صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان

آمار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD برای صادرات شرکت های زیر 9 نفر را اگر بررسی کنیم که مجموعه های خود اشتغال و بسیار کوچک می شود. کشورهای برتر صادراتی را می توان آلمان ، هلند ، ایتالیا ، ترکیه به طور مثال با آمار 29227 میلیون دلار ارزش صادراتی خوداشتغال در پایان سال 2019 به ثبت رسیده می توان در نظر گرفت که در منطقه خودمان و سایر مناطق جهان در حوزه خود اشتغال و مشاغل خیلی کوچک آمار صادرات قابل توجهی ثبت شده است.

پس اینکه مشاغل خیلی کوچک به فکر صادرات باشند دور از انتظار نیست و میتواند محقق بشود ولی چند نکته جالب قابل بیان است. اول باید تحلیل فعلی صادرات ایران را بررسی کرد.

اگر بخواهیم تحلیل صادراتی ایران را داشته باشیم در حدود 70 درصد صادرات ایران مختص نفت خام و مشتقات نفتی، حدود 10 درصد مربوط به مواد معدنی، حدود 5 درصد فلز، حدود 5 درصد هم صنایع پلیمری حدودا 10 درصد صادرات هم مختص بقیه موارد.

حجم اصلی صادرات ما نزدیک به 90 درصد حجم صنایع بزرگ و خیلی بزرگ تولیدی می باشد و این ارزش و جایگاه مجموعه های خوداشتغال و خیلی کوچک را خیلی خیلی کم می کند.

وقتی ارزش کسب و کارهای نوپا و خیلی کوچک مطرح بشود به تبع آن قوانین و زیر ساخت ها تا آموزش ها و خدمات مختص خود را باید در نظر گرفت، متاسفانه قوانین ما جامع هستند و تمایز بین کسب و کارهای کوچک و خیلی بزرگ قائل نیستند و همه در یک دسته قرار می گیرند و این موضوع باعث می شود کسب و کارهای نوپا امکان رقابت نداشته باشند.

موضوع دوم ساختار تشکل های اقتصادی و صادراتی ما در ایران است یعنی اتاق بازرگانی در ایران طبق پژوهش های صورت گرفته مجلس در ساختار قاره ای می باشد؛ سایر ساختارهای موجود در دنیا عبارتند از مدل عمومی، مدل آنگلوساکسون، مدل آسیایی، مدل اوراسیایی و قاره ای که تفاوت های ماهوی بسیاری از ساختار تا شیوه اجرایی دارند که توضیحش در این مقال نمی گنجد ولی یکی از موضوعاتی که می توان مطرح کرد اینکه بطور مثال اتاق ملی آلمان تلفیق حضور اصناف و بازرگانان در اتاق های محلی و مشارکت یک خود اشتغال تا صنایع بزرگ در کنار هم می باشد و ساختاری از جمله اتاق جوانان کمک می کند تا مسیرهای کسب و کارهای خیلی کوچک بتوانند توسعه کسب و کار داشته باشند و خوب در ایران مجموعه های خیلی کوچک در ساختار اتاق بازرگانی نمی گنجد و مجموعه های مستقل خودش را دارد. همینطور وقتی بررسی می کنیم ذیل مجموعه اتاق های بازرگانی پیشرو اتحادیه های صادراتی قدرتمندی در جهت توسعه صادرات به سایر کشورها فعالیت می کنند.

متاسفانه در قوانین فعلی اتاق بازرگانی به طور ویژه جوانان و یا کسب و کارهای نوپا که می خواهند وارد عرصه های صادراتی بشوند دیده نشده است و بنابراین موضوعات کلی توسعه صادرات مطرح می شود که خود اولویت با مجموعه های بزرگ صادراتی است تا مجموعه های نوپا، اگر بخواهیم موضوع کلی صادرات کسب و کارهای نوپا را بررسی کنیم به طور کلی به موارد زیر می توان اشاره کرد: (قابل ذکر می باشد منظور از کسب و کارهای نوپا و جوانان مجموعه های 0 الی 9 نیرویی می باشد که حدودا زیر 5 سال فعالیت و همچنین با مجموعه جوان زیر 40 سال مد نظر می باشد)

- کمک در بهبود درک صحیح کسب و کارهای نوپا و جوانان از فرآیند صادرات و بازارهای بین المللی؛

- ایجاد فرصت ها، پتانسیل ها و روندهای بازار مناسب صادراتی برای کسب و کارهای نوپا برای صادرات به کشورهای هدف.

