سیستم اطفای حریق چیست و چه انواعی دارد؟

سیستم اطفای حریق وظیفه‌ی مهار آتش سوزی و کاهش خسارات جانی و مالی آن را برعهده دارد. آتش‌سوزی و حریق همواره خسارات جانی و مالی زیادی به بار می‌آورد که در اکثر موارد جبران ناپذیر خواهند بود. اخیرا اقدامات “ایمنی در برابر آتش” بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. همچنین قوانین متعددی برای آن تصویب شده‌اند. در این مطلب قصد داریم در رابطه با سیستم اطفای حریق، کاربرد، انواع و اجزای آن صحبت کنیم. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر یا استفاده از این سیستم هستید، خواندن این مقاله به شما توصیه می‌شود.

سیستم اطفای حریق چیست و چه کاربردی دارد؟

همانطور که از نام این سیستم مشخص است، تجهیزات بکار برده در آن وظیفه‌ی خاموش کردن آتش و جلوگیری از گسترش آن را برعهده دارند. امروزه ۴ عامل برای وقوع و گسترش یک حریق شناسایی شده‌است: حرارت، اکسیژن، سوخت و واکنش‌های زنجیره‌ای سوختن. برای آن‌که بتوانید آتش را مهار کنید، باید یکی از این موارد را از هرم آتش حذف کنید. بنابراین در یک سیستم اطفا از تجهیزاتی استفاده می‌شود که چرخه‌ی حریق ایجاد شده را به شکلی قطع کنند.

انواع کلاس‌ های آتش

انواع مختلفی از آتش‌سوزی‌ها، حاصل از مواد گوناگون وجود دارد. به همین دلیل سیستم‌های اطفای حریق متنوع و با تکنولوژی‌های منحصر به فرد ساخته می‌شود. پیش از معرفی مختصر انواع سیستم‌های اطفای حریق، باید با کلاس‌های آتش بیشتر آشنا شویم. براساس استاندارد NFPA (آمریکا) و BS (انگلستان) دو نوع دسته‌بندی آتش وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

طبقه‌بندی آتش براساس استاندارد NFPA

گروه A
حريق‌های ناشی از مواد سوختنی معمولی، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيك‌ها

گروه B
حريق‌های ناشی از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختنی، گريس‌های نفتی، قير، روغن، رنگ‌های پايه روغنی، حلال‌ها، لاك‌های صنعتی، الكل‌ها و گازهای قابل اشتعال

گروه C
حريق‌های ناشی از تجهيزات الكتريكی دارای جريان

گروه D
حريق‌های ناشی از فلزات سوختنی نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم

گروه K
حريق‌های ناشی از وسايل و تجهيزات آشپزخانه‌ای كه حاوی روغن‌های آشپزی (روغن و چربی های گياهی و حيوانی) هستند.

طبقه‌بندی آتش براساس استاندارد BS

در طبقه‌بندی استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال بوده و گازها نيز خود به صورت مجزا در گروه C قرار می گيرند و به طبع آن مابقی گروه‌های حريق نيز تغيير می كنند، به شرح ذيل:

کلاس A
شامل آتش‌سوزی‌های ناشی از مواد قابل احتراق از جمله کاغذ، پارچه، چوب و سایر مواد جامد قابل اشتعال است.

کلاس B
شامل آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند رنگ و بنزین است.

کلاس C
آتش سوزی‌هایی هستند که در اثر گازهای قابل اشتعال از جمله متان، بوتان یا هیدروژن به وجود می‌آیند.

کلاس D
آتش سوزی های ناشی از فلزات قابل احتراق از جمله پتاسیم، آلومینیوم یا منیزیم را شامل می‌شود.

کلاس E
اختلال در جریان الکتریکی و برق ساختمان‌ها منجر به اتصالی و آتش گرفتن لوازم برقی و الکترونیکی، کابل‌ها و سیم‌های برقی می‌شود.

کلاس F
شامل مواردی است که در اثر روغن های خوراکی مورد استفاده در آشپزخانه‌ها و رستوران‌ها ایجاد می‌شود.

