احسان رشیدی فرد
دهک بندی به خاطر این به وجود آمد که دولت بتواند با استفاده از آمار و اطلاعات کامل، افراد را به دسته های مختلف از جمله مستضعف، عادی و مرفه تقسیم بندی کند. آمار و اطلاعات مالی مردم در ایران شفاف نیست و دستگاه های اجرایی نیز با همدیگر ارتباط درستی ندارند تا بتوان به طور سیستمی این فرآیند را پیاده سازی و اجرا کرد اما دولت سیزدهم بسیار شتاب زده و بدون اطلاع قبلی این موضوع را مطرح کرد. ریاست محترم جمهور در تلویزیون گفت با تایید افزایش قیمت ۵ قلم کالا، به افراد نیازمند ۴۰۰ هزار تومان و سایر سطوح ۳۰۰ هزار تومان تقدیم خواهد کرد. همچنین معاون اول ایشان اعلام کردند که نان و دارو شامل افزایش قیمت نیستند.
١. دولت اعلام کرد که مبلغ ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان پرداخت میشود اما نگفت که یارانه همیشگی و یارانه کمک معیشتی بنزین حذف می شوند. با این حال حدود ۱۰۰ هزار تومان از یارانه دریافتی مردم از قطع همان یارانه قبلی تامین می شود اما قیمت ها حدود ۴ تا ۸ برابر می شوند. اینجا مبلغ یکصدهزار تومان از جیب افراد بدون توضیح کسر شد.
۲. افراد زیادی که به واسطه دهک بندی، یارانه شان قطع می شد با ثبت اعتراض نتیجه ای نمی گرفتند، مبلغ یارانه ای که از این افراد کسر شد به یارانه افراد یارانه بگیر دیگز اضافه شده بود و می شود گفت بیشتر مبلغ یارانه از حذف یارانه سایر افراد تامین شد.
٣. زمانی که اعلام کردند نان و دارو گران نخواهد شد، نان و دارو هر دو افزایش قیمت شدیدی یافته بودند و واضح بود که افزایش قیمت چندباره ای در کار نخواهد بود و این صرفا یک سیاست رسانه ای است. هرچند بعد از این حرف نیز بارها و بارها دارو و نان - از نوع آزادپز - گران شد و هنوز هم این گرانی ادامه دارد.
۴. قرار بود فقط ۴ قلم کالای اساسی شامل مرغ، تخم مرغ، لبنیات و روغن گران شود اما این ۴ قلم در زیر مجموعه خود شامل هزاران کالای دیگر نیز می شد. به همین واسطه چه در کالاهای مرتبط و چه در کالاهای غیر مرتبط گرانی غیرقابل انتظار و لجام گسیخته ای را شاهد بودیم. اینجا نیز یک سیاست رسانه ای در پشت پرده وجود داشت که به مردم بازگو نشد.
خیلی از معلولان، زنان سرپرست خانوار، افراد دارای بیماری های خاص و کسانی که تحت حمایت سازمان های بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی بودند در قضیه دهک بندی، یارانه آنها بدون هیچ توضیحی قطع شد. پس از اعتراض نیز حداقل اکنون که چند ماه از ثبت اعتراض آنها می گذرد، دهک بندی آنها درست نشده و شامل یارانه نشده اند یا یارانه دهک های اول تا سوم به آنها تعلق نگرفته است.
خانمی به همراه دو معلول در یک منزل اجاره ای در اطراف تهران زندگی می کنند، به واسطه دریافت تسهیلات از دولت و خرید و مناسب سازی یک دستگاه خودرو، خانواده او جزو دهک دهم قرار گرفته و یارانه ای به آنها تعلق نگرفته است. همچنین اعتراض آنها هم مورد تائید نبوده و همچنان درگیر مشکلات دهک بندی هستند. مادر خانواده می گوید خرج پوشک، کاردرمانی، حمل و نقل، دارو و درمان و ... هر کدام از فرزندان من در صورتی که داشته باشم، چند برابر حقوق یک کارگر است اما چون ندارم، در فقر و تنگدستی زندگی می کنیم و با حذف یارانه مشکلات زیادی برای مان پیش آمده، حتی دیگر نانوای محل نیز به ما نان نسیه نمی دهد.
