کیست تخمدان به عنوان یکی از رایج ترین مشکلاتی شناخته می شود که بانوان در دستگاه تناسلی خود تجربه می کنند. حتما می پرسید کیست چیست؟ کیست تخمدان یک کیسه پر از مایع است که بر روی یکی از تخمدان های راست یا چپ ظاهر شده و گاه اختلالاتی را به وجود می آورد.
تخمدان ها اصلی ترین بخش در دستگاه تناسلی زنان هستند. این اجزا در دو طرف زیر شکم قرار گرفته اند و وظیفه ترشح هورمون های جنسی یعنی پروژسترون و استروژن در زنان را به عهده دارند. اگر در عملکرد تخمدان ها نارسایی یا اختلالی به وجود آید، منجر به ایجاد کیست تخمدان می شود. کیست ها معمولا بدون درد هستند و علائم خاصی ندارند و تقریبا همه بانوان حداقل یک بار در طول عمر خود کیست تخمدان را تجربه می کنند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع کیست تخمدان راست و چپ و روش های تشخیص آن ها بپردازیم. همچنین، خواهیم دید که با مشاهده علائم کیست تخمدان برای درمان آن باید چه کرد.
کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع است که می تواند در داخل یا روی تخمدان تشکیل شود. کیست زمانی به وجود می آید که یکی از تخمدان های راست یا چپ نتواند تخمک را آزاد کند. البته گاهی تخمک با موفقیت آزاد می شود اما همچنان به رشد خود ادامه می دهد. در هر دو صورت فرد مستعد بروز کیست تخمدان خواهد بود.
کیست تخمدان ممکن است به صورت ساده یا پیچیده بروز کند. این کیست ها بر اساس جنس ماده درون آن ها تقسیم بندی می شوند که ممکن است مایع، جامد یا خون باشد. کیست تخمدان ساده بیش از کیست تخمدان پیچیده در بانوان رواج دارد و تقریبا اختلال جدی ایجاد نخواهد کرد. برای مطالعه کامل مقاله همه چیز درباره کیست تخمدان(انواع، علائم، پیشگیری و درمان آن) کلیک کنید.
کیست تخمدان می تواند در تخمدان راست یا چپ به وجود آید. اصولا کیست ها بر اساس جنس ماده موجود در آن ها در دو گروه قرار می گیرند؛ کیست های ساده و کیست های پیچیده. به کیست های ساده، کیست های عملکردی هم گفته می شود که معمولا در طی چرخه قاعدگی بر طرف خواهند شد. اما کیست های پیچیده که معمولا شامل مواد جامد و یا خون هستند، به درمان های جدی تر نیاز دارند.
درون کیست های ساده تخمدان از مایع پر شده است. این کیست ها به چرخه قاعدگی مربوط هستند و به همین دلیل کیست عملکردی نیز نامیده می شوند. از انواع کیست های ساده تخمدان می توان به کیست فولیکولی و کیست جسم زرد اشاره کرد.
فولیکول به کیسه ای اطلاق می شود که محل رشد تخمک در چرخه قاعدگی است. فولیکول در داخل تخمدان قرار دارد و برای آزاد سازی تخمک باید باز شود. در صورتی که این فرایند به طور کامل انجام نگیرد، تجمع مایع داخل فولیکول یک کیست بر روی تخمدان به وجود می آورد.
گاهی کیسه فولیکولی آزاد می شود اما در محیط تخمدان حل نمی شود. در چنین شرایطی تجمع مایع اضافی در داخل کیسه منجر به ایجاد کیست جسم زرد خواهد شد.
کیست تخمدان پیچیده می توانند شامل مو، چربی و یا هر بافت دیگری باشند. هر یک از این کیست ها فرایند رشد خاص خود را دارند. در هر حال، در بسیاری از موارد لازم است برای درمان کیست تخمدان پیچیده اقدام نمود. از انواع کیست های تخمدان پیچیده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
· کیست تخمدان درموئید: کیسه این نوع کیست ها ممکن است محتوی چربی، مو یا بافت های دیگر باشند. این کیست ها معمولا بر روی تخمدان ها ایجاد می گردند. اگر مایلید اطلاعات کاملی درباره این نوع کیست بدانید اینجا کلیک کنید.
· کیست تخمدان سیستادنوما: این نوع کیست ها نیز عموما بر روی سطح خارجی تخمدان ها به وجود می آیند.
· کیست تخمدان آندومتریوم: هر گاه بافت هایی که باید در رحم رشد کنند، به هر دلیلی در خارج از آن رشد داشته باشند، منشا کیست تخمدان آندومتریوم خواهند بود. زیرا این بافت ها می توانند به تخمدان ها چسبیده و منجر به ایجاد کیست گردند.