تا این مرحله دلایل متفاوت وقوع حریق شناسایی شدند. اکنون دسته بندی انواع سیستم‌های اطفای حریق براساس نوع آتش قابل درک خواهد بود.

انواع و اجزای این سیستم

این سیستم‌ها در یک دسته‌بندی کلی باتوجه به کاربری خود، به دو دسته‌ی اطفای دستی و خودکار تقسیم می‌شوند. اطفاء حریق دستی توسط آتش‌نشانان و افراد متخصص و اطفاء خودکار بدون دخالت هیچ نیروی انسانی انجام می‌شود. سیستم اطفاء حریق اتوماتیک می‌تواند تحت نظارت یک کنترل پنل و یا به صورت کاملا خودکار عمل کند. کنترل پنل، بیشتر در مواردی که نیاز به ارتباط و صدور فرامین به سیستم‌های اطفای حریق مورد نیاز باشند استفاده می‌شود. برخی سیستم های اطفا مثل سیستم های پایش گاز و آتش یا سیستم F&G برای مناطق پرخطر طراحی شده اند.

از جمله اجزای تشکیل‌دهنده‌ی سیستم اطفای حریق دستی و خودکار عبارت است از:

• هوز باکس و هوز ریل
• شیلنگ‌ها
• اسپرینکلر، فوم اسپری نازل، اسپری نازل و فیوزیبل پلاگ
• فوم نازل، فوم دوزینگ سیستم، فوم پورر، فوم میکر
  و غیره

دسته‌بندی سیستم‌های اطفای حریق به این سطح ختم نمی‌شود. چرا که هیچ‌گونه سیستم اطفای حریقی وجود ندارد که بتواند در تمامی رده‌های آتش‌سوزی قابل استفاده‌باشد. این سیستم‌ها براساس حریقی که خاموش می‌کنند و براساس ماده‌ای که برای اطفای حریق استفاده می‌کنند به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی مختصر آنها خواهیم پرداخت.

انواع اطفای حریق دستی

همانطور که در مطالب پیشین ذکر شد، اطفای حریق دستی شامل تجهیزاتی است که مورد استفاده‌ی آتش‌نشان‌ها یا افراد حاضر در محل حریق قرارمی‌گیرند و شامل شیلنگ، هایدرانت، هوزباکس، هوز ریل و خاموش‌کننده‌ها می‌شوند. متداول‌ترین و معروف‌ترین این تجهیزات که برای انواع متنوعی از حریق استفاده می‌شوند، خاموش‌کننده‌ها یا همان کپسول‌های آتش‌نشانی هستند که در ادامه مختصرا به انواع آنها اشاره خواهیم کرد.

خاموش کننده‌ی آبی

این نوع سیستم اطفا حریق برای خاموش کردن آتش‌های کلاس A کاربرد دارد و به هیچ عنوان نباید برای مهار آتش‌سوزی‌هایی حاصل از گاز و مایعات قابل اشتعال مورد استفاده قرار بگیرد. این خاموش کننده ها باید در خروجی در طبقه هایی قرار گیرند که برای خطر آتش سوزی کلاس A مشخص شده‌اند.

خاموش کننده‌ی پودر خشک

این نوع خاموش‌کننده برای مهار آتش‌سوزی‌های کلاس A, B, C کاربرد دارد. این نوع سیستم اطفای حریق ممکن است برای آتش‌سوزی های ناشی از مواد آلی مختلف از جمله چوب ، زغال سنگ ، پارچه ، مقوا و کاغذ و غیره استفاده شود. همچنین ممکن است برای آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل اشتعال از جمله بنزین، رنگ و همچنین گازهای قابل اشتعال از جمله استیلن و گاز مایع استفاده شود. با هر نوع آتش سوزی که شامل تجهیزات الکتریکی تا 1000 ولت باشد، نیز می‌توان از این نوع خاموش کننده استفاده کرد.

