حسان رسولی نوشت: توسعه زنجیره ارزش در رشد استان، نقش بسیار مهم و اثرگذاری دارد. این اثرات میتواند در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی بوده و تاثیرات گستردهای بر توسعه پایدار استان داشته باشد که یکی از مهمترین رویکردها، باید توجه و حمایت از کسب و کارهایی باشد که در راستای تکمیل زنجیره ارزش در استان نقش آفرینی می کنند.
به گزارش خبرگزاری برنا هرمزگان، احسان رسولی در یادداشتی نوشت؛ زنجیره ارزش (Chain Value (یک مفهوم کلان در مدیریت و اقتصاد است که به توالی فعالیتها و فرآیندهایی اشاره دارد که مواد خام به محصولات و خدماتی که مشتریان نیاز دارند، تبدیل می شوند و در نهایت به دست مصرف کننده می رسند. این زنجیره شامل انجام مراحل مختلف از تولید، توزیع، فرآوری، بازاریابی، تا مصرف محصولات یا خدمات می شود. هر گام در این زنجیره، به محصول، ارزشِ افزوده می دهد و در نتیجه، قیمت محصول نیز افزایش مییابد. این ارزش‌آفرینی نقش اساسی در مدیریت، توسعه و موفقیت تجاری یک بنگاه اقتصادی ایفا میکند. از طرفی بهبود زنجیره ارزش باعث افزایش کیفیت محصولات، بهبود فرآیندها و افزایش بهره وری نیز میشود. افراد و سازمانها در هر مرحله از زنجیره ارزش با افزودن ارزش به محصول یا خدمات خود، می توانند تفاوتها و تمایزهای خود را نشان دهند که آنها را از رقبا متمایز می سازد و اهمیت بسزایی در تعیین میزان مزیت رقابتی آنها دارد. برای مثال زنجیره ارزش در صنعت فولاد شامل استخراج سنگ آهن و تولید مواد اولیه، ذوب و فرآوری مواد اولیه، پالایش و تولید فولاد با گریدها و خواص شیمیایی و مکانیکی متفاوت، نورد، شکل دهی و تولید محصوالت نهایی شامل ورق ها، لوله‌ها و مفتولها، و درنهایت بسته‌بندی و توزیع جهت مصرف در صنایع خودروسازی، ساختمانی، لوازم خانگی و .. می باشد که خوشبختانه در استان ما حلقه های زیادی از این زنجیره فولاد عملیاتی شده و یا در مرحله طرح و برنامه‌ریزی است و حلقه‌های دیگری نیز نیاز به توجه و جذب سرمایه‌گذار دارد. زنجیره ارزش مجموعه‌ای از عملیات‌هایی است که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام میپذیرد تا به خلق ارزش منجر شود. یکی از الزامات ”رشد تولید“ به حداکثر رساندن استفاده از ظرفیت های تولیدی و افزایش بهره وری و تکمیل زنجیره ارزش در صنایع مختلف، کسب وکارهای نوپا و فناور و دانش بنیان است .
توسعه زنجیره ارزش در رشد استان، نقش بسیار مهم و اثرگذاری دارد. این اثرات میتواند در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی بوده و تاثیرات گستردهای بر توسعه پایدار استان داشته باشد که یکی از مهمترین رویکردها، باید توجه و حمایت از کسب و کارهایی باشد که در راستای تکمیل زنجیره ارزش در استان نقش آفرینی می کنند. خوشبختانه با احداث صنایع فوالد، آلومینیوم، صنایع دریایی و پتروشیمی در استان، توجه به توسعه زنجیره های ارزش در این صنایع، باعث رشد پایدار استان شده که در ادامه به بخشی از فرصت های حاصل از توجه به زنجیره های ارزش می پردازیم:
توسعه اقتصادی و اشتغال:
زنجیره ارزش باعث توسعه صنایع و تکامل تولیدهای مختلف در استان میشود. این امر فرصت های شغلی جدیدی ایجاد کرده و اشتغال برای جوانان را در استان فراهم می آورد. توجه به زنجیره ارزش باعث افزایش ارزش افزوده محصوالت و خدمات، ایجاد بازارهای جدید، افزایش تولید و فروش محصوالت می شود که در نتیجه منجر به ایجاد فرصت های شغلی جدید می شود. افزایش ارزش افزده در هر مرحله از زنجیره، محصوالت تولید شده در استان را جذاب تر و بازار پسندتر خواهد کرد که این امر منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه رشد اقتصادی خواهد شد. توسعه و همکاری بین صنایع و شرکت ها، توسعه زیر ساخت ها و خدمات فنی و پشتیبانی، آموزش و توسعه منابع انسانی از جمله موارد توجه به زنجیره ارزش و رشد و توسعه پایدار در استان می باشد.
