سرعتِ پذیرشِ سیستم پرداخت دیجیتال بانک مرکزی در برزیل، از هر کشور دیگری بیشتر بوده است.
در نوامبر سال ۲۰۲۰، بانک مرکزی برزیل (BCB) درست در اوج همه‌گیری کووید-۱۹، سیستم پرداخت دیجیتالی به نام «پیکْس» (Pix) را راه‌اندازی کرد.
پیکْس به سرعت مورد استقبال قرار گرفت، چون نیازی به تماس فیزیکی نداشت (چیزی که در آن زمان بسیار مهم بود)، فوری، رایگان و استفاده از آن آسان بود.کاربران برای انتقال پول فقط به کد ملی، شماره تلفن یا کد QR فرد گیرنده نیاز دارند.
تا سال ۲۰۲۴ (به نمودار صفحه بعد نگاه کنید)، این سیستم به محبوب‌ترین روش پرداخت در برزیل تبدیل شد و جای پول نقد و کارت‌های بانکی را گرفت.
تعداد تراکنش‌ها از [مقدار نامشخص GBN] در سال ۲۰۲۱ به ۶۳ میلیارد در سال ۲۰۲۴ افزایش یافت و ۲۶ تریلیون رئال (معادل ۴.۵ تریلیون دلار) پول جابجا شد. (توجه: به نظر می‌رسد "gbn" در متن اصلی اشتباه تایپی باشد و باید عددی مثل ۹ میلیارد "9bn" باشد).
هیچ کشوری نتوانسته چنین سیستمی را با این سرعت بپذیرد و به کار بگیرد.
رواج پیدا کردنِ این سیستم پرداختِ آسان و ارزان، باعث ایجاد رقابت در بخش بانکیِ تا حدی بی‌رونقِ برزیل شده است.این سیستم همچنین به نوآوری‌های بیشتری هم کمک می‌کند.
«پیکْس» در واقع پایه‌ای است که بانک مرکزی برزیل دارد بر اساس آن، «درِکس» را می‌سازد. درِکس همان نسخه‌ی دیجیتالیِ پول رایج برزیل، یعنی رئال، است.
بانک مرکزی برنامه دارد که درِکس را بعد از تمام شدن آزمایش‌هایش که امسال به پایان می‌رسد، عرضه کند. اگر این کار را بکند، بانک مرکزی برزیل یکی از تعداد انگشت‌شماری از بانک‌های مرکزی در جهان خواهد بود که ارز دیجیتال خود را منتشر کرده‌اند.
رناتو گومز، یکی از هشت مدیر بانک مرکزی برزیل، می‌گوید پیکْس به سرعت دارد جای پرداخت‌های نقدی را می‌گیرد.میزان برداشت پول نقد در برزیل نسبت به دوران اوجش، نزدیک به ۴۰ درصد کاهش یافته است.
انتظار می‌رود پیکْس امسال از کارت‌های اعتباری پیشی بگیرد و به روش اصلیِ خریدهای آنلاین تبدیل شود.بانک مرکزی به طور مداوم در حال اضافه کردن امکانات جدیدی است تا پرداخت پول را در موقعیت‌های هرچه متنوع‌تر و گسترده‌تری آسان‌تر کند.
در ماه فوریه، «پیکْس» شروع به ارائه‌ی پرداخت‌های بدون تماس از طریق گوشی‌های هوشمند کرد.
از ماه ژوئن، کاربران می‌توانند از «پیکْس» برای انجام پرداخت‌های تکرارشونده، مانند پرداخت قبض‌های آب و برق و گاز، استفاده کنند.همه‌ی این‌ها یعنی پولِ هر چه بیشتری در حساب‌های بانکی و حساب فروشگاه‌ها در گردش خواهد بود.آقای گومز می‌گوید استفاده‌ی همگانی از پیکْس احتمالاً به افزایش بهره‌وری (راندمان کاری) کمک کرده است.شاید هم تصادفی باشد، اما رشد اقتصادی برزیل در سه سال گذشته، پشت سر هم، فراتر از انتظار بوده است.
