سیم‌کشی ساختمان و برق‌کاری، یکی از مهم‌ترین مراحل نازک‌کاری در زمان ساخت بنا به شمار می‌رود. این مرحله اهمیت بسیاری دارد و به‌طور مستقیم، با سلامت ساختمان و ساکنان آن ارتباط دارد. با توجه به این مسئله، سیم‌کشی باید به روش اصولی و زیر نظر متخصصان حرفه‌ای انجام شود. از بین انواع سیم‌کشی که ممکن است در ساختمان انجام شود، سیم‌کشی برق سه‌فاز از همه مهم‌تر و حساس‌تر است.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند استفاده از برق سه فاز فقط برای ساختمان‌ها و کاربری‌های صنعتی است؛ اما در واقع این نوع سیم‌کشی ساختمان، امروزه در بسیاری از مجتمع‌های مسکونی نیز استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم که نگاهی به آموزش کامل سیم‌کشی برق سه‌فاز داشته باشیم؛ به‌علاوه این موضوع را نیز بررسی خواهیم کرد که برق سه‌فاز چیست و با برق تک‌فاز چه تفاوتی دارد. با ما همراه باشید.
اولین سؤالی که ممکن است به‌عنوان خواننده این مقاله از خود بپرسید، این است که اصلاً برق سه‌فاز چیست؟ مهم‌تر از آن؛ اصلاً چه کاربردی دارد؟ برق سه فاز، در اصل یکی از روش‌های متداول سیم کشی ساختمان است؛ اگر بخواهیم تعریفی خلاصه، جامع و ساده برای این سؤال ارائه دهیم، باید این‌طور بگوییم که:
برق سه‌فاز، نوعی جریان الکتریکی متناوب است. برای برقراری این نوع جریان برق، همان‌طور که از نامش پیدا است، از سه سیم با جریان 220 ولت استفاده می‌شود. سیم چهارم نیز برای برق‌کشی با این جریان وجود دارد که سیم نول نامیده می‌شود.
در سیم‌کشی ساختمان با برق سه‌فاز، ممکن است سیم پنجمی نیز وجود داشته باشد که به آن سیم ارت گفته می‌شود. در این مواقع، نقشه سیم‌کشی ارت ساختمان نیز باید از پیش طراحی شود که این کار، روند سیم‌کشی را اندکی پیچیده‌تر خواهد کرد.
کاربردهای سیم‌کشی ساختمان به روش سه‌فاز، شامل این موارد است: به‌طورکلی، از جریان برق سه‌فاز برای واحد‌های صنعتی و تجاری استفاده می‌شود. هر ساختمانی که به جریان برق قوی‌تر نیاز داشته باشد، می‌تواند از این سیم‌کشی استفاده کند؛ امروزه به دلیل اینکه در واحد مسکونی از موتورهای قدرتمندی مثل موتور آسانسور یا پمپ آب استفاده می‌شود، به‌کارگیری برق سه‌فاز متداول‌تر است.
مهم‌ترین وجه تمایز بین سیستم برق‌کشی تک‌فاز و سه‌فاز، در تعداد سیم برق به‌کاررفته در آن است. همان‌طور که در بخش قبلی نیز به آن اشاره کردیم، در سیستم سه‌فاز، سه عدد سیم همراه با یک عدد سیم نول وجود دارد؛ اما در سیستم تک‌فاز، تنها دو سیم وجود دارد که یکی از آن‌ها سیم فاز بوده و دیگری سیم نول است.
از دیگر تفاوت‌های سیم‌کشی ساختمان به روش سه فاز و تک‌فاز، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
· سیستم سه فاز از سیستم تک‌فاز ارزان‌تر است؛ اجرای این سیستم هزینه کمتری دارد و دستگاه‌هایی که با سیستم سه فاز کار می‌کنند نیز ارزان‌تر هستند.
· اتلاف انرژي در سیستم برق سه فاز بسیار کمتر از جریان تک‌فاز است.
· توان سیستم برق سه فاز نسبت به تک‌فاز، ثابت است؛ دستگاه‌هایی که از برق سه فاز استفاده می‌کنند، جریان متناوب ثابتی را به کاربر ارائه می‌دهند.
· استفاده از سیم برق در سیستم تک‌فاز کمتر از سیستم سه فاز است؛ همان‌طور که می‌دانید، جریان سه فاز از چهار رشته سیم و جریان تک‌فاز از دو رشته سیم استفاده می‌کند.
برای اجرای سیستم برق‌کشی سه فاز، می‌توانیم از دو روش اصلی استفاده کنیم. مهم‌ترین تفاوتی که بین این دو روش وجود دارد، استفاده از سیم نول یا عدم استفاده از آن است؛ به عبارت دیگر، سیم نول را میتوان حذف کرد.
دو روش اجرای سیم‌کشی ساختمانی با سیستم سه فاز، به شرح زیر هستند:
در این روش، از یک رشته سیم نول نیز استفاده می‌شود. این روش اجرا، جریان مصرفی کمتری نیاز خواهد داشت و به عبارت دیگر کم‌مصرف است. این روش، برای راه‌اندازی موتورها و روتورهای بسیار استفاده می‌شود.
