هوشمندسازی ساختمان، فرآیندی است که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته، امکان کنترل و مدیریت بهتر اجزای مختلف ساختمان را فراهم می‌کند. در واقع، هدف اصلی هوشمندسازی ساختمان، بهبود کیفیت زندگی و کارایی فضاهای داخلی و خارجی ساختمان است. این فناوری اجازه می‌دهد تا محیط‌های ساختمانی با استفاده از اتوماسیون، کنترل‌های دیجیتال، حسگرها و شبکه‌های ارتباطی به شکلی هوشمندانه مدیریت و کنترل شوند.
هوشمندسازی ساختمان از جمله نور پردازی و سیستم‌های گرمایش و سرمایش تا امنیت و کنترل دستگاه‌های الکتریکی؛ باعث بهبود راحتی، امنیت، صرفه جویی در انرژی و بهره‌وری در استفاده از منابع می‌شود. به این ترتیب، هوشمندسازی ساختمان نقش مهمی در تحولات مدرن و پیشرفته در حوزه معماری و ساختمان سازی دارد. در ادامه به انواع تجهیزات هوشمند سازی خانه و ساختمان می‌پردازیم.
وظیفه اصلی سیستم هوشمند سازی سازه کنترل دما، سرمایش، تهویه، روشنایی و سیستم‌های دیگر است. همچنین علاوه بر موارد ذکر شده، سیستم‌های اتوماسیون ساختمان هرکدام به صورت جداگانه زیر نظر هستند تا در زمان بروز مشکل، به مدیران ساختمان اطلاع داده شود. البته با توجه به نوع مشکل به‌وجود آمده ممکن است قبل از ورود ساکنین یا مسئولان ساختمان به‌تنهایی و به‌شکل هوشمند شرایط را کنترل و مدیریت کند.
با توجه به نوع سیستم‌هایی که در ساختمان و با توجه به نیاز کاربران نصب شده‌اند؛ طیف گسترده‌ای از داده‌ها و اطلاعات به‌دست آمده توسط حسگرها را ذخیره می‌کنند. رایج‌ترین داده‌ها شامل دما، میزان رطوبت و دی اکسید کربن می‌شوند.
در ساختمانهای مسکونی، هتل و اداری کیفیت هوا از اهمیت بسیاری برخوردار است. سیستم هوشمند با حسگرهای مختلف میزان کیفیت هوای داخل را می‌سنجد و هوای تازه را با کمک سیستم‌های تهویه به داخل محیط تزریق می‌کند. بدین ترتیب همواره هوایی مطبوع و با کیفیت در ساختمان وجود دارد. اغلب سیستم‌های امنیتی و هشدار را در قسمت‌هایی از ساختمان مانند تاسیسات موتورخانه، اتاق‌های برق، آسانسور یا درهای الکترونیکی تعبیه می‌کنند. در صورت بروز موارد مشکوک، داده‌های ارسال شده توسط سیستم‌های هشدار به کاربران منتقل می‌شوند.
به طورکلی منظور از اجزا این سیستم مدیریتی، کلیه تجهیزات، سیستم های ارتباطی و نرم افزارهایی که جهت کنترل وسایل مختلف موجود در ساختمان مورداستفاده قرار می گیرند است که معمولاً با توجه به نیازها و خواسته های هر کاربر می تواند متفاوت باشد. درواقع کاربر می تواند هر بخش را که علاقه مند باشد به دلخواه خود انتخاب و استفاده نماید. با توجه به همین مسئله می توان متداول ترین اجزاء BMS را به شرح زیر ارائه داد که شامل:
این بخش مهم ترین و بزرگ ترین جزء یک سیستم BMS بوده که به نوعی هسته مرکزی آن به حساب می آید. به طورکلی می توان مطرح کرد که هوشمند سازی ساختمان معمولاً با یک کامپیوتر شروع می شود که در اغلب موارد این بخش مستقل بوده و فقط از طریق آن برنامه ریزی و کنترل سیستم ها صورت می گیرد. این بخش شامل واحد پردازنده، کنترل های اصلی سیستم، کنداکتورها و رله هایی می باشد که با کلیه اجزاء در ارتباط است. همچنین در این بخش کلیدهایی وجود دارند که به طور دستی قابل تغییر بوده و با تغییر آن ها می تواند برنامه سیستم را تغییر داد. لازم به ذکر است که روش های ارتباطی کنترل مرکزی با اجزاء مختلف می تواند از طریق خطوط برق، سیم های باس و یا خط تلفن انجام گیرد.
در یک نگاه کلی برای ارتباط اجزاء مختلف BMS با یکدیگر از خطوط ارتباطی استفاده می گردد که این خطوط از تمام اجزاء BMS عبور کرده و امکان ارسال اطلاعات را بین آن ها میسر می سازد. لازم به ذکر است که این خطوط می تواند به صورت سیم های برق ساختمان، چند رشته سیم مشترک و یا به صورت امواج بی سیم باشد.
این بخش شامل یک نمایشگر و یک صفحه کلید و یا یک نمایشگر لمسی بوده و در نقاط مختلف ساختمان نصب شده و قابلیت کنترل و نمایش اطلاعات آن بخش، مانند دما، وضعیت وسایل و غیره را دارا است. لازم به ذکر است که این بخش مانند واحد کنترل مرکزی بوده با این تفاوت که توانایی های آن محدودتر است.
هوشمند سازی ساختمان مزایای بسیاری دارد که می‌توان به انواع آن مانند سیستم امنیت و نظارت،کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها، سازگاری با تجهیزات به‌روز، افزایش ارزش دارایی‌ها، افزایش امنیت و… اشاره کرد. در نهایت می‌توان گفت هوشمند سازی ساختمان نه‌تنها از اموال و دارایی‌های ساکنین محافظت می‌کند؛ بلکه در زمان‌های حساس سبب موجب به محافظت از جان و سلامتی آنها نیز می‌شود.
نصب و اجرای سیستم هوشمند فرآیندی هزینهبر است. همچنینی سیستم‌هایی که در خانه‌های قدیمی به‌کار رفته‌اند، اطلاعات را به صورت محدود در اختیار کاربران قرار می‌دهد و ارتقای آن نیازمند بودجه قابل توجهی است.
برنامه ریزی سیستم هوشمند از دیگر چالش‌های آن است. گاهی اوقات مالکان پروژه با سیستم هوشمند سازی ساختمان را با برندهای معتبر و با کیفیت تهیه کرده‌اند اما به دلیل ضعیف بودن برنامه نویسی و سیستم هوشمند نیز ضعیف خواهد بود و موجب نارضایتی کاربران می‌شود.
