هر وقت نام آلات موسیقی را می شنویم، ناخودآگاه یاد گیتار و شیپور و پیانو می افتیم. اما در جهان شگفت انگیز ما، چنان سازهای عجیبی اختراع شده اند که حتی تصورشان نیز مشکل است.
امروز ۲۴ اُم آگوست، روز جهانی موسیقی های عجیب است. به همین بهانه، سری زده ایم به عجیب ترین ابزارآلات موسیقی که در جهان نواخته می شوند. با مجله علم و خیال همراه باشید!
۱۰- آوای درخت زنگوله ای
این یک درخت فلزی نیست، بلکه یک مجسمه صوتی است که در برنلی انگلستان قرار گرفته است. این درخت زنگوله ای که ارتفاع آن به ۳ متر می رسد، توسط گروه توکنین لیو طراحی و ساخته شده است. و اما نحوه کار آن: این درخت که از لوله های فولادی تشکیل شده، انرژی باد را به درون لوله ها می کشاند و آن را به صدایی موزون و آوازی دلنشین تبدیل می کند. البته برخی از این لوله ها در تولید صدا نقشی ندارند و برای زیبایی بصری به این مجموعه اضافه شده اند. در سال ۲۰۰۷، این اثر خارق العاده، برنده جایزه برترین معماری انجمن سلطنتی بریتانیا شد.
۹- هیدراولوفون (Hydraulophone)
این ساز، از ارتعاش جریان آب تولید می شود و هر کس با هر مهارتی، می تواند آن را بنوازد. در یک هیدرولوفون، آب به یک لوله منحنی و افقی پمپ می شود و از یک سری سوراخ های کوچک در بالای لوله بیرون می زند. یک مکانیسم صدا در بالای هر سوراخ قرار دارد. اگر فردی انگشت خود را روی یک سوراخ قرار دهد، آب از مکانیسم صوتی مربوطه عبور می کند و به قسمت دیگری از ساز منحرف می شود. هر مکانیزم نُت متفاوتی ایجاد می کند و امکان پخش موسیقی را فراهم می سازد. اگر بیش از یک سوراخ به طور همزمان پوشانده شود، می توان چندین نت را به طور همزمان پخش کرد. امروزه با نصب این ساز در مکان های تفریحی، محبوبیت آن نزد مردم افزایش یافته است.
۸- طوها (TOHA)
طوها یا توتم هارپ (totem harp) ، که توسط ویکتور گاما ساخته شده، از لانه پرندگان منقرض شده آنگولا الهام گرفته شده است. هدف از نواختن آن، برانگیختن روح پرندگان و رقصاندن آنهاست. این ساز چوبی، که از ۴۴ سیم تشکیل شده است، می تواند توسط دو نوازنده نواخته شود.
۷- آوای جزر و مد
این ساز عجیب در سال ۲۰۰۲ توسط لیام کرتین و جان گودینگ در شهر بلکپول ساخته شد. همانطور که از نام آن پیداست، این ساز توسط جزر و مد دریا نواخته می شود. اما چگونه؟
حرکات آب دریا در هنگام جزر و مد، هوا را به سمت لوله های دیواره اُرگ هدایت میکند که باعث به صدا درآمدن این لوله ها میشود. بهترین زمان برای شنیدن آوای آن، دو ساعت قبل یا بعد از جزر و مد است. این اثر هنری که به آن لقب "تجلی موسیقی دریا" داده اند، در اواخر سال قبل به دلایل ایمنی تخریب شد و دریای شهر بلکپول، از نوازندگی دست کشید.
۶- هارمونیکای شیشه ای
همه ما به نوعی تجربه نواختن این ساز را داریم. البته با استکان ها و بشقاب های شیشه ای! این ساز برای اولین بار، توسط بنجامین فرانکلین معروف ساخته شد. برای ساختن این ساز از قطعات شیشه ای خاصی استفاده شده است که با اصطکاک این قطعات، موسیقی ظریفی طنین انداز می شود. در اواخر قرن هجدهم، شایعات عجیبی در مورد این ساز پخش شد. به خصوص در آلمان. آلمانی ها معتقد بودند که نواختن طولانی مدت این ساز باعث دیوانگی نوازندگان می شود. بنابراین نواختن و گوش دادن به آن در اروپای مرکزی، به ویژه برای بیماران عصبی ممنوع اعلام شد.
