اسکن داپلر نوعی سونوگرافی است که از امواج صوتی برای بررسی جریان خون از طریق جفت، بند ناف، بخش هایی از بدن نوزاد و شریان هایی که به رحم شما خونرسانی می کنند، استفاده می کند. طبق مطالعات انجام شده، استفاده از سونوگرافی داپلر در بارداری های پرخطر و در نظر داشتن شرایط جنین و مادر، تاثیر بسزایی در سلامت نوزاد و مادر دارد.
در صورتی که ماما یا پزشک متخصص احتمال دهد فردی در معرض خطر عوارضی مانند پره اکلامپسی است و ممکن است عملکرد جفت تحت تاثیر قرار گیرد، ممکن است اسکن داپلر را پیشنهاد دهد. سونوگرافی داپلر همچنین یک راه مفید برای بررسی سلامت و رشد کودک در صورت وجود هرگونه نگرانی است. ماماها همچنین از داپلر برای بررسی ضربان قلب نوزاد و اندازه گیری انقباضات زایمان استفاده می کنند که به آن اصطلاحا کاردیوتوکوگرافی (CTG) می گویند. در این مقاله اطلاعات لازم در مورد سونوگرافی داپلر در بارداری، از جمله کاربردهای آن، نتایج آن و تفسیر نتایج آن را بررسی خواهیم کرد.
سونوگرافی داپلر یا اسکن داپلر، جریان خون را از طریق بند ناف و اطراف قسمت های مختلف بدن کودک، مانند مغز و قلب، اندازه گیری می کند. این دستگاه می تواند نشان دهد که آیا آنها تمام اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز کودک از طریق جفت تامین می شود یا نه. شما می توانید اسکن داپلر را همزمان با اسکن سونوگرافی معمولی انجام دهید، زیرا امروزه دستگاه های سونوگرافی در مراکز معتبر، تکنولوژی لازم برای انجام داپلر را دارا هستند.
سونوگرافیست شما نواحی مختلف داخل و اطراف جنین در رحم را، بسته به اطلاعاتی که نیاز دارد، بررسی خواهد کرد.
شریان های رحمی رگ هایی هستند که خون را به رحم شما می برند. در بارداری، اندازه این شریان ها افزایش می یابد تا به نوزاد شما مواد مغذی و اکسیژن لازم برای رشد کافی را بدهد. اسکن داپلر شریان رحم بررسی می کند که آیا خون کافی برای انجام این کار به جفت می رسد یا نه. اگر خون نتواند به اندازه کافی به جفت وارد شود، جفت نمی تواند کار خود را به درستی انجام دهد که این وضعیت، نارسایی جفت نامیده می شود.
نارسایی جفت می تواند عوارض خطرناکی را برای شما و نوزادتان ایجاد کند. ممکن است کودک شما مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز برای رشد را از طریق بند ناف دریافت نکند (محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR))، و احتمال ابتلا به پره اکلامپسی در شما بیشتر شود. در اسکن داپلر، شریان رحم جریان خون را از طریق این شریان های مهم بررسی می شودد تا اگر شما یا کودکتان در معرض خطر باشید، بتوانید نظارت و مراقبت های بیشتری را که نیاز دارید، دریافت کنید.
اگر کودک شما به کندی رشد می کند، مایع آمنیوتیک بیش از حد یا خیلی کم تحت تاثیر قرار می گیرد، حرکات او کاهش می یابد و یا شما دوقلو دارید، ممکن است نوع دیگری از داپلر به شما پیشنهاد شود. این روش، اسکن داپلر شریان نافی نامیده می شود و جریان خونی که از جنین به جفت منتقل می شود را از طریق بند ناف را بررسی می کند.
اگر در طول اسکن داپلر شریان نافی مشکلی مشاهده شود، پزشک زنان و زایمان شما ممکن است اسکن های داپلر بیشتری را برای بررسی جریان خون در مغز نوزاد و آئورت او که شریان اصلی بدن او است، درخواست کند. از طرف دیگر، ممکن است پزشک از شما بخواهد که هر هفته دو یا چند اسکن داپلر شریان نافی انجام دهید.
