یکی از آدابی که قبل از آغاز قرائت قرآن کریم و پرداختن به آیات الهی باید رعایت کنیم استعاذه هست.
این آداب از سوره مبارکه نحل آیه 98 گرفته شده است. «فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ» هنگامی که قرآن می خوانی ، از شرّ شیطان مطرود ، به خدا پناه بر!
ریشه لغوی استعاذه از عوذ گرفته می شود.عوذ یعنی التصاق و چسبیدن و متصل شدن چیزی به جایی. استعاذه در لغت یعنی طلب عذر. هنگامی که انسان احساس خطر و ناامنی می کند انسان در پی گریز از خطر است. عوذ یعنی هنگامی که آدمی خطری را حس می کند خود را به چیزی می چسباند و پناه می گیرد در جایی که احساس امنیت می کند. پس اگر انسان احساس خطر کرد و در پی پناهگاه و مامن بر آمد نام این عمل استعاذه است.
استعاذه مفهومی نیست که اختصاص به قرائت قرآن داشته باشد. مستحب است در نماز هم که سوره قرآن می خوانیم با گفتن اعوذ بالله من الشیطان رجیم ابراز استعاذه کنیم.
هنگام درگیری با مشکلات زندگی هم اگر احساس خطر و نا امنی کردیم باید استعاذه کنیم. چون ما معتقدیم هیچ امان و امنیتی صادر نمی شود در هستی مگر از ناحیه خداوند سبحان.
البته استعاذه فقط به گفتن اعوذ بالله من الشیطان الرجیم نیست! فقط با این عبارت ابراز می کنیم. حقیقت استعاذه باید در جان و قلب ما پیش بیاید. یعنی در تمام وجود و قلب و روح ما این حقیقت متمرکز می شود که خدایا من مقام امان و امنیت در هستی را از آن تو قائلم و پناه می برم به تو و حرکت می کنم به سوی تو از شر شیطان رانده شده (حرکت فکری، قلبی، زبانی و عملی)
اما اگر در درون میل شیطانی موج می زند در بیرون هم گاهی یک نگاه به طرف شیطان می کنیم، گاهی هم یک نیم نگاهی به طرف حق داشته باشیم بعد بگوییم اعوذ بالله من الشیطان رجیم، این میشود یک استعاذه کاذبانه و دروغ در کلام .
قدم اول در استعاذه این است که انسان دل و جان را از سوی شیطان به سوی خداوند رحمان برگرداند. اول از همه فکرمان را از تمایلات و هواهای شیطانی خالی کنیم و به سوی خداوند رحمان و تفکرات نورانی سوق و حرکت دهیم. اگر این مرحله را شروع نکنیم گفتن اعوذ بالله در زبان کاری را درست نمی کند. صرفا لقلقه زبانی است!
پس استعاذه در ابتدا یک فرآیند قلبی و فکری است آدمی باید این حقیقت را متوجه باشد پناهی جز خداوند بزرگ نیست و اگر می خواهد مصونیت در زندگی پیدا کند باید به سوی خداوند حرکت کند. هنگامی که این حقیقت دریافت شد در مقام عمل هم باید سیر زندگی را به سوی خداوند رحمان قرار بدهیم . بعد از دو مرحله ادراک درونی و حرکت بیرونی وقتی بر زبان جاری می کنیم اعوذ بالله من الشیطان الرجیم می شود استعاذه کامل وگرنه صرفا گفتن زبانی کلمه اعوذ بالله استعاذه نیست و فایده ندارد.
