آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
رشته علوم کامپیوتر از زیر گروه‌های رشته ریاضی می باشد که هر ساله بسیاری از دانش آموزان در بالا تر نوشتن این رشته یا مهندسی کامپیوتر، به سوالات و ابهامات زیادی برمی‌خورند.
جالب است بدانیدکه رشته علوم کامپیوتر در سال ۱۳۵۸ و در مقطع کارشناسی به عنوان یک رشته مادر، وارد دانشگاه تهران شد.
اما در سال۱۳۶۵ با راه اندازی دو شاخه اصلی مهندسی کامپیوتر، این رشته از لیست انتخاب رشته کنکور سراسری 99 حذف شد، با این حال نقش و اهمیت این رشته به حدی بالا است، که وزارت علوم مجبور شد در سال ۱۳۷۷، بار دیگر این رشته را به دفترچه‌های کنکور باز گرداند.
در تمام دنیا از رشته علوم کامپیوتر به عنوان «مادر» علم کامپیوتر که یکی از ارکان غیرقابل انکار علوم و صنایع حیاتی است، یاد می‌شود، چرا که کارشناسان این رشته، با داشتن پایه تئوری قوی می توانند با ابداع روشهای جدید، نوشتن برنامه های جامع و مفید و… کمک‌های مؤثری به مهندسان کامپیوتر و همچنین مشاغل دیگر کنند.
این رشته بخاطر نیاز به یافتن بهترین الگوریتم ها برای حل مسائل در کمترین زمان و با بالاترین دقت، برای اولین بار در سطح بین المللی ارائه شد،در واقع هدف این رشته، تربیت متخصصان حرفه ای برای پردازش الگوریتم‌ها وایجاد راه ارتباطی بین دانش ریاضی و کامپیوتر است.
نکته: برخلاف باورهایی که وجود دارد، علوم کامپیوتر، برنامه نویسی نیست، بلکه استفاده از زبان های مختلف برنامه نویسی برای حل مسائل مختلف میباشد.
دریافت مدرک کارشناسی (در هر رشته ای) به قیمت چهار سال از عمر شما تمام می شود پس برای جلوگیری از به هدر رفتن بهترین سال های عمرتان از رشته ای که قرار است در آن تحصیل کنید، سعی کنید اطلاعات کاملی کسب کنید.
از مجموعه اطلاعاتی که باید در این مورد داشته باشید این است که ما باید چه ویژگی های شخصیتی و اکتسابی داشته باشیم و برای بهتین شدن نیاز به یادگیری و تقویت چه مهارت هایی داریم.
در لیست زیر مهم ترین مهارت هایی که یک متخصص علوم کامپیوتر باید داشته باشد را برای شما ذکر کرده ام:
قدرت حل مساله در علوم کامپیوتر، مهندسی نرم افزار و فناوری اطلاعات یک مهارت کلیدی محسوب می شود. اگر بصورت طبیعی کنجکاو نیستید و ذاتا دوست ندارید از مسائل مختلف سردر بیاورید پس از تحصیل در علوم کامپیوتر چندان لذت نخواهید برد، چرا که این رشته حیطه کاری چالش برانگیزی دارد.
مطالعه و به روز بودن در علوم کامپیوتر بسیار حائز اهمیت است، چراکه علوم کامپیوتر، رشته ای با تغییرات مداوم و رشد فراوان است، پس اگر به یادگیری مداوم زبان ها، توابع کتابخانه ای، برنامه ها، نرم افزارها و ویرایشگرهای کد جدید علاقه ندارید، از تحصیل در این رشته سریعا خسته خواهید شد مگر اینکه به مطالب قدیمی اکتفا کنید که اصلا توصیه نمی‌شود ( در هیچ رشته ای).
خلاقیت در علوم کامپیوتر شرطی برای بقا ست. در این رشته بر خلاف یک نویسنده، نقاش یا موسیقیدان باید از روی چرک نویس ها کدنویسی کنید که نیازمند تفکر خارج از چارچوب های عادی و تمرین مداوم است، موانع برنامه نویسی یکی از مشکلات برنامه نویسان است که برای غلبه بر آن باید بارها و بارها با اخذ تصمیمات مناسب از آن عبور کنید.
گرچه دو رشته علوم کامپیوتر و مهندسی کامپیوتر، نقاط مشترک زیادی دارند اما در عین حال تفاوت‌های بسیار زیادی نیز با یکدیگر دارند.
در ادامه به ذکر مهم ترین این تفاوت ها و شباهت‌ها خواهیم پرداخت.
