ریشه‌های بلک فرایدی سیاه‌تر از آن چیزی است که فکرش را بکنید. بلک فرایدی از یک سقوط اقتصادی شروع شده و تا جنون خرید ادامه داشته است. اولین باری که نام جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی استفاده شد، جشنواره خریدی در کار نبوده، بلکه یک بحران اقتصادی اتفاق افتاده بوده است.
به تاریخ 24 سپتامبر 1869 میلادی، دو نفر از سرمایه‌داران بی‌رحم و بدنام وال استریت به نام‌های جی گولد (Jay Dick)و جیمز فیسک (James Fisk) دست به یکی کردند تا هر چه می‌توانند طلا خریداری کنند. با آرزوی آن‌که طلا به صورت انحصاری دست آن‌ها قرار بگیرد، قیمتش سر به فلک بکشد و به سودی شگفت‌انگیز دست پیدا کنند. در جمعه‌ای سیاه از ماه سپتامبر دست‌شان رو شد. بازار سهام سقوط آزاد کرد. از گرگ‌های وال استریت گرفته تا کشاورزهای ساده آمریکایی، همه برشکست شدند.
این روزها خرید بلک فرایدی به یک رسم آمریکایی و حتی جهانی تبدیل شده است. مردم در مهمانی عید شکرگزاری، برای تمام نعمت‌هایی که به آن‌ها ارزانی شده، تشکر می‌کنند و بعد از صرف یک پرس بوقلمون لذیذ، آماده رقابت فردا می‌شوند تا نعمت‌هایشان را بیشتر کنند! اما این رسم از کجا آمده و چقدر قدمت دارد؟
این که بخواهیم دقیق بگویم، در چه تاریخی روز بعد از عید شکرگذاری به بلک فرایدی تبدیل شد، کار سختی است. اما همه اتفاقات به قرن 19 بر می‌گردد. در آن زمان حمایت مالی فروشگاه‌ها از کارناوال‌های روز شکرگزاری رواج داشت. در انتهای یکی از کارناوال‌ها، بابانوئل ظاهر شد و شروع فصل خرید عید را نوید داد. آن روزها بسیاری از فروشنده‌ها یک قانون نانوشته داشتند؛ فصل خرید عید شروع نمی‌شود مگر بعد از روز شکرگزاری. بنابراین هیچ فروشنده‌ای حراج محصولات خود را تبلیغ نمی‌کرد، مگر در روز بعد از عید شکرگزاری یعنی آخرین جمعه نوامبر.
قطعا همین‌طور است. نه تنها تمایل داشتند، بلکه کار به تهدید هم رسیده بود. در سال 1939 میلادی، حول و حوش Great Depression یا همان رکود عظیم ده ساله جهان، همه خرده‌فروش‌ها برشکستگی نه چندان دور خود را به دولت اخطار دادند. نخست وزیر وقت آمریکا، فرانکلین دلانو روزولت از سوی صنف فروشندگان تحت فشار قرار گرفت تا فصل خرید عید را یک هفته به جلو بیاندازد. یعنی به جای برگزاری جشن شکرگزاری در 30 نوامبر آن سال، یک هفته زودتر جشن گرفته شود. او نام این جشن را هم فراکنس گیوینگ (Franksgiving) قرار داد. حتی اسمش هم مسخره به نظر می‌آید!
قطعا خیر! روزولت خبر این تغییر را بسیار دیر اعلام کرد. آن قدر دیر که بیشتر مردم برنامه سفر و خرید خود را ریخته بودند. این جابه‌جایی باعث بروز بحث و جدل و ناهماهنگی بسیاری شد. تنها 23 ایالت آمریکا این تغییر را پذیرفتتد. بقیه ایالات هر دو تعطیلات را برگزار کردند و مجبور شدند که یک روز اضافه به کارکنان خود مرخصی دهند. در نهایت در سال 1941، مجلس با تصویب قانونی، آخرین پنج‌شنبه نوامبر را روز شکرگذاری قرار داد و تمام.
اگر از بیشتر مردم آمریکا درباره علت نام‌گذاری بلک فرایدی بپرسید، این داستان را نقل می‌کنند. گویا در گذشته در صورتی که کسب و کاری دچار ضرر می‌شد، در بیلان کاری خود از جوهر قرمز استفاده می‌کرد. اما اگر به سود می‌رسید، جوهر مشکی به کار می‌رفته است. حسابداران همیشه فردای روز شکرگزاری، حساب‌های خود را پر از رنگ مشکی می‌دیدند. از این رو جمعه بعد از عید شکرگزاری، جمعه سیاه یا بلک فرایدی نام گرفت.