تسهیل در مدیریت زنجیره تأمین (SCM)
زنجیره ارزش به مدیریت بهتر و هوشمندانه زنجیره تأمین (SCM)کمک می کند. این بهبود در مدیریت تأمین و ارتباطات با تأمین کنندگان در استان منجر به پایداری در تامین، بهینه سازی موجودی و زمان بندی تامین، بهبود هماهنگی و انطباق و تعامل بهتر با تامین کنندگان، افزایش دقت و شفافیت و کاهش هزینه‌های تامین و حمل و نقل کامل می شود. *افزایش رقابت‌پذیری و برتری در بازار* با بهبود فرآیندها و افزایش ارزش افزوده، صنایع میتوانند در بازار به موقعیت های بهتری دست یابند و رقابتی تر شوند. این تفوق در بازار به پایداری و تحقق اهداف کسب‌وکار کمک میکند. با توسعه زنجیره ارزش در استان شاهد کاهش هزینه ها و بهبود فرایندها، سرعت و دقت در تولید و توزیع، ارتقا کیفیت محصولات و خدمات، تعاملات بهتر با مشتریان و بازار، تسریع در تولید محصولات جدید به واسطه هماهنگی بهتر با زنجیره تامین و تغییرات بهتر در تولید و بازاریابی خواهد شد که در نتیجه افزایش رقابت پذیری صنعت و برتری در بازار را به دنبال خواهد داشت.
توسعه فناوری و نوآوری
برای توسعه و تشکیل زنجیره ارزش، به فناوری نیاز است. محصولات و کالاهای مختلف، حاصل به کارگیری فناوری هستند و بدون وجود آن، تولید و خلق ارزش ممکن نخواهد بود. مواد خام میتواند به کمک فناوری های مختلف در صنایع به محصولات با ارزش تبدیل شوند و سپس به فروش برسند. فناوری حلقه مفقوده در بسیاری از صنایعی است که به صورت بالقوه می توانند کالا و محصولات پر ارزش تولید کنند. سیاستگذاریها در کشور، بایستی به گونهای باشد که فناوری های مورد نیاز صنایع ساخته و به کار گرفته شوند. دولت و ابزارهای سیاستی بایستی فناوری را از طریق واردات یا حمایت از دانش بومی تأمین نماید. در زمینه تأمین فناوری مورد نیاز صنایع، شرکت های دانشبنیان نقش پر رنگی دارند. در واقع، یکی از اهداف توسعه شرکتهای دانشبنیان در کشور این است که فناوری‌های مورد نیاز صنایع به وسیله دانش بومی ساخته شوند. دانش‌بنیانها به توسعه فناوری صنایع کمک می کنند و صنایع به کمک فناوری زنجیره‌های ارزش محصولات را توسعه می دهند. با بهبود زنجیره ارزش، فناوری های نوین و مدرن‌تر در تولید، فرآوری و توزیع محصولات و خدمات، حضور پر رنگ تری خواهند داشت. توسعه زیر ساخت های اطلاعاتی و فناوری، استفاده از هوش مصنوعی جهت تحلیل داده ها، توسعه اینترنت اشیاء، رشد رباتیک و اتوماسیون صنعتی از جمله مزایای توجه به زنجیره ارزش در صنایع استان می باشد. از طرفی استفاده بهینه تر از فناوری و نوآوری‌ها به بهبود فرآیندها، کاهش هزینه‌ها، افزایش بهرهوری و کیفیت و ایجاد ارزش افزوده در کل زنجیره کمک می کند.
ترکیب و ارتقاء مهارتها و توسعه منابع انسانی
در زنجیره ارزش، نیاز به مهارت های متنوع و تخصصی در مختلف مراحل وجود دارد. این امر باعث ترکیب و ارتقاء مهارت های جامعه می شود که توسعه افراد و ارتقاء سطح مهارتی؛ معرفتی و فرهنگی آن ها را به همراه دارد.
