احسان وائقی
احسان وائقی
خواندن ۴ دقیقه·۵ سال پیش

بازی راز و رمز!

من دوران کودکی متفاوت و عجیبی نسبت به بقیه هم‌دوره های خودم داشتم. از سن خاصی به بعد بازی توی کوچه خیابون رو کنار گذاشتم و اوقات فراغتم رو پشت کامپیوتر و گیم، کتاب خوندن، نوشتن و کارهای عجیب دیگه‌ای می‌کردم که کمتر بچه‌ای در اون سن انجام میده! یکی از جالب‌ترین موضوعاتی که اون موقع ذهنم رو مشغول کرده بود و هنوز هم برام جذابه بحث رمزگذاری بود!

جرقه!

یادم میاد که جرقه این علاقه با شماره‌ای از مجله دانستنیها خورد که پرونده ویژه‌ش در مورد رمزگذاری و رمزهایی بود که هرگز شکسته نشدن. این مقاله شروع یک ماجراجویی عجیب بود که به نتایجش افتخار می‌کنم. نوشته هام در این زمینه از معدود نوشته های اون دوره‌ست که ازشون خجالت نمی‌کشم!

رمز ویگنر سیستم رمزگذاری مورد علاقم بود. سیستمی Dynamic که با یک کلمه یا جمله کلید کار میکنه و امنیت قابل قبولی داره اما حقیقتاً جذاب ترین بخش این سیستم برام جدولش بود! روی یک تکه کاغذ شطرنجی نارنجی (رنگش خیلی مهمه چون حس و حال Vintage داشت!) جدول ویگنر رو کشیده بودم و تا همین یکی دو سال پیش توی کیف پولم نگهش می‌داشتم.

جدول ویگنر
جدول ویگنر

حتی با کمک از ریاضی روشی ابداع کردم تا بتونم متون رو بدون نیاز به جدول ویگنر، رمزگذاری و رمزگشایی کنم. بعدها فهمیدم از روش مشابهی در برنامه های رمزگذاری و رمزگشایی کد ویگنر استفاده می‌شه. کد ویگنر در طول سالیان دستخوش تغییرات شده و امکاناتی بهش اضافه شده اما روش رمزگذاری و کلیت سیستم ثابت مونده.

الفبای یونانی

دوره راهنمایی رو می‌گذروندم که یکی از همکلاسی هام نوشتن با حروف یونانی رو یاد گرفته بود. من خیلی بهش نزدیک نبودم و اون هم حاضر نبود لذت نوشتن با این حروف رو به کسی غیر از دوستان نزدیکش یاد بده! یک روز، زنگ تفریح یک تکه کاغذ زیر صندلی همون فرد پیدا کردم که از قضا، حروف یونانی و حروف معادل انگلیسی اونها به خط زنجیره ای روی اون نوشته شده بود.

مدتی طول کشید تا بتونم خط زنجیره ای انگلیسی رو رمزگشایی کنم اما خوندن (و یاد گرفتن) خط زنجیره ای انگلیسی و حروف یونانی نقطه عطفی در این ماجراجویی و زندگیم بود! بعد از اون خیلی از نوشته هام که نمیخواستم دست کسی بیوفته رو با حروف یونانی می‌نوشتم.

نوشتار ناشناخته!

بعد از مدتی متوجه شدم که معادل‌های حروف یونانی که روی اون کاغذ پیدا کردم کاملا درست نیستن. زمانی که دیدم ماجرا از این قراره تغییراتی روی همون حروف یونانی ایجاد کردم. نوشتار رمزی ابداعی من، به مرور و در طی سالیان کم کم دستخوش تغییر شد. تا جایی که حروف یونانی کاملا از دور خارج شدن و جای خودشون رو به حروف لاتین دادن.

با شناختی که نسبت به سیستم‌های رمزگذاری مرسوم و روش‌های شکستن اون‌ها داشتم، کم کم سیستم نوشتاری خودم رو تغییر دادم تا شانس شکسته و خونده شدن اون به حداقل برسه. یکی از عیب‌های این سیستم این بود که بیشتر از این که بخواد یک سیستم برای رمزگذاری باشه، یک سیستم نوشتار سری بود که اگر روش نوشتار و معادل حروف رو بلد باشید، خوندنش مثل آب خوردنه.

یک متن که با استفاده از این نوشتار سیستم به ساده ترین شکل ممکن و بدون رمزگذاری رو در ادامه مشاهده می‌کنید.

7 H A 3 W T S E 7 W A 3 W 9 P A T 7 S N W A N W A V S E W S V X P A R T A O V W 3 U 3 7 S M

مهندسی معکوس

یکی از روش های مرسوم برای رمزگشایی رمزهایی که کلید ندارند، استفاده از چگالی حروف در متن هست. به این صورت که میزان استفاده شدن هر حرف در متن به درصد محاسبه و با درصد استفاده حرف در نوشتار رمزگذاری نشده در یک زبان خاص مقایسه می‌شه تا معادل یک کاراکتر بدست بیاد. این روش در رمزهایی که از کلید استفاده می‌کنند کارآمد نیست اما در سیستم نوشتار من، حتی با وجودِ نداشتن کلید، این روش پاسخگو نیست.

یکی دیگه از ویژگی‌های این نوشتار خوانایی بالا و در عین حال، عدم امکان تشخیص کلمات و جدا کردن اونها برای حدس کلمه هست. استفاده از کاراکترهای A-Z و 0-9 و در مجموع 36 کاراکتر فقط برای الفبا، امکان رمزگشایی رو به حداقل می‌رسونه.

با این که معتقدم رمزگشایی این نوشتار در ساده‌ترین شکل ممکن هم اصلا ساده نیست، سیستمی برای رمزگذاری و استفاده از کلمه یا جمله رمز برای رمزگشایی به اون اضافه کردم تا به کامل ترین فرم خودش برسه.

گرچه شاید هنوز نتونم این سیستم رو به عنوان یک سیستم رمزگذاری کامل معرفی کنم اما با وجود نقص‌هایی که از پایه وجود دارن و ممکنه امنیت رو زیر سوال ببرن، به نتیجه کارم افتخار می‌کنم. شاید اگر میانبرهایی که برای شکستن رمز وجود دارن کشف نشه، این سیستم همون "Le Chiffre Indéchiffrable" باشه که ویگنر نتونست باشه!

رمزگذاریرمزگشاییسایفرکدرمز
طراح تجربه کاربر – www.ehsan.cc
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید