافت.
در صورتی که در این زمینه سوالی دارید میتوانید پرسش خود را در این زمینه در بخش کامنت های این نوشته مطرح کرده و یا در وب سایت بنده به آدرس https://www.drpourmatroud.ir به صورت خصوصی مطرح نمایید.
همچنین در روزهای یکشنبه و سه شنبه بعد از ظهر میتوانید با هماهنگی قبلی با شماره های 02122080173 و 02122080316 در محل مطب به آدرس: سعادت آباد، بالاتر از میدان کاج، ابتدای خیابان نهم، پلاک یک، مجتمع کاج، طبقه همکف، واحد 4 مراجعه نمایید.