آقایی معلول که در حال صحبت گریه اش گرفته بود گفت من و خانمم تازه زندگی مشترک را شروع کرده ایم، یک خودرو کار کرده با قسط و وام خریده ام و دارم در تاکسی اینترنتی برای امورات زندگی تلاش می کنم، اما به جهت دریافت وام و خرید خودرو، با اینکه ملک و دارایی دیگری ندارم، جزو دهک دهم حساب شده ام و یارانه ام را به اشتباه قطع کرده اند. با وجود معلولیت و هزاران خرج دیگر، دولت چرا باید به من ظلم کند و به افرادی که خودروهای لوکس و خانه های آن چنانی دارند و در چند محله بالاتر زندگی می کنند یارانه پرداخت کند؟
پدری بازنشسته یک خانواده چهار نفره دارد و دارای فرزندی با معلولیت شدید است. به واسطه دریافت حقوق ناچیز از تامین اجتماعی و رقم گردش حساب بالا او را جزو دهک نهم قرار داده اند. از او پرسیدیم گفت حق الارث یکی از اقوام را دو سه سال پیش برای چند روز در حسابم نگه داشته بودم تا تقسیم ارث صورت گیرد ولی نمیدانستم که این موضوع روی آینده ی من و فرزندانم تاثیر دارد. حتی پسرم برای نزدیکانم خودرو ثبت نام می کرد برای همین کارت بانکی اش چند روز مبلغ بالا را به خود می دید اما واقعا آن پول ها مال ما نبودند. الان یارانه ما که باید جزو دهک اول باشیم، ۳۰۰ هزار تومان است. اعتراض هم که زدیم نتیجه بخش نبود.
دولت محترم می توانست با برگزاری سرشماری عمومی نفوس و مسکن در موعد مقرر، آخرین داده ها و اطلاعات را به طور مستقیم از مردم دریافت کند، داده های مالی و تجاری را نیز مراکز اقتصادی می توانستند در اختیار دولت بگذارند، وزارت رفاه که متولی سازمان بهزیستی است و خود امور یارانه را نیز عهده دار است، می توانست لیست افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد را که با جزئیات کامل در اختیار دارد در دهک یک تا سه قرار داده و از تضییع حقوق آنها جلوگیری کند. دولت می توانست مستاجرین، افرادی که حقوق اندکی می گیرند، خانواده هایی که دو یا چند دانشجو دارند، خانوارهای با بیماران صعب العلاج و ... را از همان ابتدا جزو دهک اول تا سوم قرار دهد. نباید بدون توضیح و اطلاعات، به حساب و زندگی افراد سرک کشید و ناعادلانه با محرومین رفتار کرد.
دولت محرومین با حذف محرومین واقعی از لیست دریافت یارانه، قلک منابع مالی خود را پر کرده و به صورت آشکارا و یا نهان می تواند آن را در اختیار دیگران قرار دهد یا برای موارد دلخواه خود پس انداز و خرج کند، کاری که خیلی ها اعتقاد دارند اکنون نیز در حال انجام است.
فارغ از دردها و آلام غیر قابل تسکینی که این موضوع بر سر محرومین آوار کرده است خوب است بدانیم که افراد زیادی داریم که اصلا به دهک اول هم نمی رسند، آنها حتی نیازمند نان شب هستند و در هیچ دفتری به آنها رسیدگی نشده است.
١. خانواده تمامی افراد تحت پوشش سازمان های حمایتی جزو دهک های اول تا سوم شناخته شوند.
۲. افراد تحت پوشش سازمان های حمایتی در صورتی که خانواده شان جزو دهک های بالا شناخته شده است، بتوانند به راحتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری به مراکز مختلف، یارانه خود را از خانواده تفکیک کنند چرا که طبق برنامه دولت سیزدهم در آمد یا اموال یک شخص در خانواده می تواند به کلی یک خانواده را از دریافت یارانه منع کند. برای مثال اگر برادر یک فرد معلول خودرویی لوکس داشته باشد، دولت بدون احتساب وجود یک فرد دارای معلولیت در خانواده، یارانه کل خانواده را حذف کرده است. با تفکیک یارانه فرد معلول، او می تواند از خدمات یارانه بهره مند گردد.
٣. درج توضیحات و ثبت تصاویر برای شکایت و پیگیری دریافت یارانه، در سامانه فعلی فقط می توان اعتراض کرد و امکان درج توضیح یا ثبت تصویر و مستندات وجود ندارد.
۴. افرادی که به دلیل وجود مشکلات مالی، تسهیلات دریافت کرده اند باید از لیست حذف شدگان یارانه جدا شوند و یارانه همگانی را دریافت کنند.
۵. دولت با نمایندگان واقعی اقشار مختلف مردم جلسه ای گرفته و حرف ها و نکات تخصصی آنان را بشنود و در پی رفع مشکلات آنها باشد. اگر جمعیت معلولین، جانبازان، بیماران صعب العلاج و ... نماینده ای در جلسات دولت داشتند یا دولت به حرف آنها در اعتراضات حضوری و فضای مجازی گوش می داد، این مشکلات ایجاد نمی شدند. دولت باید گوش شنوا داشته باشد.
به امید روزی که دهک بندی موجب آرامش جامعه باشد نه باعث تشویش اذهان قشر محروم جامعه.
