فراز علاقهمند
نشریه اکسیر مهر 99
آخرین مریخنورد ناسا به نام "استقامت" (Perseverance) که در تاریخ بیستم ژوئیه 2020 از ایالت فلوریدا آمریکا پرتاب شد، سفر هفتماههی خود به سمت مریخ را با سرعت بسیار بالایی در فضا آغاز کرده است. این مریخنورد نشانههای حیات میکروبی را جستوجو کرده و وضعیت آبوهوایی و خاک این سیاره قرمز را مشخص خواهد کرد. همچنین نمونههایی را در مخازن خود ذخیره کرده و برای بازگرداندن به زمین نگهداری میکند.
Ken Farley از موسسه فناوری کالیفرنیا (کلتک) که بخشی از رهبری این پروژه را بر عهده داشت میگوید: « تماشای روشن شدن موتورهای موشک، یک آسودگی شگفتانگیز بود. رساندن فضاپیما به خط پایان در دوران کرونا یک چالش بزرگ بود که میترسیدم نتوانیم آن را پوشش دهیم. اما درحال حاضر گروه ما میتواند یک نفس تازه بکشد؛ حداقل تا ماه فوریه 2021 که عملیات فرود آغاز میشود. مریخنورد قبلی ناسا به نام "کنجکاوی" که در سال 2012 بر خاک مریخ فرود آمد، حاوی مجموعهای از ابزارها بود که قابلیت تشخیص مولکولهای آلی را داشت و میتوانست محیطهای دارای امکان حیات، مثل دریاچههای باستانی را پیدا کند. "استقامت" بسیار شبیه "کنجکاوی" است اما همراه با ابزارهایی جدید که پاسخگوی پرسش دیرینه ما میباشد؛ آیا تا به حال حیات در مریخ وجود داشته است؟»
Farley میگوید: «درحالیکه مریخ نورد "وایکینگ" در دهه 1970 در تلاش برای یافتن حیات ماندگار بود، "استقامت" به دنبال سنگهایی قدیمی خواهد بود که به نظر میرسد با زندگی زمینی قابل سکونت بوده است. "استقامت" نتیجه تلاشهای مریخنورد "اکتشاف" است؛ دنبال آب بگرد، مناطق قابل سکونت را شناسایی کن و به دنبال نشانههای حیات باستانی بگرد.»
وی میگوید:« محل فرود "استقامت" دهانه جیزرو است، مکانی که احتمال میرود 3.5 میلیارد سال پیش دریاچهای با قطر چهل کیلومتر و عمق چند صد متر بوده است. با کمک تکنولوژیهای جدید و دقیق، این مریخنورد میتواند با امنیت کامل بر روی صخرههای سنگی فرود آید درحالیکه در گذشته این امر بسیار خطرناک بود.
به نظر میرسد که دهانه باستانی جیزرو شرایط و قدمتی بسیار شبیه به سنگهای ناحیه پیلبارا در شرق استرالیا دارد؛ جایی که در آن شواهد غیرقابل انکاری برای حیات موجود است. گل و لای انباشته شده در کف این دریاچه مکانی بسیار عالی برای یافتن علائم زیستی است.»
برخی از ابزارهایی که به این مریخنورد در ارزیابی منطقه و تاریخچهی زمینشناسی آن مکان کمک میکنند: SuperCam – نسخهی بروزرسانی شدهی ChemCam در "کنجکاوی" – که از طیفسنجها و لیزرهایی استفاده میکند که علائم زیستی – شیمیایی بالقوه در سنگها و آوارها را تا فاصله مشخصی تشخیص میدهد. همچنین یک رادار زمین نفوذ که برای پیدا کردن یخ یا آبنمک در زیر زمین، استفاده خواهد شد.
در همین حال یک طیف سنج فرابنفش رامان که Sherloc نامیده میشود، مواد معدنی و آلی که در محیط آبی پیدا میشوند را جستوجو خواهد کرد. یک طیف سنج پرتو ایکس به نامPixl نیز ترکیب عنصری مواد سطح را آشکار خواهد ساخت.
Luther Beegle محقق اصل Sherloc در ناسا میگوید:« چیزی که من را هیجانزده میکند توانایی مرتبط ساختن اندازهگیریهای متفاوت با ابزار متفاوت و بدست آوردن اطلاعات زیاد از یک نمونه است. چون SuperCam، Pixl و Sherloc دوربینهایی دارند که طیفها را تفسیر میکنند، ما توانایی مشاهدهی نمونهها به کمک هرچیزی که در مریخنورد هست را بدست میآوریم و این یک توانایی مهم در یافتن علائم زیستی است.»
علاوه بر جستوجوی حیات در گذشته، مریخنورد "استقامت" تعدادی دوربین بعلاوه دو عدد میکروفون دارد تا صدای مریخ را برای اولین بار ضبط کند. Farley میگوید:« ما در واقع خواهیم دید و خواهیم شنید که در هفت دقیقه ورود به جو تا فرود چه رخ خواهد داد (seven minutes of terror). »
این مریخنورد همچنین توانایی اجرای آزمایش تولید گاز اکسیژن از کربندیاکسید جو را داراست. با این کار میتواند مشخص کند که آیا ساخت سامانههای کمککننده به حیات انسان و تولید سوخت در این سیاره امکانپذیر است یا نه.
Jon Telling دانشمندی که پیرامون ژئوشیمی و علائم زیستی مریخی در دانشگاه نیوکاسل انگلستان تحقیق میکند، میگوید:« هیجانانگیزترین جنبهی عملیات مریخ 2020، نمونه برداری و جمع آوری نمونهها برای بازگرداندن به زمین است. با برگرداندن این نمونهها به زمین، کاملترین تکنیکهای آزمایشگاهی تجزیهای بر روی نمونهها قابل انجام است که باید بهترین شانس رسیدن به پاسخ سوال کلیدی "آیا در جای دیگری در منظومه شمسی حیات وجود داشته یا دارد؟"» باشد.
