تومورهای غده هیپوفیز نوعی تومور مغزی هستند. تومورهای هیپوفیز در اثر رشد غیرعادی سلول‌های این غده ایجاد می‌شوند. این غده اندامی به اندازه یک نخود است که در پشت بینی و در پایه مغز قرار دارد. برخی از تومورهای این ناحیه باعث می‌شوند غده هیپوفیز مقدار زیادتر یا کمتری هورمون بسازد. این هورمون‌ها عملکردهای مهمی را در بدن بر عهده دارند. این موضوع معمولا باعث اختلال تولید و ترشح هورمون‌هایی مثل هورمون رشد، ADH، پرولاکتین، LH، FSH و هورمون‌های تیروئیدی خواهد شد.
بیشتر تومورهای هیپوفیز سرطانی نبوده و خوش‌خیم هستند. به این معنی که آنها به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کنند. به این نوع تومورها آدنوم گفته می‌شود و در صورتی که توانایی سرطانی شدن داشته باشد به آن آدنوکارسینوم گفته خواهد شد. تومورهای خوش‌خیم هم نباید به حال خود رها شوند چرا که فیزیولوژی طبیعی بدن را به علت اختلال در ترشح هورمون به هم می‌ریزند. برای مثال تومورهای هیپوفیز که منجر به تولید و ترشح هورمون‌های بیشتری می‌شوند در فعالیت سایر غدد مهم مثل غده تیروئید هم اختلال ایجاد می‌کنند. همچنین اگر تومور بیش از اندازه رشد کند به بافت‌های مغزی اطراف فشار آورده و می‌تواند به سایر نقاط مغز آسیب بزند، برای مثال ممکن است فرد بینایی خود را به طور کامل از دست بدهد.
بیشتر تومورهای هیپوفیز قابل درمان هستند. اگر تومور هیپوفیز زود تشخیص داده شود، روند بهبودی معمولا عالی است. با این حال، اگر تومورها به اندازه کافی بزرگ شوند یا به سرعت رشد کنند، به احتمال زیاد ایجاد مشکل می‌کنند و درمان آنها دشوارتر خواهد بود.
بیشتر تومورهای هیپوفیز به کندی رشد می‌کنند، این میزان رشد تقریباً برابر 1-3 میلی متر در سال است.
در صورتی که تومور هیپوفیز غیرعملکردی باشد، به این معنی که هورمونی را تولید و ترشح ننماید، معمولا علائمی مثل یک ضایعه فضاگیر ایجاد می‌کند. این نوع تومورها تا زمانی که کوچک هستند معمولا علامت خاصی ندارند و اولین علامت آنها سردرد می‌باشد. این تومورها در صورت رشد بیشتر به بافت‌های اطراف از جمله خود غده هیپوفیز فشار می‌آورند و تولید هورمون‌های این غده را کاهش می‌دهند، همچنین ممکن است فرد را دچار اختلالات بینایی نمایند.
در صورتی که تومور در بافت‌های فانکشنال و تولید کننده هورمون ایجاد شود معمولا با توجه به نوع هورمون ایجاد شده در بدن فرد علائمی را ایجاد می‌کند. برای مثال اگر تومور ایجاد شده پرولاکتین ترشح کند(پرولاکتینوما) ممکن است منجر به بروز اختلالات قاعدگی در زنان و اختلالات نعوظ در مردان شود.
اگر تومور ایجاد شده ACTH را ترشح کند (هورمونی که غده فوق کلیه را تحریک می‌کند)، غدد فوق کلیه شروع به ساخت هورمون‌های گلوکوکورتیکوئیدی می‌کنند. این هورمون‌ها سیستم ایمنی فرد را ضعیف کرده، فشار خون را بالا برده و استخوان‌ها را تضعیف می‌کنند. از تومورهای هیپوفیز می‌توان به تومور تولید کننده هورمون رشد، تومور ترشح کننده TSH یا تومور تولید کننده گنادوتروپین‌ها (مثل LH و FSH) اشاره کرد.
جراحی آندوسکوپی از طریق بینی برای برداشتن تومورها از غده هیپوفیز و قاعده جمجمه انجام می‌شود. در این جراحی کمتر تهاجمی، جراح از طریق سوراخ‌های بینی یک دوربین آندوسکوپ کوچک را به فضای میان استخوان اسفنوئید وارد می‌کند و با استفاده از نور اندوسکوپ جراحی را انجام خواهد داد. سپس جراح این تومورها را با استفاده ابزارهای بلند خارج خواهد کرد.
از مزایای جراحی اندوسکوپیک تومور هیپوفیز می‌توان به دید گسترده جراح در مناطقی که دسترسی به آنها دشوار است اشاره کرد. همچنین نمای دقیقی و با وضوح بالا به جراح نمایش داده خواهد شد. ضمنا به وسیله میکروایسنرومنت‌های جراحی به کار بده شده در عمل‌های اندوسکوپی دقت عمل انجام شده بیشتر خواهد بود.
از خطرات اولیه جراحی اندوسکوپی تومور هیپوفیز می‌توان به خونریزی یا عفونت در ناحیه سپتوم بینی اشاره کرد. بی حسی دندان‌های جلو، نشت مایع مغزی نخاعی از بینی(رینوره) یا انحراف تیغه بینی از دیگر علائم برداشتن تومور هیپوفیز با روش‌های اندوسکوپیک هستند.
چهار نوع درمان استاندارد به منظور از بین بردن تومور هیپوفیز استفاده می شود:
دارودرمانی بیشتر برای تومورهای تولید کننده پرولاکتین(پرولاکتینوما) انجام می‌شود که شامل تجویز داروهای برموکریپتین و کابرگولین می‌باشد. دارودرمانی معمولا تومور را از بین نمی‌برد اما تولید هورمون از تومورهای عملکردی را کاهش می‌دهد و سطح هورمون‌ها را به میزان نرمال می‌رساند.
بیشتر تومورهای هیپوفیز برای درمان کامل به جراحی نیاز دارند، روش‌های جراحی مختلفی برای جراحی وجود دارند که عبارتند از: جراحی ترانس اسفنوئیدال، جراحی اندوسکوپیک و کرانیوتومی
در صورتی که احتمال عود و بدخیمی تومور وجود داشته باشد، می‌توان از روش‌های پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز استفاده نمود.
در درمان تومور هیپوفیز هدف از بین رفتن کامل تومور است، با این حال، تعداد کمی از بیماران مبتلا به تومور هیپوفیز عود تومور خواهند داشت. تقریباً 16٪ از بیماران مبتلا به تومور غیرفعال طی 10 سال عود تومور خواهند داشت و 10٪ به درمان اضافی (جراحی، پرتودرمانی هیپوفیز) نیاز دارند.
