مراقبت‌های بعد از جراحی دریچه قلب: مسیری به سوی زندگی جدید

عمل جراحی تعویض یا ترمیم دریچه قلب، یک اقدام حیاتی است که دریچه‌ای تازه به روی زندگی بیمار می‌گشاید. اما موفقیت این جراحی تنها به مهارت تیم پزشکی محدود نمی‌شود. بخش اصلی این مسیر، از فردای عمل آغاز می‌شود؛ در دوره‌ای که بیمار به منزل بازگشته و مسئولیت مراقبت از خود را بر عهده می‌گیرد.

مراقبت های بعد از جراحی دریچه قلب به بیمار کمک می‌کنند تا سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره بازگردد و کیفیت زندگی‌اش بهبود یابد. طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۴ در مجله  Journal of Cardiothoracic Surgery منتشر شد، بیمارانی که مراقبت های بعد از ترمیم دریچه قلب را به‌دقت رعایت کردند، تا ۸۵٪ احتمال کمتری برای بستری مجدد داشتند. (منبع: دکتر کلانتری)

چرا مراقبت‌های بعد از عمل حیاتی است؟

مراقبت‌های اصولی پس از عمل، چندین هدف مهم را دنبال می‌کنند:

1. پیشگیری از عفونت: زخم جراحی باید به دقت تمیز نگه داشته شود تا از ورود میکروب‌ها جلوگیری شود.

2. بهبود زخم: رعایت نکات مراقبتی به فرآیند طبیعی بهبود بدن کمک می‌کند و جای زخم را به حداقل می‌رساند.

3. جلوگیری از لخته شدن خون: بیمارانی که از دریچه‌های مصنوعی مکانیکی استفاده می‌کنند، باید به طور منظم داروهای ضد انعقاد مصرف کنند.

4. بازگشت تدریجی به فعالیت: بدن برای بهبودی کامل به زمان نیاز دارد. فعالیت‌های فیزیکی باید به آرامی و زیر نظر پزشک افزایش یابد.

مهم‌ترین نکات مراقبتی در منزل

با رعایت دقیق این دستورالعمل‌ها، می‌توانید به بهترین شکل از خود مراقبت کنید:

• مدیریت داروها: داروهای خود را دقیقاً طبق دستور پزشک و سر ساعت مصرف کنید. هرگز دوز دارو را تغییر ندهید یا مصرف آن را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.

• مراقبت از زخم جراحی: زخم را خشک و تمیز نگه دارید. از استعمال لوسیون یا پودر روی آن خودداری کنید و در صورت مشاهده هرگونه قرمزی، ورم یا ترشح غیرطبیعی، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.

• تغذیه سالم: رژیم غذایی شما باید سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های کم‌چرب باشد. مصرف نمک و غذاهای چرب را محدود کنید.

• فعالیت فیزیکی: روزانه به پیاده‌روی سبک بپردازید. از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید اجتناب کنید. از پله‌ها به آرامی بالا و پایین بروید و استراحت کافی داشته باشید.

مصرف دخانیات :سیگار کشیدن خطر لخته شدن خون و آسیب به دریچه جدید را افزایش می‌دهد. ترک سیگار پیش و پس از جراحی ضروری است. برنامه‌های ترک اعتیاد می‌توانند به بیماران کمک کنند.

مراقبت‌های مرتبط با دندانپزشکی: بیماران با دریچه‌های مکانیکی باید پیش از هرگونه عمل دندانپزشکی (مانند جرم‌گیری یا کشیدن دندان) آنتی‌بیوتیک مصرف کنند تا از عفونت دریچه (اندوکاردیت) جلوگیری شود. با پزشک قلب و دندانپزشک خود هماهنگ کنید.

نحوه مسواک زدن و مراقبت‌های مرتبط با داروهای ضد انعقاد: برای بیمارانی که دریچه مکانیکی دارند، مصرف داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین ضروری است. این داروها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، بنابراین از مسواک نرم استفاده کنید و از نخ دندان با احتیاط بهره ببرید. آزمایش INR (برای بررسی غلظت خون) باید به‌طور منظم انجام شود. برای اطلاعات بیشتر درباره داروهای بعد از جراحی دریچه قلب با پزشک مشورت کنید. (منبع: دکتر رامتین رضایی کلانتری)

علائم هشداردهنده که باید جدی بگیرید

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود یا اورژانس تماس بگیرید:

• درد قفسه سینه شدید یا مداوم

• تنگی نفس شدید

• تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد

• افزایش تورم یا قرمزی در اطراف زخم

• سرگیجه شدید یا غش کردن

نقش خانواده و حمایت اجتماعی

فرآیند بهبودی می‌تواند از نظر روانی برای بیمار چالش‌برانگیز باشد. حمایت و درک اعضای خانواده نقش بسزایی در بهبود وضعیت روحی بیمار دارد. کمک در انجام کارهای روزمره، یادآوری زمان داروها و همراهی در پیاده‌روی‌های کوتاه، می‌تواند انرژی مثبتی به بیمار منتقل کند.

نتیجه‌گیری

مراقبت‌های پس از جراحی دریچه قلب، بخش جدایی‌ناپذیری از درمان است. با آگاهی، صبر و پیروی از دستورالعمل‌های پزشک، می‌توانید به خوبی از این دوره عبور کرده و سلامتی کامل خود را باز یابید. این مسیر شاید دشوار به نظر برسد، اما با یک تیم درمانی مجرب و حمایت نزدیکان، پایانی روشن خواهد داشت.