در علوم کامپیوتر، ما به پردازش، ذخیره‌سازی و انتقال دیتا سروها می‌پردازیم، اما مهندسی کامپیوتر ترکیبی از مهندسی برق و علوم کامپیوتر است، تفاوت اصلی رشته علوم کامپیوتر با مهندسي کامپيوتر (به ويژه گرايش نرم افزار) در اين است که رشته علوم کامپيوتر برخلاف مهندسي کامپيوتر به مباحث بنيادي کامپيوتر مي پردازد و از اين رو فاقد دروس آزمايشگاهي و کارگاهي است و بيشتر جنبه تحقيقات نظري دارد و همچنین در مجموعه علوم پايه (و نه فني و مهندسي) جاي مي گيرد.
تفاوت این دو رشته به زبان ساده:
در رشته علوم کامپیوتر می‌آموزید که چه مشکلاتی توسط کامپیوتر قابل‌حل هستند، الگوریتم می‌نویسید و با نوشتن برنامه‌ها، به‌کارگیری دیتابیس‌ها و سیستمهای امنیتی، برای دیگر کاربران، سیستمهای کامپیوتری ایجاد می‌کنید.
در مهندسی کامپیوتر می‌آموزید چطور با طراحی نرم‌افزار، مفاهیم پردازش دیتا را میسر کنید. در واقع یک مهندس کامپیوتر مسئول اجرای نرم‌افزاری است که توسط یک متخصص علوم کامپیوتر ایجاد شده است
در ایران برخی درس می‌خوانند که درسی خوانده باشند و مدرکی گرفته باشند، اما برخی هم هستند که درس می‌خوانند تا از آن به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به هدف‌های بزرگ‌ترشان استفاده کنند و این گروه هم به دو دسته تقسیم می‌شوند:
آن‌ها که می‌خواهند استخدام شوند و آن‌ها که می‌خواهند استخدام کنند.
شاید فرد بخواهد با دانشی که کسب کرده بازار جدیدی در کشور بگشاید؛ با این حال، توجه ویژه به بازار کار رشته ای که قرار است بهترین روزهای جوانی‌مان را برای آن بگذاریم، یکی از ملزومات زندگی است.
یک متخصص علوم کامپیوتر در سمت های زیر( حتی در دوران تحصیل) می‌تواند مشغول کار شود.
توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، برنامه‌های نرم افزاری برای انواع پلتفرم‌ها تولید می‌کنند؛ این برنامه‌ها بر اساس نیاز کاربران، کاربردهای مختلفی را پوشش می‌دهند. یک توسعه‌دهنده مسئول تمام فرایندهای توسعه، تست و نگهداری محصول نرم‌افزاری است.
توسعه‌دهنده نرم‌افزار باید با خلاقیت خود بتواند نیاز کاربران را شناسایی کرده، سپس برای برطرف کردن آن برنامه‌ریزی کند و در نهایت با به کارگیری دانش فنی و تجربی در زمینه کدنویسی، اقدام به تولید نرم‌افزار در همین راستا کند.
مدیران پایگاه داده نیازهای کاربران را تجزیه و تحلیل و ارزیابی می‌کنند؛ آن‌ها در عین حال منابع را برای ذخیره و بازیابی اطلاعات توسعه و بهبود می‌بخشند.
مدیران پایگاه داده، باید از مهارت حل مسئله برخوردار باشند و بتوانند هرگونه سوء عملکرد در منابع پایگاه داده را در مواقع لزوم برطرف کنند، برنامه‌ریزی برای تغییر سیستم‌ها و راهکارهای موجود نیز از جمله دیگر وظایف آن‌ها است.
تحلیلگران سیستمهای کامپیوتری، سیستمهای سازمان را ارزیابی و با اعمال تغییرات لازم در سخت‌افزار و نرم‌افزار، بهینه سازی و افزایش کارایی سیستم ها را تضمین می کنند.
یک تحلیل گر سیستم های کامپیوتری باید ارتباط منظمی با مدیران و کارکنان داشته باشد، به همین دلیل نیاز به مهارت‌های ارتباطی قوی دارد تا بتواند کارکنان و مدیران را برای قبول راه حل‌های ارائه شده توجیه کند.
تحلیلگران سیستم باید در مورد تکنولوژی و سیستمهای به روز و پیشرفته به صورت مداوم در حال تحقیق و یادگیری باشند.
مدیر پروژه، فعالیت‌های تیم برنامه‌نویسی و تحلیلگران را برای تکمیل پروژه، مدیریت و هماهنگ می‌کند.