پیکْس همچنین به ایجاد تحول در بانک‌های برزیل کمک کرده است، که قبلاً بسیار متمرکز (یا انحصاری) بودند.
در سال ۲۰۱۸، تنها شش بانک بزرگ، ۸۲ درصد دارایی‌ها و ۸۶ درصد وام‌های [کشور] را در اختیار داشتند. (توجه: به نظر می‌رسد عدد 8296 در متن اصلی اشتباه تایپی برای 82% باشد).
به لطف پیکْس، حالا شرکت‌های کوچک‌تری که پول کافی برای باز کردن شعبه یا نگهداری دستگاه‌های خودپرداز ندارند، می‌توانند رقابت کنند.شاید معروف‌ترینِ این‌ها «نوبانک» (NuBank) باشد.
این بانک دیجیتال که برای باز کردن حساب پولی نمی‌گیرد، در سال ۲۰۱۹ یک میلیون مشتری در برزیل داشت.
در سال ۲۰۲۴ تعداد مشتریان آن از ۱۰۲ میلیون نفر فراتر رفت (به علاوه میلیون‌ها مشتری دیگر در مکزیک و کلمبیا)، و به بزرگترین بانک دیجیتال جهان در خارج از چین تبدیل شد.
این بانک حالا وارد عرصه‌ی وام‌دهی نیز شده است.استفاده از «پیکْس» برای مصرف‌کنندگان رایگان و برای فروشندگان ارزان است و به طور متوسط فقط ۰.۲۲ درصد کارمزد دارد.کارمزدی که بانک‌ها از فروشندگان برای پردازش پرداخت‌های کارتی می‌گیرند، حدود ده برابر بیشتر است.رقابت باعث شده بانک‌ها برای جذب مشتری، مجبور به کاهش این کارمزدها شوند.بسیاری از فروشگاه‌ها به مشتریانی که به جای کارت یا پول نقد، با پیکْس پرداخت می‌کنند، تخفیف می‌دهند.
بانک‌های سنتی هم تا حدی سود کرده‌اند، چون پیکْس به آنها این امکان را داده که شعبه‌های پرهزینه و کم‌مشتریِ خود را تعطیل کنند.از آنجایی که برای استفاده از پیکْس داشتن حساب بانکی لازم است، رواجِ آن به معنی مشتریان بیشتر برای بانک‌هاست؛ مشتریانی که می‌توان به آنها وام و خدمات دیگر هم فروخت.اما بخش عمده‌ی این رشد نصیبِ نوبانک و شرکت‌های مشابهِ آن شده است.
پیکْس اولین روش پرداخت فوری نبود که توسط یک بانک مرکزی در یک کشور نوظهور (یا در حال توسعه) ارائه شده باشد.این عنوانِ اولین، متعلق به «رابط پرداخت یکپارچه» هند (UPI) است که در سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد.«کودی» (CoDi)، که نسخه‌ی مکزیکیِ پیکْس است، در سال ۲۰۱۹ کار خود را شروع کرد.با این حال، سرعتِ پذیرش و استفاده از پیکْس بسیار بیشتر از یوپی‌آی یا کودی بوده است.کشورهای دیگر نیز دارند راه برزیل را دنبال می‌کنند (یا از برزیل الگو می‌گیرند).در ماه فوریه، کلمبیا یک سیستم پرداخت فوری معرفی کرد که با همکاری یکی از شرکت‌های فین‌تک (فناوری مالی) که در توسعه پیکْس هم نقش داشت، ساخته شده است.
اما برخلاف هند، که یوپی‌آی (UPI) توسط یک نهاد صنفی (متشکل از فعالان همان صنعت) اداره می‌شود، پیکْس به طور کامل توسط بانک مرکزی برزیل (BCB) مدیریت می‌شود.