این تست ها سلامت کودک شما را نظارت می کند و به شما و پزشکتان کمک می کند تا بهترین زمان و مکان را برای زایمان خود انتخاب کنید. در این شرایط انجام اسکن داپلر مکرر برای کودک شما کاملا بی خطر است. همچنین، به یاد داشته باشید که مزایای داشتن اسکن های زیاد برای نظارت بر سلامت کودک شما بیشتر از خطرات احتمالی است.
اگر هر یک از اسکن ها نشان دهد که کودک شما مواد مغذی یا اکسیژن کافی را دریافت نمی کند، ممکن است متخصص زنان و زایمان به شما توصیه کند که زودتر زایمان کنید. اما اگر کودک شما کوچک باشد، نتایج این تست متفاوت خواهد بود. یک جنین کوچک با جریان خون طبیعی، احتمالا تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق بند ناف دریافت می کند.
فردی که اسکن را انجام می دهد (سونوگرافیک) مقداری ژل روی شکم شما می گذارد و یک دستگاه دستی (مبدل) را روی پوست شما حرکت می دهد. مبدل امواج صوتی را ارسال می کند که گلبول های قرمز خون را هنگامی که از طریق بند ناف به بدن کودک شما جریان می یابد، به سمت بدن او منعکس می کند. سپس امواج تابیده شده، بازگردانده می شوند و توسط مبدل جذب می شوند. در نهایت مبدل یک تصویر روی صفحه نمایش ایجاد می کند که به سونوگرافیست نشان می دهد که خون چگونه جریان دارد و تصویری از وضعیت کودک شما به او می دهد.
اسکن داپلر در طول سونوگرافی معمولی، فقط چند دقیقه طول می کشد. نتایج حاصل از سونوگرافی را می توان فورا از روی دستگاه مشاهده کرد.
در صورت نیاز به مراقبت بیشتر در دوران بارداری، پزشک ممکن است اسکن داپلر را توصیه کند. برخی از شرایطی که باعث می شود فرد نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشد، می تواند شامل موارد زیر باشد:
· سرعت رشد جنین کافی نباشد.
· کودک با توجه به زمان بارداری، به اندازه کافی رشد نکرده باشد.
· حرکات کودک در شکم مادر به شکل محسوسی کمتر شده باشد.
· جنین ها دوقلو یا بیشتر باشند و نشانه هایی از سندرم انتقال خون دوقلو (TTTS) وجود داشته باشد.
· سابقه سقط جنین
· از دست دادن بارداری یا تولد نوزاد مرده در اواخر دوره بارداری
· داشتن شرایط پزشکی خاص مانند دیابت یا فشار خون بالا
· تحت تاثیر قرار گرفتن کودک با آنتی بادی های رزوس (بیماری رزوس)
اگر در آزمایش غربالگری ترکیبی، سطح هورمونی به نام Papp-A پایین باشد، ممکن است بین 20 تا 24 هفته اسکن داپلر رحم درخواست شود. Papp-A توسط جفت تولید می شود، بنابراین سطوح پایین تر از حد انتظار ممکن است نشانه این باشد که جفت عملکرد لازم را نداردو این به این معنی است که کودک ممکن است به خوبی رشد نکند و خطراتی چون تشنج و کما، سلامت مادر و کودک را تهدید کند.
مطلب مفید: همه چیز درباره سونوگرافی داپلر رنگی
مانند تمام اسکن های اولتراسوند، اسکن داپلر نیز اگر توسط یک فرد متخصص و در مراکز انجام شود، کاملا امن است. سونوگرافیست ها، پزشکان و ماماهایی هستند که به طور کامل آموزش دیده اند تا اسکن داپلر را ایمن انجام دهند و تصویر واضحی از کودک شما به دست آورند. از این روش فقط زمانی استفاده می شود که واقعا نیاز باشد.
