تابلوهای برق یکی از عناصر اساسی در سیستم‌های برقی محسوب می‌شوند که برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی به کار می‌روند. دو نوع اصلی این تابلوها به عنوان "تابلو برق فشار ضعیف" و "تابلو برق فشار قوی" شناخته می‌شوند. این دو نوع تابلو برق بر اساس تحمل نیروی الکتریکی و نوع بار منتقل شده در آنها اختلافاتی را از نظر کاربردها و ویژگی‌ها به همراه دارند.
تابلو برق فشار ضعیف عموماً برای توزیع و کنترل بارهای کمتر و خطوط کم ولتاژ (کمتر از ۱۰۰۰ ولت) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع تابلوها در ساختمان‌ها، منازل، مراکز تجاری و صنعتی و سیستم‌های تولیدی کوچک به کار می‌روند. این تابلوها به دلیل استفاده در محیط‌های غیرخطرناک و پیچیدگی کمتر، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از سوی دیگر، تابلو برق فشار قوی برای توزیع بارها و کنترل سیستم‌های بزرگتر و خطوط با ولتاژ بالا (بیش از ۱۰۰۰ ولت) استفاده می‌شود. این نوع تابلوها در صنایع بزرگ، نیروگاه‌ها، پست‌های تقویت کننده و سیستم‌های انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل خطرات مرتبط با ولتاژ بالا، تابلوهای برق فشار قوی نیازمند اجزا و تجهیزات حفاظتی و ایمنی پیشرفته‌تری می‌باشند.
در این نوشتار، قصد داریم به تحلیل و توضیح تفاوت‌های اساسی بین دو نوع مهم تابلو برق، یعنی تابلو برق فشار ضعیف و تابلو برق فشار قوی، بپردازیم. با بررسی و مقایسه ویژگی‌های فنی، محدوده ولتاژ و جریان، ساختار و اجزا، نیازمندی‌های حفاظتی و کنترلی، قصد داریم به تفهیم عمیق‌تری از این دو نوع تابلو برق و نحوه استفاده‌های آنها در صنعت و سازمان‌ها بپردازیم. همچنین، در این مقاله به بررسی کاربردهای مختلف هر نوع تابلو برق پرداخته و اهمیت انتخاب صحیح و استفاده بهینه از آنها را بررسی خواهیم نمود. در نهایت، مقاله به ارائه یک نتیجه‌گیری جامع درباره تفاوت‌ها و اهمیت هر نوع تابلو برق خواهیم پرداخت و پیشنهاداتی برای استفاده بهینه و ایمن از آنها ارائه خواهد شد.
تابلو برق فشار ضعیف تعریف شده است به عنوان یک تجهیز برقی برای توزیع و کنترل بارهای کوچکتر و خطوط کم ولتاژ (معمولاً تا ۱۰۰۰ ولت). این تابلوها به‌طور عمده در ساختمان‌ها، منازل، مراکز تجاری و صنعتی، و سیستم‌های کوچک تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تابلو برق فشار ضعیف شامل اجزا و تجهیزاتی است که برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی استفاده می‌شود. این اجزا شامل قطعات مختلفی همچون مدارهای قابل برنامه‌ریزی، کنتاکتورها (نظیر کنتاکتور هیوندای و… )، رله‌ها، فیوزها، مقاومت‌ها، سوئیچ‌ها و آمپرمترها می‌باشند.
تابلو برق فشار ضعیف به‌طور معمول بر اساس نیازهای سیستم طراحی و تولید می‌شود. وظیفه اصلی این تابلوها شامل توزیع و کنترل انرژی الکتریکی است که به منابع برق و بارها وصل می‌شود. این تابلوها توانایی کنترل و مدیریت تغییرات بار را دارند، همچنین از حفاظت در برابر شرایط نامطلوب مانند اتصال کوتاه، نشت جریان و افزایش دما پشتیبانی می‌کنند.
علاوه بر این، تابلو برق فشار ضعیف نقش اساسی در ایجاد ایمنی و اعتماد در سیستم‌های برقی دارد. با استفاده از اجزا و تجهیزات مناسب، این تابلوها قادر به انجام عملیات حفاظتی مانند قطع برق در صورت وقوع خطا و همچنین ارائه اطلاعات مفید در مورد وضعیت و عملکرد سیستم برقی هستند.
تعریف تابلو برق فشار قوی نیز بیان می‌کند که این تابلو یک تجهیز برقی است که برای توزیع و کنترل بارها و سیستم‌های بزرگتر و خطوط با ولتاژ بالا (معمولاً بیش از ۱۰۰۰ ولت) استفاده می‌شود. این تابلوها به‌طور معمول در صنایع بزرگ، نیروگاه‌ها، پست‌های تقویت کننده و سیستم‌های انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تابلو برق فشار قوی شامل اجزا و تجهیزاتی است که برای توزیع، حفاظت و کنترل انرژی الکتریکی در سیستم‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اجزا شامل ترانس‌ها، کنتاکتورها (نظیر کنتاکتور چینت و …)، مقاومت‌ها، کندانسورها، سوئیچ‌ها، رله‌ها، فیوزها و ترمینال‌ها می‌باشد.
