در این مقاله، قصد داریم تا به شما توضیح دهیم که بریکر چیست و چه تفاوتی با دژنکتور و سکسیونر دارد. با ما همراه باشید تا یک بار برای همیشه تفاوت بین این تجهیزات را به‌وضوح درک کنیم.
احتمالاً شما با اصطلاحاتی همچون سکسیونر، دژنکتور، بریکر، و موارد مشابه آشنا هستید و گاهاً ممکن است این اصطلاحات را به درستی درک نکرده باشید.
در ادامه، به معرفی این تجهیزات خواهیم پرداخت و سپس انواع دژنکتورها را بررسی خواهیم کرد.
سکسیونر همانند دژنکتور، یک کلید قطع‌کننده‌ی مدار است؛ اما با این تفاوت که زیر بار نمی‌توان به عنوان قطع‌کننده مدار از آن استفاده کرد.
نمی‌توان سکسیونر را به عنوان یک کلید قطع‌کننده مدار در زیر بار استفاده کرد. وقتی که سکسینور در مدار است و می‌خواهیم آن را قطع کنیم، باید قبل از آن برق اصلی به وسیله دژنکتور قطع شده باشد.
اما در مواقعی که مصرف‌کنندگان کم قدرت هستند، می‌توان از سکسیونر برای قطع و وصل مدار استفاده کرد. در شرایطی که بار خیلی سنگین نیست، از دژنکتور استفاده نمی‌شود.
به عنوان مثال، در بالای ترانس‌های کاهنده ۲۰ کیلوولت به ۴۰۰ ولت که در خیابان‌ها وجود دارد، سکسیونر نصب شده است تا با همان سکسیونر برق ۲۰ کیلوولت را قطع کند.
در مواقع تعمیر و نگه‌داری دژنکتورها، از سکسیونرها بهره گرفته می‌شود. سکسیونر، در حین تعمیرات و سایر فعالیت‌ها، مدار را به‌طور ایمنی بی برق می‌کند. با دیدن کنتاکت‌های آن که به‌خوبی قابل مشاهده هستند، مطمئن می‌شویم که شبکه بی برق است. سکسیونر قابل قطع زیر بار می‌باشد.
در اغلب موارد، نصب کلید قدرت با قابلیت قطع و وصل سریع ضروری نمی‌باشد. همچنین در شبکه‌ها و پست‌های کوچک، نصب کلید قدرت، سکسیونر و وسایل مرتبط با نصب آن هزینه‌های بالایی به سیستم اضافه می‌کند. بنابراین، در این حالت‌ها از سکسیونر قابل قطع زیر بار یا کلید بار استفاده می‌شود. این کلید، علاوه بر انجام وظایف یک سکسیونر، وظیفه قطع جریان در شبکه را به عنوان یک کلید قدرت پایین انجام می‌دهد. لذا در این سکسیونرها، وسیله‌ای برای قطع فوری جریان تعبیه می‌شود.
قدرت وصل این سکسیونرها بسیار زیاد است و قادر به وصل جریان‌های ۲۵ تا ۷۵ کیلوآمپر (حداکثر جریان مؤثر) می‌باشد. اما قدرت قطع آنها بسیار کمتر از قدرت وصلشان است و در حدود جریان نامی آنها (که بین مقادیر ۴۰۰ تا ۱۵۰۰ آمپر است) خواهد بود. با توجه به این قابلیت‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که این کلیدها برای قطع جریان اتصال کوتاه به‌کار نمی‌روند و در صورت استفاده در شبکه فشارقوی، لازم است قدرت قطع کلید از قدرت اتصال کوتاه آن بیشتر باشد و یا این کلید به عنوان قطع‌کننده‌ی جریان اتصال کوتاه جداگانه مجهز گردد.
سکسیونرها بر اساس ویژگی‌های مختلفی نظیر نوع ماده عایق، ساختمان، نوع عملکرد و محل نصب به دسته‌بندی می‌شوند.
1. بر اساس نوع ماده عایق:
- سکسیونرها با عایق هوا
- سکسیونرها با عایق SF6
2. بر اساس ساختمان:
- سکسیونرهای افقی با قطع از یک نقطه
- سکسیونرهای افقی با قطع از دو نقطه
- سکسیونرهای عمودی
3. بر اساس نوع عملکرد:
- سکسیونرها با مکانیزم موتوری
- سکسیونرها با مکانیزم دستی
- سکسیونرها با ترکیب مکانیزم دستی و موتوری
4. بر اساس محل نصب:
- سکسیونرهای نصب در محیط باز (کلاس خارجی)
- سکسیونرهای نصب در محیط بسته (کلاس داخلی)
انواع سکسیونر:
- تیغه‌ای: مثل سکسیونرهای زمین، کشویی، دوار مانند سکسیونر خط و مدل قیچی.