کیست تخمدان معمولا بدون ایجاد علامت جدی شکل می گیرد. با این حال، گاهی ممکن است علائم کیست تخمدان به شکل زیر بروز کنند:
· نفخ یا تورم شکم
· حرکت دردناک روده
· درد لگن قبل یا در طول سیکل قاعدگی
· دردناک بودن رابطه جنسی
· درد در ناحیه کمر یا ران
· حساسیت سینه ها
· تهوع و استفراغ
در برخی موارد لازم است فرد تحت درمان های اورژانسی قرار گیرد. احساس درد شدید در لگن، بروز تب، غش و سرگیجه و تنفس سریع و پی در پی ممکن است در اثر پاره شدن کیست یا پیچ خوردن تخمدان ایجاد شود. بنابراین، اگر یک یا تعدادی از این علائم مشاهده شد، حتما باید بیمار هر چه سریع تر تحت مراقبت قرار گیرد.
انواع کیست تخمدان راست یا چپ معمولا خوش خیم هستند و نیاز به درمان ندارند. اما گاهی ممکن است نیاز به بررسی های بیشتر از سوی یک پزشک متخصص باشد. مخصوصا اگر کیست به وجود آمده، نشانه هایی از توده سرطانی داشته باشد.
گاهی ممکن است وجود کیست تخمدان منجر به بروز حالت های آزار دهنده یا حتی خطرناک شود. برخی از مهم ترین عوارض کیست تخمدان را در ادامه توضیح می دهیم.
وجود کیست تخمدان ممکن است تخمدان را از موقعیت اصلی آن جا به جا کند. این حالت معمولا زمانی به وجود می آید که کیست بزرگ باشد. پیچ خوردگی تخمدان می تواند منجر به قطع خون رسانی به تخمدان شده و حتی مرگ بافت تخمدان را در پی داشته باشد. بنابراین، لازم است در اسرع وقت درمان کیست تخمدان صورت گیرد.
پاره شدن کیست تخمدان یکی از عوارض نادر اما جدی کیست تخمدان محسوب می شود. این حالت نیز با درد شدید و خونریزی داخلی همراه خواهد بود. بنابراین، جهت پیشگیری از بروز عفونت و به خطر افتادن جان بیمار، لازم است شخص هر چه زودتر تحت مراقبت قرار گیرد.
مشکل مهم بعدی که ممکن است پیش آید مربوط به رابطه کیست تخمدان و بارداری است. برخی بانوان همواره در تخمدان چپ و راست خود تعداد زیادی کیست های ریز دارند. این حالت که سندرم تخمدان پلی کیستیک نامیده می شود، می تواند منجر به به ناباروری شود.
حال که می دانیم کیست تخمدان چپ چیست و یا بروز کیست تخمدان راست و چپ با چه علائمی همراه است، باید دید تشخیص کیست تخمدان چگونه انجام می گیرد.
وجود کیست تخمدان را می توان با معاینات فیزیکی لگن تشخیص داد. برای مثال، تورم در تخمدان راست و چپ می تواند یک نشانه اولیه از وجود کیست تخمدان باشد. اما تشخیص قطعی کیست تخمدان باید به کمک تصویربرداری و آزمایش انجام گیرد که در ادامه توضیح می دهیم.
سونوگرافی کیست تخمدان به کمک امواج صوتی با فرکانس بالا انجام می شود. در این روش تصویربرداری، یک پروب مخصوص بر روی شکم حرکت داده می شود تا اندام داخلی را بتوان مشاهده نمود. ابعاد، شکل و محل هر گونه کیست تخمدان را می توان با سونوگرافی مشخص کرد.
اگر نیاز به ایجاد تصاویر مقطعی از اندام های داخلی باشد، سی تی اسکن گزینه بسیار مناسبی است.
ایجاد تصویر عمیق با جزییات دقیق تر از اندام های داخلی بدن به کمک تصویربرداری MRI قابل انجام است.
گاهی با گذشت زمان کیست تخمدان از بین نمی رود. در مواردی نیز درمان دارویی کیست تخمدان نه تنها اثربخشی ندارد، بلکه کیست به رشد خود ادامه می دهد. انجام تست بارداری، آزمایش سطح هورمون های استروژن و پروژسترون و آزمایش های مرتبط با غربالگری سرطان تخمدان در این شرایط الزامی است.
درمان دارویی کیست تخمدان معمولا با مصرف داروهای ضد بارداری انجام می گیرد. از علائم دفع کیست تخمدان در این حالت می توان به درد تیز در تخمدان حاوی کیست، خونریزی و تورم شکم اشاره کرد.
اما گاهی ممکن است به هر دلیلی امکان دفع کیست تخمدان با دارو وجود نداشته باشد. لاپاراسکوپی و لاپاراتومی کیست تخمدان دو روش جراحی برای رفع کیست به حساب می آیند.
انجام سونوگرافی کیست تخمدان با دستگاه های دقیق باعث می شود تا تشخیص صحیح تری انجام گیرد. مرکز تصویربرداری دکتر وهاب آقایی با فراهم آوردن دستگاه های روز دنیا، قادر است تا انواع خدمات تصویربرداری تشخیصی عالی را به مراجعین خود ارائه دهد. جهت اطلاع از نحوه مراجعه به مرکز تصویربرداری دکتر وهاب آقایی می توانید به سایت این مرکز مراجعه نمایید و یا روی لینک بزنید.