اگرچه بانک مرکزی در زمان توسعه‌ی پیکْس با مؤسسات مالی مشورت کرد، اما این بانک به تنهایی زیرساخت پیکْس را اداره می‌کند و پایگاه داده‌ی رمزنگاری‌شده‌ای که تمام تراکنش‌ها را در خود دارد، کنترل می‌کند.
تقریباً تمام بانک‌های بزرگ برزیل مجبور شدند همزمان با راه‌اندازی پیکْس، استفاده از آن را شروع کنند.
اینکه این همه قدرت در دستِ یک بانک مرکزی متمرکز شده، غیرعادی است و باعث انتقادهایی هم شده است.
رئیس یک شرکت برجسته‌ی فین‌تک می‌گوید: «ما الان در یک دموکراسی زندگی می‌کنیم، اما تصور کنید اگر این سیستم در یک حکومت خودکامه (استبدادی) وجود داشت و تمام اطلاعات شما در اختیار دولت قرار می‌گرفت.
او فکر می‌کند شهروندان در کشورهای ثروتمندتر، این را نمی‌پذیرند (یا با آن مخالفت می‌کنند) که دولت‌شان بتواند مانند پیکْس به تمام تراکنش‌های مالی‌شان دسترسی داشته باشد.
همچنین، اگر روزی این سیستم هک شود یا از کار بیفتد، پیامدهای آن بسیار بدتر از زمانی خواهد بود که فقط یک بانک مورد حمله قرار گیرد (یا هک شود).
به نظر می‌رسد برزیلی‌ها نگران نیستند .پیکْس در حال جهانی شدن است و شرکت‌های پردازش پرداخت در سراسر آمریکای لاتین شروع به پذیرش آن کرده‌اند.مسئولان بانک مرکزی برزیل در حال گفتگو با کشورهایی هستند که تعداد زیادی مهاجر برزیلی در آنها زندگی می‌کنند، تا امکان ارسال حواله‌های پولی (پول‌هایی که مهاجران برای خانواده‌شان می‌فرستند) از طریق پیکْس فراهم شود.این کار می‌تواند به ضررِ شرکت‌های انتقال پولی باشد که کارمزدهای بالایی می‌گیرند (یا باعث کاهش درآمد آنها شود).گسترش پیکْس همچنین کارِ بانک مرکزی برزیل را برای راه‌اندازی رئال دیجیتال خود، یعنی درِکس، آسان‌تر کرده است.برای انجام این کار، به یک فهرست از کاربران و یک سابقه‌ی متمرکز از تراکنش‌های مالی نیاز است.پیکْس هر دوی این‌ها را فراهم می‌کند، چون هر کاربر باید یک کد شناسایی مالیاتی داشته باشد که به حساب بانکی متصلش ثبت شده است.بانک مرکزی برزیل در حال آزمایشِ اولیه‌ی درِکس در مقیاس بزرگ (بین‌بانکی/شرکتی) با شرکت‌هایی مانند سانتاندر، ویزا، مسترکارت و گوگل است.
بزرگترین مشکل برای دولت این است که به خاطر محبوبیت زیادِ پیکْس، هر خبر بدی که به آن ربط پیدا کند، دردسرساز می‌شود.در ماه ژانویه، سازمان مالیات فدرال برزیل اعلام کرد که تمام شرکت‌هایی که تراکنش‌های پیکْس را انجام می‌دهند، باید تراکنش‌های بالای ۵۰۰۰ رئال را گزارش کنند.
گروه‌های راست‌گرا با تحریفِ واقعیت، به دروغ اینطور جلوه دادند که دولت چپ‌گرای رئیس جمهور لولا داسیلوا می‌خواهد از تراکنش‌های پیکْس مالیات بگیرد.جنجالی که در پی آن به پا شد آنقدر شدید بود که محبوبیت لولا به پایین‌ترین حدِ خود رسید – و دولت هم مجبور شد از این تصمیم عقب‌نشینی کند.[اما] این هزینه‌ی ناچیزی است که باید در برابر چنین دستاورد دیجیتالی فوق‌العاده‌ای پرداخت.