در این روش، برخلاف روش قبلی از سیم نول استفاده نمی‌شود. روش مثلثی، میزان جریان را در مدار موردنظر افزایش می‌دهد. در مواردی که نیاز به افزایش توان و قدرت دستگاه وجود داشته باشد، روش مثلثی می‌تواند گزینه خوبی باشد.
برای سیم‌کشی ساختمان به هر روش و با هر سیستمی، ابزارهای مختلفی نیاز است. اولین مرحله برای اجرا، آماده‌سازی این وسایل است. ابزار و وسایلی که در این بخش ذکر می‌کنیم، با این فرض به شما معرفی شده‌اند که جریان برق سه فاز، اصلاً در ساختمان شما وجود ندارد و همه چیز کاملاً از صفر اجرا خواهد شد. به خاطر داشته باشید که استفاده از لوازم و تجهیزات استاندارد، ایمن و باکیفیت باعث جلوگیری از بروز حوادث و بهبود روند سیم‌کشی می‌شود بنابراین لازم است برای بررسی و مقایسه این ابزارها و اطلاع از قیمت لوله PVC از یک مرجع معتبر استفاده کنید. برای خرید سیم و کابل برندهای مختلف و سایر تجهیزات الکتریکی می‌توانید به وب‌سایت دکتر تامین مراجعه کنید.
ابزار و وسایلی که باید برای سیم‌کشی سه فاز تهیه کنید، به شرح زیر هستند:
· کنتور برق مخصوص سه‌فاز (1 عدد)
· کلید کامپکت سه‌قطبی 63 آمپر (1 عدد)
· کلید دوقطبی 30 آمپر (3 عدد)
· فیوز مینیاتوری سه پل 63 آمپر (3 عدد)
· کلید تک‌قطبی 20 آمپر (6 عدد)
· کلید تک‌قطبی 16 آمپر (3 عدد)
· کلید تک‌قطبی 10 آمپر (6 عدد)
· تابلو توزیع برق (3 عدد)
· شینه برای متصل کردن رشته‌های نول
· شین مسی برای اتصال فیوز مشترک مینیاتوری و خط ارت (2 عدد)
در این بخش، می‌خواهیم یک‌به‌یک مراحل اجرای سیم کشی ساختمان را با هم مرور کنیم. چنان که در ابتدای مقاله نیز متذکر شدیم، انجام این مراحل بسیار حساس است و باید توسط افراد متخصص و باتجربه انجام شود.
مراحل سیم‌کشی ساختمان به روش سه‌فاز، به شرح زیر است:
1. اولین مرحله از اجرای سیم‌کشی، انتقال یک انشعاب از برق سه فاز از خیابان تا ساختمان موردنظر است.
2. بعد از آن باید کنتور برق سه فاز را نصب کنید.
3. سپس برای اتصال کنتور به ورودی برق ساختمان، باید از یک کلید اتوماتیک یا کلید کامپکت استفاده کنید. این کلید درست بعد از کنتور اصلی متصل می‌شود.
4. حال باید دو شاخه را از کلید کامپکت خارج کنید؛ یکی از آن‌ها برای کلید دوقطبی و دیگری نیز به کلید مینیاتوری متصل می‌شود.
5. بعد از انجام اتصال‌های گفته شده، باید سیم‌های نول را به کلیدی به اسم RCD یا کلید محافظ جان وصل کنید.
6. در این مرحله باید کلید دوقطبی را به فاز و نول متصل کنید. این کار از پایه کلید دوقطبی صورت می‌گیرد و یک خط فاز خروجی به آخرین زیر مدار متصل می‌شود. یک خط دیگر نیز به همین شکل باید برای سیم نول انجام شود.
7. در مرحله آخر نیز باید وسایل برقی و الکترونیکی سه‌فاز را به ترمینال سیم ارت متصل کنید.
در این مقاله، تمرکز ما بر روی سیم‌کشی ساختمان به روش سه‌فاز بود. اگر در ساختمان شما نیاز به جریان متناوب و پرقدرت برای راه‌اندازی دستگاه‌های الکتریکی خاص وجود داشت، بدون شک استفاده از برق سه‌فاز می‌تواند بهترین انتخاب باشد. باتوجه به اینکه روش اجرای این سیستم بسیار حساس و ظریف است، باید حتماً توسط متخصص انجام شود. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی سیم‌کشی ساختمان می‌توانید مقاله‌ی آموزش برق‌کاری ساختمان از صفر تا صد را مطالعه کنید.
در این مقاله سعی کردیم که پیش‌درآمدی از مراحل اجرای سیم‌کشی ساختمان به روش سه فاز را به شما آموزش دهیم. ابتدا برق سه فاز را توضیح دادیم و تفاوت آن را با برق تک‌فاز دانستیم. سپس به سراغ روش‌های اجرا و ابزار موردنیاز رفتیم. اگر در زمینه‌ی سیم‌کشی برق سه فاز تجربه‌ای دارید با ما در میان بگذارید. به نظر شما، در هنگام اجرای برق سه‌فاز باید چه نکاتی را رعایت کرد؟