خاموش کننده شیمیایی مرطوب

از این نوع سیستم اعلام حریق معمولا برای مهار آتش‌سوزی‌های حاصل از کلاس F استفاده می‌شود. این نوع کپسول آتش نشانی باید در نزدیکی منبع خطر آتش سوزی در آشپزخانه ها و غذاخوری‌های تجاری قرار گیرد.

خاموش کننده های دی اکسید کربن (CO2)

خاموش کننده های CO2 عمدتا برای خطرات ناشی از آتش سوزی الکتریکی استفاده می شوند و معمولاً در اتاق های سرور کامپیوتر، پست‌های الکتریکی و تمامی مکان‎‌هایی که به دلیل وجود تجهیزات برقی مهم امکان استفاده از دیگر انواع خاموش‌کننده‌ها نیست جهت اطفای حریق به کار گرفته می‌شوند. آنها همچنین آتش‌سوزهای کلاس B را نیز خاموش می‌کنند.

خاموش کننده‌های فوم

این نوع خاموش کننده بیشترین کاربرد را در مهار آتش‌سوزی‌های کلاس B دارد، حتی می‌تواند برای مهار حریق حاصل از چوب، زغال سنگ، پارچه، مقوا و کاغذ و همچنین مایعات قابل اشتعال مورد استفاده قرار بگیرد. فوم از طریق خنک کردن سوخت یا ماده‌ی در حال اشتعال و حذف حرارت از هرم آتش، حریق را مهار می‌کند.

انواع اطفای حریق خودکار

سیستم‌های اطفای حریق اتوماتیک مثل انواع سیستم اطفا حریق سقفی پس از شناسایی آتش، به صورت خودکار فعال شده و برای اطفای حریق اقدام می‌کنند. این سیستم‌ها بر اساس عملکرد مورد نیاز و نوع حریق به دسته‌هایی مشابه خاموش‌کننده‌ها که بالاتر ذکر شد تقسیم می‌شوند و عبارتند از:

آبی

آب به دلیل قابلیت جذب حرارت حریق سبب خنک‌ و درنتیجه خاموش شدن آتش می‌شود و به همین جهت برای خاموش کردن حریق کلاس A و خنک کردن حریق کلاس های B و C قابل استفاده است. به همین جهت برای اطفای حریق ساختمان ها اعم از اداری، مسکونی و تجاری، هتل ها، موزه ها، پارکینگ ها و انبارها و خنک کردن محیط به هنگام حریق در ترانس های برق، تانک ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی ها و بنادر با رعایت ضوابطی که در مقالات آتی ذکر خواهد شد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گازی

این سیستم از گازهای مختلف نظیر co2، آرگون، FM200 و آیروسل تشکیل شده‌است که برای اطفای حریق کلاس‌های B، A و E مناسب بوده و به همین جهت در مکان‌های پرخطر مانند پست‌های برق، تابلوهای کنترل و مخابراتی، مراکز نگهداری اسناد و در جاهایی که وزن کپسول مهم باشد نظیر هواپیما و زیردریایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فوم

در این سیستم آب و فوم که با نسبت مشخصی باهم ترکیب شده‌اند از طریق لوله کشی به نازل‌های نصب شده منتقل می‌شوند و روی سطح در حال اشتعال قرار‌میگیرند. این ترکیب با خفه و خنک کردن آتش به صورت همزمان از دو جهت حریق را خاموش خواهد کرد و به همین دلیل روی حریق‌های کلاس B و کلاس A بسیار موثر خواهد بود.

موارد استفاده و انواع هریک از این سیستم‌ها به تفصیل در مقالات بعدی معرفی خواهند شد.

در این مطلب سعی کردیم مطالب مفیدی را در رابطه با سیستم‌های اطفا حریق در اختیار شما قرار دهیم. اگر به دنبال خرید این نوع سیستم‌ها جهت حفظ ایمنی ساختمان‌های خود هستید، می‌توانید از مشاوره‌ی کارشناسان کیوپیکت استفاده کنید. در ضمن خوشحال می‌شویم نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را در قسمت دیدگاه این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.