۵- پیانوی گربه ای
گول اسم بامزه این ساز را نخورید. اگر ادامه داستان را بخوانید، به خاطر ساخته نشدن آن خدایتان را شکر خواهید کرد! در قرن هفدهم، دانشمند دیوانه آلمانی یعنی آتاناسیوس کرچر، پیانویی طراحی کرد که با فشردن هر کلید آن، میخی به دم گربه های نگون بخت فرو می رفت و صدای جیغ آنها، نُت های موسیقی را تشکیل می داد. این ساز برای شوکه کردن بیماران روانی ساخته شده بود تا روند درمان آنها سریعتر پیش برود. با اینحال، خوشبختانه این طرح مورد قبول واقع نشد و احتمالاً هرگز ساخته نشده است.
۴- اُرگ بزرگ استالاک پایپ (stalacpipe)
لیلاند اسپرینکل، یک مهندس الکترونیک بود که در پنتاگون کار می کرد. در سال ۱۹۵۴، زمانی که لیلاند مشغول بازدید از یک غار بود، به یکی از استالاکتیت های آویزان از غار ضربه زد. (استالاکتیت: نوعی قندیل آویزان شده در برخی غارها که به آن چکنده سنگ یا دنگال نیز می گویند.) در این حین، آوای موزونی از آن ها خارج شد. بدین ترتیب، اسپرینکل خاصیت طنین دار و موسیقیایی آنها را کشف کرد و در همان زمان ایده ارگ بزرگ استالاک پایپ به ذهنش رسید. او سه سال تمام در جستجوی استالاکتیت های خوش آوا و تراشیدن دقیق آنها بود و سرانجام توانست ارگ بزرگی بسازد که توانایی نواختن ۳۷ نُت مختلف را دارد. نت هایی که انعکاس آنها در غار، یک اثر جادویی تحویل شنوندگان می دهد.
۳- ساز ترمین
این ساز شبیه هیچ سازی که تا به حال دیده اید نیست؛ زیرا برای نواختنش، لازم نیست به آن دست بزنید. در عوض با حرکات دستان خود در مجاورت آن، دو نوسان ساز آن به ارتعاش در می آیند و اصوات عجیبی تولید می کنند. این ساز توسط فیزیکدان روسی، لیِف ترمین ساخته شد و ابتدا آن را آترفون (atherphone) نامید. با اینکه ترمین هرگز به عنوان یک ساز ارکستریک شناخته نشد، اما صدای آن در فیلم های تخیلی دهه ۵۰ میلادی، به وفور شنیده می شود. مثل فیلم طلسم شده اثر آلفرد هیچکاک. جالب است بدانید آلبرت انیشتین، یکی از طرفداران این ساز بود. البته نه به خاطر صدای آن، بلکه به خاطر پدیده های جالب فیزیکی اش!
۲- ارکستر سبزیجات
شاید برای شما خنده دار باشد، اما این نوازندگان در مورد نواختن آهنگ با غذای خود کاملا جدی اند! این گروه در سال ۱۹۹۸ در شهر وین اتریش شروع به کار کرد. آنها طیف وسیعی از موسیقی را روی سبزیجات مختلف به اجرا در می آورند؛ از بیس کدوتنبلی گرفته تا فلوتی به شکل هویج! برخی از این ساز ها نیاز به تغییرات و برش های خاصی دارند، اما برخی بدون هیچ تغییری، نُت های مورد نیاز را به زیبایی می نوازند.
جالب اینجاست اگر به یکی از کنسرت های این گروه اتریشی بروید، با شکم خالی به خانه بر نمی گردید. چرا که آنها از سبزیجات باقیمانده، سوپ لذیدی می پزند و بعد از اجرا، شام را با طرفداران خود سرو می کنند!
۱- موسیقی رعد و برقی Zeusaphone
زمانی که تسلا سیم پیچ مغناطیسی خود را می ساخت، فکرش را هم نمی کرد که اختراعش، به یک آلت موسیقی عجیب تبدیل شود.
این ساز واقعا با رعد و برق کار می کند! این وسیله در واقع یک بلندگوی پلاسمایی است که با هدایت جرقه های تولید شده از رعد و برق، آنها را به یک اثر موسیقیایی تبدیل میکند. بند ArcAttack اولین گروهی بود که از این فناوری در اجرای زنده موسیقی استفاده کرد. اجرایی که یکی از ترسناک ترین کنسرت های جهان لقب گرفته است!
به پایان این فهرست موسیقیایی جذاب رسیدیم. اگر میخواهید بیشتر با این دنیای عجیب آشنا شوید، مجله علم و خیال را دنبال کنید. بدرود!