- کمک به طراحی استراتژی های بازاریابی منسجم بر اساس نقاط قوت منحصر به فرد محصولات صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان، متناسب با بازارهای هدف .

- کمک به برند سازی، ترویج و آماده سازی برای فروش محصولات صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان؛

- کمک به ملاقات با خریداران بالقوه و کمک به انجام معاملات تجاری برای صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان؛

- کمک به بهینه سازی زنجیره تامین و لجستیک برای صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان؛

- کمک به بهبود ارزش افزوده برای صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان؛

- کمک به برآوردن الزامات استانداردهای کیفیت مناسب و گواهینامه های مرتبط به صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان.

- کمک به تصمیم گیری در مورد راه حل های بسته بندی مناسب ویژه کسب و کارهای نوپا و جوانان؛

- کمک به استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات و راه حل های الکترونیکی برای بهبود عملکرد کلی صادرات کسب کارهای نوپا و جوانان.

بنظرم تمامی موارد بالا را اتاق بازرگانی برای تسهیل صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان می تواند انجام بدهد و می شود یک استراتژی کلی صادراتی برای کمک به صادرات کسب و کارهای نوپا و جوانان طراحی کرد که می تواند این استراتژی باشد:

در قانون فعلی کمک به صادرات در قالب تعامل با سایر اتاق های بازرگانی در سراسر جهان اشاره شده است و به طور تخصصی و موضوعی قانون و موضوعی مطرح نشده است. ولی بنابر همین موضوع قانون می توان مدل پیشنهادی زیر را ارائه کرد که می توانست اتاق بازرگانی داشته باشد ولی تا به امروز اقدام خاصی انجام نداده است. به ‌عنوان ‌مثال می‌توان از ظرفیت همپایانی که در اتاق بازرگانی کشورهای هدف وجود دارد بهره برد و یک برنامه مشترک هم‌افزایی برای توسعه تجارت مشترک استفاده کرد. در این راستا می ‌توان از برند مشترک کسب و کارهای نوپا با همپایان خودشان در کشورهای هدف در زمینه یک محصول ایجاد کرد یا در زمینه خدمات هم‌افزایی ایجاد کرد. اقتصاد مشارکتی یکی از ابزارهایی است که می‌توان به این واسطه ظرفیت‌ ها را به اشتراک گذاشت. باید رصد کرد که همپایان در کشورهای هدف چه ظرفیت‌ هایی دارند تا بتوان این ظرفیت را به اشتراک گذاشت. برای ورود کسب ‌وکارهای نوپا به بازارهای جهانی هم افزایی مجموعه ‌ها و متولیان نیز اهمیت دارد. به طور مثال می توان خدمات دفتر تجاری مشارکتی، تحقیقات بازار مشارکتی، اعتبارسنجی مجموعه ها و... یا استفاده از همپایان برای کاهش و سرعت بخشی بیشتر به صادرات ویژه کسب و کارهای نوپا استفاده کرد.

به طور کلی با توجه به شرایط فعلی ایران که تحریم می باشد ، یکی از راهکارهای برون رفت و انعطاف پذیری سوق به سمت کسب و کارهای بسیار کوچک یعنی 0 الی 9 نفر است و به اصطلاح مردمی سازی اقتصاد، زیرا در این شرایط تحریم بسیار دشوارتر می شود و همچنین انعطاف پذیری مجموعه های کوچک بسیار بالا خواهد بود، اتاق بازرگانی به عنوان متولی بخش خصوصی که یکی از اصلی ترین فعالیت های خودش توسعه صادرات بخش خصوصی است باید تلاش کند بازیگران بیشتر و کوچک نیز به عرصه های صادراتی وارد بشوند و این اتفاق شاید در دید اول باعث پدید آمدن رقبا برایشان باشد ولی در نهایت این نفع کلی همه را منتفع می کند.

نوید ادریس مردادماه 1401