ارتقا و تعالی بخشهای مختلف اقتصادی
زنجیره ارزش باعث ارتقاء و تعالی و پیشرفت و توسعه متوازن بخشهای مختلف اقتصادی، از جمله کشاورزی، صنعت، خدمات، امور بندری و صادرات، حمل و نقل و حتی گردشگری میشود . این ارتقاء به توسعه درآمد و رفاه اجتماعی در استان کمک می کند. ایجاد فرصت های اقتصادی، افزایش تجارت و صادرات، ایجاد اشتغال، توسعه دانش، ارتقا مهارت ها و توانمندی محلی ، توسعه شبکه های همکاری و ارتباطات و تحولات فناوری و نوآوری به توسعه بخش های مختلف اقتصادی در استان کمک می کند که به همین منظور الزم است با مطالعه و نیاز سنجی یک نقشه راه برای توسعه زنجیره ارزش در استان تدوین و وظایف هر بخش و دستگاه مشخص شود. از سوی دیگر شرکتهای کوچک و متوسط علاقه‌مند به فعالیت های اقتصادی پایدار نیز میتوانند با انتخاب مدل کسب و کار در نقشه راه زنجیره ارزش به سودآوری و پایداری دراز مدت برسند.
تأثیر بر محیط زیست و توسعه پایدار
بهبود زنجیره ارزش و بهرهوری بیشتر از منابع طبیعی منجر به کاهش اثرات منفی بر محیط زیست می گردد و به توسعه پایدار منطقه کمک می کند. در هر نقطه که تمرکز بر توسعه زنجیره ارزش صورت نگیرد با هدر رفت منابع مواجه خواهیم شد. توجه به زنجیره ارزش مقوله ای است که باید بر آن تاکیدی موکد داشت. با کامل شدن زنجیره تولید محصولات خام تا تولید محصولات با ارزش افزوده و به دنبال آن شکوفایی صنعتی کشور، وابستگی اقتصادی و صنعتی به منابع سوخت فسیلی کاهش مییابد و تحقق این کاهش وابستگی سبب رهایی از رویارویی با چالش های کاهش حجم منابع تامین انرژی های فسیلی، کاهش روند قیمت فروش آن ها و همچنین معضلات زیست‌محیطی می شود. در صورتی که به توسعه و بهینه سازی زنجیره ارزش در استان توجه نشود، مشکلات و اثرات منفی بسیاری بر صنایع و اقتصاد استان ایجاد خواهد شد. برخی از این مشکالت عبارتند از:ناکارآمدی در فرآیندها وکاهش تولید محصولات با ارزش افزوده و رقابت پذیر، تکیه بر مواد خام و وابستگی به واردات از خارج از استان، قیمت مصرف کننده بالاتر، عدم توسعه زیر ساخت های فنی، پشتیبانی و فناوری، عدم توسعه دانش و مهارت افراد بومی، کاهش میزان سرمایه گذاری و اشتغال زایی در استان، تضعیف شاخص های سرمایه اجتماعی، افزایش مهاجرت و افت صادرات و درآمدزایی برای استان از جمله مواردی است که در صورت عدم توجه به توسعه زنجیره ارزش در استان اتفاق خواهد افتاد.
نتیجه گیری:
به طور کلی از عواید توسعه زنجیره ارزش، می توان به ارتقاء سطح درآمد و کیفیت زندگی ساکنان جوامع محلی، تقویت شاخص های سرمایه اجتماعی از قبیل اعتماد، رضایت مندی، امید، مشارکت حداکثری ذینفعان محلی در طرح‌های سرمایه گذاری اشاره نمود. حفظ و اعتالی ساختار اجتماعی کشور و کاهش میل به مهاجرت و ماندگاری جمعیت، پرهیز از خام فروشی و تکمیل زنجیره، تزریق روحیه بالندگی و نشاط اجتماعی با اجرای طرح های موفق، ارائه الگوهای موفق توسعهای و ایجاد فرصت های شغلی پایدار از دیگر مزایای توسعه زنجیره ارزش در استان می باشد. زنجیره ارزش اثرات عمیقی بر توسعه و تحولات استان ایجاد می کند و می تواند از طریق بهینه سازی فرآیندها، ترکیب مهارتها و افزایش ارزش افزوده، به توسعه پایدار و افزایش رفاه اجتماعی و اقتصادی منطقه کمک می کند.
