سیستم روشنایی لامپ آکواریوم گیاهی
انتخاب یک روشنایی مناسب با وجود انتخاب های گسترده ای که در روشنایی وجود دارد میتواند بسیار گیج کننده باشد اما در ادامه با هدف کاهش نکات مبهم به تعدادی از نکات قابل توجه اشاره خواهیم کرد.
امروزه نور های LED به آرامی در حال ورود به دنیای اکواریومهای گیاهی میباشند اما تاکنون روشنایی برای یک آکواریوم گیاهی لامپهای فلورسنت T8و T5 هستند .
تفاوت عمده بین نورهای T8و T5 میزان قطر آنها است بصورتی که لامپهای T8 قطری نزدیک به 26 میلیمتر دارند اما لامپهای T5 دارای قطر 16 میلیمتر هستند و همچنین لامپهای T5 چیزی حدود 15%-20% بازدهی بیشتری نسبت به لامپهای T8 دارند و دارای شاخص رنگ بالاتری نیز هستند. امروزه نوع جدیدی از لامپهای T5 به نام T5 HOوارد بازار شده که 1.5 برابر بازدهی بیشتری نسبت به T5 معمولی دارند.
اولین نکته و مهمترین نکته قبل از خرید لامپ این است که از مناسب بودن آن برای آکواریوم گیاهی مطمئن شویم که نیاز به مطالعه مشخصات لامپ مورد نظر دارد. در برخی موارد نمودار پار رسم شده بر روی بسته بندی توجه شما را به خود جلب میکند و سوال بعدی این است که شما باید کدام لامپ را انتخاب کنید ؟!
چرا سیستم روشنایی لامپ آکواریوم گیاهی اهمیت دارد؟
پایه ای ترین نقش نور در آکواریوم این است که به شما امکان می دهد بتوانید به راحتی تمامی آبزیان درون آکواریوم خود را مشاهده کنید. ولی نقش حیاتی تر این است که نور آکواریوم انرژی مورد نیاز حیوانات و به خصوص ساختارهای گیاهی مختلف را برای پروسه هایی مثل فتوسنتز تامین می کند. نور برای هر نوع آکواریومی که دارای ارگانیسم های فتوسنتز کننده مانند گیاهان، مرجان ها و شقایق ها است ضروری می باشد. از طرفی نوع، میزان و زمان نورپردازی بر روی رفتار ماهی ها و سلامت کلی آکواریوم شما نقش بسزایی دارد.
چرا نور خورشید به صورت مستقیم بر روی اکواریومهای گیاهی استفاده نمی شود ؟
نور خورشید شامل طیف های نوری مرئی و نامرئی بسیار زیادی میشود که وجود همه آنها برای اکواریومهای گیاهی نه تنها لازم نیست بلکه میتواند مضر نیز باشد ..
زیرا محیط اکواریوم محیط بسته ای است که با وجود تمام شرایط محیط زیست میتواند برای گیاهان مضر باشد ..
در صورت استفاده از نور خورشید رشد دیاتوم ها و جلبکهای ناخواسته به شدت افزایش می یابد که موضوع رشد جلبک دغدغه ای بزرگ برای دارندگان اکواریومهای گیاهی می باشد.