مهارت و تجربه فردی که سونوگرافی داپلر را انجام می دهد، می تواند نقش مهمی در نتایج نهایی سونوگرافی و سلامت شما و کودکتان داشته باشد. مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر وهاب آقایی، با مجرب ترین کادر و بهترین دستگاه های تصویر برداری روز دنیا، 5 دهه است که سلامتی و تندرستی را به ارمغان آورده است و همواره آماده خدمت رسانی به مراجعین محترم خود می باشد.
این امکان وجود دارد که یک دستگاه داپلر قابل حمل، که به عنوان داپلر جنینی نیز شناخته می شود، برای گوش دادن به ضربان قلب کودک خود در خانه اجاره یا خریداری کنید. با این حال، پزشکان و ماماها اکیداً به والدین آینده توصیه می کنند که از آن استفاده نکنند.
داپلرهای دستی می توانند نتایج اشتباهی داشته باشند و به اشتباه به نتایج آنها اکتفا شود. ممکن است با این دستگاه، صدای جریان خون در جفت یا ضربان قلب خود را بشنوید و آن را با ضربان قلب کودک اشتباه بگیرید. متخصصان بهداشتی آموزش دیده، مانند پزشکان و ماماها آموزش های تخصصی برای تفسیر الگوهای ضربان قلب و سایر صداها را دریافت می کنند، بنابراین بهتر است انجام اسکن داپلر را به آنها بسپارید.
همچنین تشخیص ضربان قلب کودک قبل از سه ماهه دوم بسیار دشوار است، بنابراین ممکن است باعث ایجاد اضطراب و وحشت بی مورد شود. از این رو، انجام تمام چکاپ قبل از زایمان و آگاهی از الگوی حرکات کودک، راه بسیار مطمئن تری برای نظارت بر سلامت کودک است.
کاردیوتوکوگرافی (CTG) نوعی داپلر است که فقط از صدا استفاده می کند و تصویری تولید نمی کند. این دستگاه، ضربان قلب کودک و سرعت تپش قلب را بررسی می کند. ضربان قلب کودک سالم، زمانی که کودک حرکت می کند، می تواند متفاوت باشد.
اگر بارداری سالمی دارید، نیازی به انجام CTG نخواهید داشت. اگر بتوانید احساس کنید کودکتان به طور منظم در طول روز حرکت می کند، به احتمال زیاد حالش خوب است. با این حال، اگر حرکات کودک شما کند شود، لازم است در اسرع وقت با ماما تماس بگیرید.
اغلب مادران برای اولین بار ضربان قلب کودک خود را در یک معاینه معمولی که از داپلر جنین استفاده می کند، می شنوند. امروزه، بسیاری از دستگاه های سونوگرافی امکان شنیدن صدای جنین را حتی قبل از اینکه بتوان آنها را با داپلر شنید، فراهم می کنند. اکثر زنان در حال حاضر قبل از هفته 12 بارداری، سونوگرافی انجام می دهند.
آزمایش داپلر جنین به طور معمول در سه ماهه دوم بارداری (هفته ۱۳ تا ۲۸ بارداری) انجام می شود. برخی از شرکت های تولید کننده دستگاه های داپلر خانگی ادعا می کنند که می توان به وسیله این دستگاه ها، صدای قلب جنین را در هفته های 8 تا 12 بارداری شنید. اما متخصصین تصویر برداری و سونوگرافی معتقدند که نمی توان قبل از هفته 13 ام به ضربان قلب کودک گوش داد، زیرا رحم مادر در سه ماهه اول در ناحیه لگن قرار دارد و در نتیجه، دستگاه به درستی کار نمی کند. همچنین، توصیه می شود از دستگاه های داپلر خانگی نیز قبل از هفته 16 ام بارداری استفاده نکنید.