یاین فرد در مورد مسائل فنی برا یک سازمان، نقش مشاور را ایفا می‌کند و راه حل‌ها و نکاتی که باعث بالا رفتن بهره‌وری می‌شوند را در قالب یک طرح ارائه می‌کند.
مهارت‌های حل مسئله و آشنایی کامل با فناوری و سیستمهای کامپیوتری، داشتن مهارت‌های ارتباطی قوی برای درک نیازهای کاربران و ارائه مشخصات فنی به توسعه‌دهندگان از ویژگی های دیگر مدیر پروژه محسوب می‌شوند.
توسعه‌دهنده وب، نیازهای کاربران برای منابع اطلاعاتی را ارزیابی و ساختار فنی وب سایت‌ها را ایجاد می‌کند؛ در عین حال مطمئن می‌شود که صفحات وب به راحتی قابل دسترس و دانلود از طریق مرورگرها و رابط‌های مختلف هستند.
توسعه‌دهندگان وب، همچنین می توانند ساختار سایت‌ها را برای موتورهای جستجو بهینه می‌کنند تا به کمک آن‌ها میزان بازدید و ترافیک کاربران به حداکثر مقدار ممکن برسد. این قشر باید از خلاقیت بالایی برخوردار باشند و بتوانند سایت‌های اینترنتی در جهت رفع نیازهای گوناگون کاربران ایجاد کنند.
نکته: این موارد بخشی از مطرح ترین و رایج ترین مشاغلی بود که یک متخصص علوم کامپیوتر، حتی در دوران تحصیل، می تواند در آن ها مشغول به فعالیت شود.
دانشگاه های دولتی که رشته علوم کامپیوتر دارند
دانشگاه اصفهان
دانشگاه الزهرا (س) – تهران (ویژه خواهران)
دانشگاه بجنورد
دانشگاه بزرگمهر قاینات
دانشگاه تبریز
دانشگاه تهران
دانشگاه خوارزمی – تهران (محل تحصیل کرج)
دانشگاه دامغان
دانشگاه رازی – کرمانشاه
دانشگاه زنجان
دانشگاه سلمان فارسی – کازرون
دانشگاه سمنان
دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان
دانشگاه شاهد – تهران
دانشگاه شهرکرد
دانشگاه شهید باهنر – کرمان
دانشگاه شهید بهشتی – تهران
دانشگاه شهید چمران – اهواز
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان – تبریز
دانشگاه صنعتی امیرکبیر – تهران
دانشگاه صنعتی بیرجند
دانشگاه صنعتی سیرجان
دانشگاه صنعتی شریف – تهران
دانشگاه صنعتی کرمانشاه
دانشگاه علم و فناوری مازندران – بهشهر
دانشگاه فسا
دانشگاه قم
دانشگاه کاشان
دانشگاه کردستان – سنندج
دانشگاه کردستان – سنندج (محل تحصیل دانشکده فنی و مهندسی و علوم پایه بیجار
دانشگاه کوثر – بجنورد (ویژه خواهران)
دانشگاه گلستان – گرگان
دانشگاه گیلان – رشت
دانشگاه لرستان – خرم‌آباد
دانشگاه مازندران – بابلسر
دانشگاه محقق اردبیلی – اردبیل
دانشگاه ولایت – ایرانشهر
دانشگاه ولی عصر (عج) – رفسنجان
دانشگاه یزد
دانشکده ریاضی و کامپیوتر خوانسار
مجتمع آموزش عالی بم
مرکز آموزش عالی کاشمر
مرکز آموزش عالی محلات (ویژه برادران)
رشته ارشد علوم کامپیوتر دارای ۴ گرایش اصلی سیستمهای هوشمند، محاسبات علمی، سیستمهای کامپیوتری، نظریه محاسبه می باشد.
در مقطع دکتری نیز، گرایش‌های نظریه محاسبه، نظریه سیستم‌ها، محاسبات نرم و هوش مصنوعی، محاسبات علمی و زبان‌های رسمی و روشهای صوری وجود دارد.
همچنین کلیه فارغ التحصیلان در مقطع ارشد از تمامی رشته‌ها، امکان انتخاب کد رشته علوم کامپیوتر در مقطع دکتری و تحصیل در این مقطع را دارند.