انواع سکسیونر دوار:
- یک پایه: یک پایه ثابت و یکی متحرک.
- دو پایه: دو پایه متحرک.
- سه پایه: حول محور وسط مانند شکل حرف T.
اگر دژنکتور را از زبان فرانسوی به انگلیسی ترجمه کنیم، به کلمه "Circuit breaker" می‌رسیم که همان بریکر یا مدارشکن یا به اصطلاح قطع‌کننده است. بنابراین، در برق فشار متوسط و فشار قوی، از بریکر برای کلیدهای قابل قطع زیر بار استفاده می‌شود. در عبارات عمومی، کلیدهای قابل قطع زیر بار را دژنکتور و کلیدهایی مانند کلید مینیاتوری یا کلید اتوماتیک را بریکر می‌نامند که در تابلو برق صنعتی به کار می‌روند.
دژنکتور، یک کلید قدرت قابل قطع زیر بار است. در صورت وصل بودن مصرف‌کننده و عبور جریان از دژنکتور، بر اساس مکانیزم خاصی که برای آن طراحی شده، مدار را می‌توان در حالی که مصرف‌کننده روشن است، قطع کرد.
اگر معنای لغوی دژنکتور(Disjoncteur) را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که این واژه از زبان فرانسوی است و به این شکل نوشته می‌شود، به عنوان مثال: "Disjoncteur"، البته متفاوت از تصور عموم که این واژه را به عنوان یک کلمه انگلیسی در نظر می‌گیرند. ما در یک مقاله جامع توضیح داده‌ایم که دژنکتور چیست و چه کاربردی دارد. به شدت توصیه می‌شود این مقاله را مطالعه کنید.
دژنکتور، علاوه بر امکان قطع مدار به صورت دستی، در مواقعی که اتصال کوتاه اتفاق بیافتد، مدار را محافظت می‌کند، به همان شکلی که یک کلید مینیاتوری (MCB) عمل می‌کند.
حالا که با مفهوم دژنکتور و تفاوت آن با سکسیونر آشنا شدیم، به معرفی انواع مختلف دژنکتورها می‌پردازیم. پیش از همه، به مطالبی دربارهٔ عملکرد دژنکتورها می‌پردازیم.
برای عمل قطع و وصل دژنکتور، فنرهای جداگانه به کار گرفته می‌شوند. این فنرها به هر شفت محرک متصل می‌شوند. فنر وصل دژنکتور اغلب دارای مکانیزم شارژ دستی یا موتوری است، و قطع فنر توسط انرژی آزاد شده از فنر وصل انجام می‌شود.
عمل آزادسازی فنرها نیز از طریق تحریک یک ضامن توسط بوبین‌های قطع و وصل صورت می‌پذیرد. هر دژنکتور دارای بوبین‌های جداگانه به نام بوبین وصل و بوبین قطع برای مکانیزم قطع و وصل خود می‌باشد.
این بوبین‌ها هم به صورت دستی و هم از راه دور (توسط رله و اتاق فرمان) کنترل می‌شوند. عملیات حفاظت در تابلوها از طریق فرمان‌هایی است که از سوی رله به کلید ارسال می‌شود. این فرمان‌ها در نهایت منجر به برق دادن بوبین‌های قطع یا وصل شده و عملکرد دژنکتور را به هنگام می‌آورد.
در این نوع دژنکتور، مکانیزم قطع و وصل آن درون یک محفظه فولادی حاوی روغن قرار دارد و با استفاده از یک فنر قوی، عملیات قطع و وصل انجام می‌شود. این مدل دژنکتور به دلیل خطر منفجر شدن محفظه حاوی روغن، کمتر استفاده شده و با مدل‌های دیگر جایگزین شده است.
این نوع دژنکتور به صورت کامل با گاز عایقی SF6 پر می‌شود و در مقایسه با سایر مدل‌ها ابعاد کوچکتر و صدای کمتری دارد. بنابراین، در مکان‌هایی که با محدودیت فضا مواجه هستیم و اهمیت صدای عملیات قطع و وصل برای ما حائز اهمیت است، این مدل به خوبی مناسب می‌باشد.
در این نوع دژنکتور، در هنگام عملیات قطع و وصل، هیچ گازی یا روغنی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه از مکانیزم خلاء (محفظه خالی از هوا) استفاده می‌شود. این کلیدها دارای صدای کمی هستند و اغلب در مکان‌های عمومی مانند مترو استفاده می‌شوند.
در این مقاله تلاش کردیم تا تعریفی از سکسیونر ارائه دهیم و تفاوت آن با دژنکتور و بریکر را توضیح دهیم. از شما که همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاریم. حتماً برای خرید تجهیزات برق صنعتی از راهنمایی کارشناسان الکتروشایلی بهره‌مند شوید تا بهترین انتخاب را برای خود انجام دهید و در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.