انواع مختلف لامپ ها، سیستم های نورپردازی و طیف های نوری برای آکواریوم های مختلف: ( سیستم روشنایی لامپ آکواریوم گیاهی )
طیف گسترده ای از گزینه های مختلف برای استفاده در سیستم های نورپردازی آکواریوم وجود دارد. این انتخاب های مختلف به آکواریوم داران این امکان را می دهد تا نور مناسب را با توجه به بودجه و شرایط مناسب برای ساکنین آکواریوم خود انتخاب کنند. نورهای آکواریوم را می توان در چهار گروه کلی طبقه بندی کرد ( از تکنولوژی های قدیمی تا فناوری های نوین):
نور های فلورسنت معمولی :
این سیستم های روشنایی همه منظوره ساده ترین راه برای روشن کردن یک آکواریوم می باشد. این نوع از سیستم نورپردازی یک انتخاب عالی برای سیستم های فقط ماهی هم در آکواریوم های آب شور و هم در آکواریوم های آب شیرین هستند. وجود انواع مختلفی از لامپ های فلورسنت به آکواریوم داران این امکان را می دهند که نورهای سفارشی مورد نظر خود را به وجود آورند. استفاده از این لامپ ها مقرون به صرفه بوده و بازده آنها مناسب است. می توانید ترکیب های مختلفی از انواع لامپ های فلورسنت مطابق با جدول زیر برای انواع آکواریوم ها در نظر بگیرید
لامپ های فلورسنت COMPACT:
این لامپ ها می توانند شدت نوری بیشتر از لامپ های فلورسنت معمولی تولید کنند. به جای یک تیوب از لامپ فلورسنت در این لامپ ها از ترکیب دو یا چهار تیوب برای تولید نور بیشتر استفاده می شود. در صورتی که قصد ارتقاء سیستم نورپردازی آکواریوم خود را با کمترین تغییرات دارید این لامپ ها می توانند گزینه های مناسبی باشند چون سیستم های نصب و نگهداری از آنها بسیار شبیه به سیستم های لامپ های فلورسنت معمولی است. این ها تمامی مزایای مربوط به لامپ های فلورسنت معمولی را با شدت نور بیشتر در اختیار شما قرار می دهند مثل هزینه انرژی پایین، تولید گرمای کم و دارابودن دامنه وسیعی از رنگ ها برای ترکیب در انواع مختلف آکواریوم های آب شور و شیرین.
لامپ های متال هالید:
لامپ های متال هالید با توانایی تولید نورهایی با شدت بسیار بالا در بین آکواریوم داران حرفه ای بسیار معمول بوده اند. طیف و شدت نور تولید شده توسط انواع خاصی از لامپ های متال برای استفاده در آکواریوم ها مثل آکواریوم های تپه مرجانی بسیار مناسب است. همچنین این لامپ ها برای استفاده در آکواریوم های بزرگ و یا آکواریوم هایی با عمق بیشتر از 60 سانتی متر لازم می باشند. ولی یکی از بزرگترین معایب این لامپ ها مصرف بالای انرژی و تولید گرمای بسیار زیاد است.
نسل جدیدی از سیستم های نورپردازی آکواریومی که می توانند با مصرف انرژی بسیار پایین و تولید گرمای ناچیز منبع نوری بسیار کامل و پر انرژی را در اختیار ساکنین آکواریوم شما قرار دهد.
کلوین یا درجه رنگ نور :
چشم انسان قادر به تفکیک نور و مشاهده نورهای تشکیل دهنده یک نور واحد نیست. به عنوان مثال نور سفید از هفت رنگ تشکیل شده است ولی بازتاب نهایی آن تنها به یک رنگ سفید دیده می شود.
از طرفی به دلیل ویژگیهای چشم انسان بیشتر نورهایی را که به رنگ سفید میبینیم سفید واقعی نبوده و ممکن است از نظر ترکیب نورهای تشکیل دهنده ، کاملا با یکدیگر متفاوت باشند .
به دلیل وجود نورهای مختلف با طول موج های متفاوت در یک نور نهایی نمی توان طول موج خاصی را برای آن مشخص نمود در این هنگام برای تشخیص ویژگیهای نور مورد نظر از کلوین استفاده میکنند .
به عنوان مثال عدد 140000 برای کلوین یک لامپ بیانگر نورهای تشکیل دهنده ی نور نهایی لامپ مورد نظر است و مشخص می کند که از چه نورهایی و به چه میزان در این لامپ وجود دارد .
لامپ 14000 کلوین در مقایسه با یک لامپ 20000 کلوین از نور ابی کمتری برخوردار خواهد بود و به همین ترتیب لامپ 6500 کلوین از لامپ های فوق ، نور آبی کمتری دارد . اما در مقابل از تمام نورهای موجود در طیف نوری در آن وجود دارد ..
لامپ 20000 کلوین در ترکیب نوری خود از میزان نور قرمز بسیار ناچیزی برخوردار است و در مقایسه با لامپ 14000 کلوین دارای نور آبی کمتر و میزان نور قرمز بیشتری است در واقع درجه کلوین یک نور مشخص میکند که از چه نورهایی و با چه طول موجی در آن وجود دارد .بهترین نور برای تمام گیاهان نور طیف کامل 6500 کلوین است زیرا از تمام رنگ ها به صورت متناسب در خود دارد.