دانشگاه تهران، شهید بهشتی، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و باهنر به صورت همزمان دارای مقاطع ارشد و دکتری در رشته علوم کامپیوتر هستند و دانشگاه‌های متعددی هم برای مقطع ارشد، آمادگی پذیرش دانشجو و ارائه رشته‌های مربوطه را دارند. در کل با توجه به پتانسیل دانشجو، امکان ادامه تحصیل در این رشته و در مقاطع تکمیلی در داخل ایران فراهم است.
زبان تدریس رشته علوم کامپیوتر در کشور‌های مختلف متفاوت است، اما اغلب این رشته ( در مقطع ارشد) به زبان انگلیسی تدریس می‌شود. تحصیل در رشته علوم کامپیوتر بدون مدرک زبان، بستگی به دانشگاه دارد و در برخی موارد امکان‌پذیر و در بسیاری از موارد امکان آن وجود نخواهد داشت.
شهریه دانشگاه‌ها در رشته علوم کامپیوتر، از کشوری به کشور دیگر و بسته به نوع دانشگاه (خصوصی یا دولتی) متفاوت است.
درآمد رشته علوم کامپیوتر در خارج از کشور نیز متغیر است و وابسته به کشوری است که در ان مشغول به کار می‌شوید.
در پایان لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که یکی از شرایط بسیار مهم جهت اخذ اقامت تحصیلی در رشته علوم کامپیوتر، کسب نمره بسیار عالی در درس ریاضیات است و لذا بهتر است در این زمینه انرژی و وقت قابل توجهی را صرف کنید.
نکته: فرقی نمی کند شما در چه رشته ای مشغول به تحصیل هستید، در هر رشته ای سعی کنید خوب درس بخوانید و با انجام فعالیت های علمی و کاری گوناگون ( در حوزه تحصیلی)، رزومه خود را پر بار کنید تا بتوانید به راحتی در ایران کار مناسب پیدا کنید یا برای ادامه تحصیل به خارج کشور سفر کنید.
پایه و اساس رشته علوم کامپیوتر علاقه به ریاضیات است. دانشجوی این رشته باید علاوه بر مباحث ریاضی به ساخت استدلال و اثبات موضوعات مختلف با دید منطقی و عددی اشتیاق داشته باشد (حتی مسائل روزمره جهان پیرامون).
واژگان علوم کامپیوتر و گرایش‌های مربوطه بر خلاف معنا‌شناسی، برای انجام محاسبات، بیشتر نیازمند قلم و کاغذ هستند تا کامپیوتر.
پایه و اساس این رشته ریاضیات است و با توجه به دو دسته کلی افراد (در باور عموم) که یا به ریاضیات علاقه دارند یا ندارند، انتخاب و عدم انتخاب این رشته و تحصیل در آن تا حدی قابل تشخیص است.
نکته: تلاش زیاد در تمام کارها باعث رفع نقایص موجود و حتی به وجود آمدن علاقه در حوزه‌‌ای خاصی می‌شود که شاید تا پیش از آن هیچ جذابیتی در آن برای شخص وجود نداشته است.
نکته بعد در رشته علوم کامپیوتر، خلاقیت و به روز بودن است. اشخاصی که در این رشته تحصیل می‌کنند، یا دانش آموخته آن و در بازار کار مشغول هستند، نیاز است تا به دلیل رشد سریع فناوری و تغییر در تکنولوژی‌های روز، همیشه در حال یادگیری باشند؛ در مورد جهان اطراف خود کنجکاوی کنند و با دید تحلیلی به آن بنگرند، چرا که برنامه‌ها و سیستم‌ها در هر زمینه‌ای از زندگی و تجارت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بهتر است که افراد برای درک بیشتر رشته علوم کامپیوتر، مهارت خود در زبان‌های برنامه‌نویسی تقویت کنند. پاسکال، جاوا، سی پلاس پلاس و پایتون از جمله زبان‌های برنامه‌نویسی هستند که یادگیری آن‌ها در ایجاد دید منطقی و تحلیلی کمک زیادی می‌کند.
رشته علوم کامپیوتر نیازمند مطالعه و تحقیق حتی بعد از فارغ التحصیلی است و در طول تحصیل و گذراندن واحدهای مربوطه در دانشگاه، فقط اطلاعات پایه‌ای و کلی با استفاده از منابع معرفی شده منتقل می‌شوند؛ بنابراین جهت حضور در بازار کار، دانش آموخته باید با تلاش و کوشش و مطالعه و تحقیق، اطلاعات و معلومات خود را به روز کند تا نیاز اصلی بازار کار، که همان شیوه‌ها و روشهای نوین رسیدن به اهداف و افزایش سود دهی بنگاه‌های اقتصادی است را پاسخگو باشد.
