مراحل یادگیری در پروسه ی یادگیری هر مهارت و دانش جدید چه مواردی می باشند؟ یاد گرفتنِ هر دانش یا مهارتِ جدیدی، با دشواری هایی همراه است؛ به عنوان مثال، روندِ یاد گرفتنِ دوچرخه سواری را به یاد بیاورید! به یاد دارید چقدر کار سختی بود؟ چقدر زمین خوردید؟ اما حالا اصلاً یادتان نمی آید چطوری آن را یاد گرفتید و به طور خودکار، رکاب می زنید و پیش می روید؛ در واقع، یادگیری هر مطلب و مهارتی، به همین شکل است، از جدول ضرب ریاضی گرفته تا واژگان زبان خارجی! آیا تا به حال، اسم چهار مرحلۀ یادگیری یا چهار مرحله صلاحیت (Four Stages of Competence)، به گوشتان خورده است؟ در واقع، یادگیری طی چهار مرحله صورت می گیرد و یادگیرنده پس از عبور از این چهار مرحله می تواند از دانش یا مهارتش، بدون فکر کردن و به طور خودکار، استفاده کند. در این مطلب، به طور مفصل به چهار مرحلۀ یادگیری یا چهار مرحلۀ صلاحیت خواهیم پرداخت. با دانیون همراه باشید!
مرحلۀ اول، ناآشنایی ناخودآگاه نام دارد. در این مرحله، یادگیرنده، هنوز دانش یا مهارت را کسب نکرده است و اصلاً از وجود مهارت مورد نظر یا نیازش به یادگیری آن، آگاه نیست؛ در واقع، مرحلۀ اول، پیش از آغاز یادگیری است. اصلاً یادگیرنده هیچ دلیلی برای فراگرفتنِ دانش یا مهارت مورد نظر ندارد، چرا که نیازی به یادگیری آن دانش یا مهارت در خود احساس نمی کند. شما نمی دانید چه چیزی را بلد نیستید؛ به عنوان مثال، وقتی خیلی کوچک هستید، اصلاً نمی دانید دوچرخه سواری چیست و یادگیری آن چه مزایایی دارد.
و اما مرحلۀ دوم! این مرحله، ناآشنایی خودآگاه نام دارد. «من می دانم که بلد نیستم این کار را انجام دهم!» در دومین مرحله، یادگیرنده می داند چه مهارتی را بلد نیست و کمبودِ آن را احساس می کند. در این مرحله، یادگیرنده خودش در طلب یادگیری است؛ در واقع، مرحلۀ دوم، دشوارترین مرحلۀ یادگیری به شمار می رود. یادگیری از همین مرحله آغاز می شود و شخص، خودش را در معرض شدیدترین قضاوت ها قرار می دهد. از یاد نبرید که بسیاری از اشخاص در این مرحله تسلیم می شوند و جلوتر نمی روند!
مرحلۀ سوم، آشنایی خودآگاه نام دارد. آشنایی خودآگاه زمانی رخ می دهد که یادگیرنده، دانش یا مهارتی را فرا گرفته، اما هنوز آن قدر ماهر نشده است که بتواند بدون نیاز به فکر کردن و به طور خودکار، از آن استفاده کند. در این مرحله، یادگیرنده همچنان به آزمون، مربی یا دیگر ابزارهای آموزشی نیاز دارد. مرحلۀ سوم، به مراتب آسان تر از مرحلۀ دوم به شمار می آید. در این مرحله، یادگیرنده همچنان هر مرحله را با خودش مرور می کند.
در این مرحله، یادگیرنده اطلاعات را در ذهنش سازمان دهی می کند تا بتواند بعداً از آن ها بهره ببرد. چهار فاکتور کلیدی برای یادگیری و به یاد سپردنِ اطلاعات عبارت اند از:
در این مرحله، همه چیز را به صورت دقیق و اصولی بیاموزید. هرگونه ابهام را با رجوع به منابع متعدد، برطرف کنید.
مرحلۀ چهارم، آشنایی ناخودآگاه نام دارد. یادگیرنده پس از تمرین و تکرار فراوان، به مرحلۀ آشنایی ناخودآگاه می رسد. وقتی یادگیرنده به این مرحله برسد، آنچه را آموخته است، هرگز فراموش نخواهد کرد. در این مرحله، یاد گیرنده دانش یا مهارتی را که فرا گرفته است در دنیای واقعی به کار می گیرد، بدون اینکه تلاشی کند یا در مورد آن فکر کند؛ به عبارت دیگر، مهارت یا دانش، به بخشی از وجودِ یادگیرنده تبدیل، و چنان درونی می شود که دیگر نیازی به پردازش ذهنیِ آنچه انجام می دهد ندارد.
برخی نظریه پردازان معتقدند که در بحث یادگیری، مرحلۀ پنجمی هم وجود دارد. در این مرحله، یادگیرنده می تواند به یادگیرنده هایی که در مراحل یک تا چهار قرار دارند، تدریس کند. یادگیرنده هایی که به این مرحله می رسند، می توانند در مورد مراحلِ کسب دانش یا مهارت‌شان و رسیدن به این درجه از مهارت، فکر و آن را تحلیل کنند؛ در واقع، یادگیرنده های مرحلۀ پنجم می توانند یادگیرنده های دیگر مراحل را به طور کامل درک کنند.
یادتان باشد که دانش، قدرت است. چه مدرس باشید و چه یادگیرنده، درکِ مراحل مختلف یادگیری به شما کمک می کند وظایف خود را بهتر انجام دهید و از وضعیتِ خود خبر داشته باشید. باید همواره اطلاعاتی را که فرا گرفته اید در ذهن خود مرور کنید تا رفته رفته به حافظۀ بلند مدت راه پیدا کند و قابل استفاده شود.برای رسیدن به این مطلوب لازم است که بر مراحل یادگیری تسلط کافی و وافی داشته باشید.
اینستاگرام دانیون: dunion.app
سایت: dunion.ir