لومن یا شدت نور ( Lumen )
شدت نور را با واحد بین الملی لومن می سنجند. هر چه لومن یک لامپ بالاتر باشد نور آن از شدت بیشتری برخوردار است .
بهترین حالت برای سنجش لومن یک لامپ مناسب اکواریوم محاسبه لومن آن بر وات است .
به عنوان مثال ممکن است یک لامپ متال هالید 150 وات دارای 6000 لومن شدت نور باشد و یک لامپ فلوئورسنت 30 وات نیز دارای 2100 لومن شدت نور باشد در این حالت لامپ فلوئورسنت از شدت نور بیشتری برخوردار است و برای اکواریوم مناسب تر است زیرا به ازای هر وات مصرف برق 70 لومن نور تولید میکند در حالیکه لامپ متال مورد نظر فقط 40 لومن نور به ازای هر وات تولید می کند .
بنابراین برای انتخاب نور مناسب مورد نیاز گیاهان به میزان لومن لامپ مورد نظر نیز دقت داشته باشید.
Par ( Photosynthetically Active Radiation)
پار ( Par ) معیاری است برای سنجش میزان نورهای مخصوص فتوسنتز موجود در لامپ های مورد استفاده در اکواریوم. گیاهان برای انجام عمل فتوسنتز به دو طیف از نورها به رنگ های آبی 400 نانومتر و قرمز 700 نانومتر نیاز دارند. البته گیاهان آب شیرین به دلیل محل زندگی طبیعی خود به نور قرمز بیشتری احتیاج دارند. برای سنجش میزان این دو رنگ نور در لامپ ها از واحد پار استفاده می شود. به عنوان مثال لامپ های طیف کامل 5500 الی 6500 کلوین که به لامپ های (Day Light)معروف هستند دارای بالاترین پار میباشند. همچنین سایر لامپ های طیف کامل گه معمولا تا 10000 کلوین رنگ نور دارند نیز از میزان پار مناسبی برخوردارند. دقت داشته باشید که با ترکیب لامپ های مختلف می تون به میزان پار مناسبی در اکواریوم دست یافت .
چارت توزیع طیف های نوری ( Spectral Distribtion Chart )
برای نشان دادن نورهای تشکیل دهنده ی یک نور نهایی که به چشم ما دیده میشود از چارت توزیع طیف های نوری استفاده می شود در این چارت انواع رنگ نور و میزان موجود از هر یک در نور نهایی نشان داه می شود. یکی از روشهای تست لامپهای با کیفیت مناسب اکواریوم ، مشاهده ی چارت توزیع طیف های نوری آن است. هر چه رنگ قرمز و آبی دو طرف طیف نوری زیاد بوده و رنگ سبز کمتر باشد نور نهایی تولید شده توسط لامپ برای گیاهان مناسب تر خواهد بود ..معمولا لامپ های طیف کامل 6500 کلوین که مخصوص آکواریوم ساخته می شوند دارای بهترین تناسب نوری هستند و برای آکواریوم های گیاهی اب شیرین گزینه بسیار مناسبی محسوب می شوند.
شاخص تابش رنگ ( Color Rendering Index )
این شاخص بیانگر سیستمی بین الملی برای سنجش قابلیت هر منبع نوری در تابش رنگ نورهای مختلف به صورت طبیعی است. هر چه میزان این شاخص بالاتر باشد کیفیت تفکیک و تابش نور طبیعی لامپ بالاتر خواهد بود ( بالاترین عدد برای این شاخص عدد 100 است ). البته این شاخص برای لامپ های با کلوین مختلف متفاوت خواهد بود . لامپ های 6000 کلوین نسبت به لامپ های 10000 کلوین از (CRI) بالاتری برخوردارند. دقت داشته باشید که حتما برای مقایسه (CRI) در دو لامپ و تصمیم گیری بین آنها حتما باید این دو لامپ دارای کلوین یکسانی باشند. لامپ های دارای (CRI) بالاتر از کیفیت بهتری برخوردار بوده و بیشترین تفکیک و تابش نوری را دارند.