تابلو برق فشار قوی بر اساس نیازمندی‌های سیستم و استانداردهای صنعتی طراحی و ساخته می‌شود. این تابلوها قادر به توزیع و مدیریت بارهای بزرگ و پیچیده، کنترل و حفاظت در برابر خطاهای مختلف نظیر اتصال کوتاه، افزایش جریان، نشت جریان و افت ولتاژ هستند.
با استفاده از اجزا و تجهیزات پیشرفته، تابلو برق فشار قوی قادر به انجام عملیات حفاظتی پیشرفته‌تری است. این عملیات شامل قطع برق سریع و دقیق در صورت وقوع خطا، کنترل و مدیریت تغییرات بار و ولتاژ، مانیتورینگ و کنترل دقیق سیستم برقی است.
تابلو برق به عنوان یک تجهیز برقی، ویژگی‌های عمومی و قابل توجهی دارد که در زیر تعریف خواهم کرد:
توزیع و کنترل برق: تابلو برق برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی در یک سیستم برقی به کار می‌رود. این تابلوها با استفاده از اجزا و تجهیزات مختلف قادر به توزیع و مدیریت بارها، کنترل و حفاظت در برابر خطاها و ایجاد تنظیمات و کنترل‌های لازم در سیستم برقی هستند.
اجزا و تجهیزات: تابلو برق شامل اجزا و تجهیزات متنوعی است که برای اجرای وظایف مختلف در سیستم برقی استفاده می‌شوند. این اجزا شامل سوئیچ‌ها، کنتاکتورها ، رله‌ها (مانند رله بیمتال هیوندای) ، فیوزها، مقاومت‌ها، کندانسورها، ترانس‌ها و ترمینال‌ها می‌شود.
حفاظت و ایمنی: یکی از ویژگی‌های مهم تابلو برق، حفاظت و ایمنی است. این تابلوها برای جلوگیری از وقوع خطاها و حفاظت در برابر شرایط نامطلوب مانند اتصال کوتاه، افزایش جریان، نشت جریان و افت ولتاژ طراحی شده‌اند. از طریق استفاده از سیستم‌های حفاظتی و کنترلی مناسب، تابلو برق قادر به تشخیص خطاها و اعمال عملیات حفاظتی مناسب است.
قابلیت برنامه‌ریزی و کنترل: تابلو برق قابلیت برنامه‌ریزی و کنترل دقیق را فراهم می‌کند. با استفاده از مدارهای قابل برنامه‌ریزی و تکنولوژی‌های کنترلی پیشرفته، تابلو برق قادر به اجرای عملیات هوشمندانه و پیکربندی تنظیمات مختلف در سیستم برقی می‌باشد. این قابلیت به کاربران امکان می‌دهد تا عملکرد تابلو را به صورت دقیق و دلخواه تنظیم کرده و مدیریت موثرتری بر بارها و تغییرات ولتاژ و جریان داشته باشند. علاوه بر این، قابلیت برنامه‌ریزی به معنای انطباق تابلو برق با نیازهای سیستم و توانایی تنظیم پارامترها در طول زمان است، که باعث افزایش کارایی و بهره‌وری سیستم برقی می‌شود.
مشخصات فنی تابلو برق فشار ضعیف (Low Voltage Panelboard) بستگی به نیازمندی‌ها و استانداردهای مربوطه دارد. اما در کل، مشخصات فنی معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
ولتاژ نامی: ویژگی اساسی تابلو برق فشار ضعیف، ولتاژ نامی است که به صورت ولت بیان می‌شود. اکثراً این تابلوها برای ولتاژهای تا ۱۰۰۰ ولت طراحی می‌شوند.
جریان نامی: جریان نامی تابلو برق نشان دهنده حداکثر جریانی است که تابلو می‌تواند تحمل کند. این مقدار به صورت آمپر بیان می‌شود و بر اساس نیازمندی‌ها و بارهای مورد استفاده تعیین می‌شود.
تعداد و نوع مدارها: تابلو برق فشار ضعیف ممکن است شامل چندین مدار باشد. هر مدار می‌تواند برای تغذیه یک بار خاص یا دستگاهی مورد استفاده قرار گیرد. تعداد و نوع مدارها به وابستگی به نیازمندی‌های سیستم برقی و توزیع بارها تعیین می‌شود.
نوع و ویژگی‌های قطع کننده‌ها: تابلو برق فشار ضعیف شامل قطع کننده‌های مورد استفاده است که برای قطع و وصل بارها و حفاظت از مدارها در صورت وقوع خطاها و اتصال کوتاه به کار می‌روند. نوع قطع کننده‌ها (مانند مینیاتوری، مولتی پلکس، قدرتمند و غیره) و ویژگی‌های آنها (مانند قدرت قطع، جریان نامی، قابلیت حفاظت و ضد حریق) مشخصات مهمی است که در تابلو برق فشار قوی حائز اهمیت است.