طبق مطالعات انجام شده، نام بلک فرایدی به سال 1960 میلادی در فیلادلفیا بر می‌گردد. در روز بعد از شکرگزاری، ساکنین حومه شهر به مرکز شهر هجوم می‌آوردند تا هم از تخفیفات قبل تعطیلات استفاده کنند و هم مسابقات فوتبال آمریکایی را تماشا کنند. پلیس‌های فیلادلفیا از ازدحام مردم وحشت‌زده می‌شدند. آن‌ها نمی‌توانستند مانند مردم عادی در جمعه بعد از عید استراحت کند، تازه به جای آن باید با ترافیک آزاردهنده و دزدهای فرصت‌طلب سر و کله بزنند. به همین دلیل روزنامه‌ها این جمعه را، بلک فرایدی نام‌گذاری کردند. در سال 1961 میلادی فروشگاه‌های زنجیره‌ای تصمیم گرفتند که سیاه را از این عبارت جدا کنند و با جمعه بزرگ جابه‌جا کنند. چرا که از نظرشان رنگ سیاه بار منفی به خریدار وارد می‌کرد. اما ایده آن‌ها دوام چندانی نیاورد.
در سال 1980 ، بلک فرایدی معنای تازه‌ای به خود گرفت. بلک فرایدی تبدیل به روزی شد که آن‌قدر فروش خرده‌فروشان زیاد می‌شد که همه سال را جبران می‌کرد. در سال 1990 که رسم خرید بلک فرایدی در بین مردم جا افتاد، فروشگاه‌ها کم کم درب مغازه‌هایشان را صبح زود جمعه و یا حتی نصفه شب به روی خریداران باز می‌کردند. مردم هم برای آن‌که از قافله عقب نمانند، در کنار فروشگاه اتراق می‌کردند. حتی بعضی ادارات، بلک فرایدی را یک تعطیلی رسمی محسوب می‌کردند و به کارمندها مرخصی می‌دادند. از این تاریخ به بعد پدیده بلک فرایدی جهانی شد.
در ابتدای سال 2000 ، فروشگاه‌ها خرید آنلاین در روز دوشنبه بعد از عید شکرگزاری را ترند کردند. با افزایش سرعت سرسام‌آور اینترنت‌های خانگی و موبایل، شانس به آن‌ها رو کرد تا خرید عید را فراگیر کنند. این‌گونه دوشنبه سایبری(Cyber Monday) یا همان دوشنبه مجازی متولد شد. در سال 2017، آمریکایی‌ها حدود 6.6 بیلیون دلار در حراج دوشنبه سابری خرج کردند. در حالی که در جمعه سیاه همان سال، در بازار آنلاین و واقعی، در مجموع تنها 7.9 بیلیون دلار خرج شد. سایت‌های فروش آنلاین بسیاری در بلک فرایدی شرکت می‌کنند. هر ساله آمازون یکی از فعال‌ترین سایت‌ها در ارائه تخفیف‌های درست و حسابی است. برای خرید از آمازون، بدون آن‌که به مستر کارت نیاز باشد آماده‌اید؟ برای تجربه بهترین روش خرید از آمازون به فروشگاه ای‌گرد سر بزنید.
بلک فرایدی، از یک جایی سیاهی خودش را بروز داد. در یک مرکز خرید در ایالت یوتا، .15000 خریدار بر سر کارکنان و پلیس فروشگاه ریختند، تا برای به دست آوردن DOORBUSTERها از یکدیگر جلو بزنند. این عبارت برای کالاهایی به کار می‌رود که بسیار با ارزش، گران‌قیمت وبه‌روز هستند اما با تخفیف بسیار بسیار زیادی در بلک فرایدی عرضه می‌شوند. آن‌قدر ارزان که باعث می‌شود مردم در فروشگاه را بشکنند. قرعه اولین مرگ بلک فرایدی هم در سال 2013، به نام یکی از کارکنان فروشگاه والمارت افتاد. جالب است بدانید سایتی با نام Blackfridaydeathcount.com ساخته شده که آمار مرگ و جراحت افراد به دنبال بلک فرایدی را گزارش می‌دهد. تا این لحظه که مقاله در ححال نوشته شدن است، 12 نفر کشته و 117 نفر زخمی شده‌اند. به نظر شما امسال چه آماری در انتظار این سایت است؟
