موتور برق یک مولد برق است که با مصرف گاز، بنزین یا گازوئیل انرژی مکانیکی حاصل از سوخت خود را به انرژی الکتریکی تبدیل کرده و در مکان‌هایی که دسترسی به برق شهری وجود ندارد به کار برده می‌شود. عملکرد موتور برق شباهت زیادی به ژنراتور دارد با این تفاوت که ابعاد آن نسبت به ژنراتور کوچک‌تر بوده و انواع مختلفی از آن تولید می‌شود.
موتور برق قادر است از 800 وات تا 10000 وات نیرو تولید کرده و زمانی که دسترسی به برق وجود ندارد نیازمان را تا حدودی تامین کند. اما روند تولید نیرو در این موتورها به چه شکل است؟
این دستگاه برای تولید نیرو از طریق کنش بین میدان مغناطیسی، میدان الکتریکی و جریان پیچشی عمل می‌کند. نحوه عملکرد موتور برق به این شکل است که با تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی به پدیده‌ای تبدیل می‌شود به نام القا الکترومغناطیسی. و ولتاژ با حرکت یک هادی مثل سیم درون یک محفظه مغناطیسی ایجاد می‌شود. این جرکت بین دو انتهای سیم اختلاف ولتاژ ایجاد کرده و جریان الکتریکی ایجاد می‌شود.
واقعیت این است که موتور برق جریان الکتریکی را ایجاد نمی‌کند بلکه از انرژی‌های موجود برای ایجاد حرکت بارهای الکتریکی در سیم‌پیچ‌ها استفاده می‌کند. همین جریان بارهای الکتریکی است که باعث ایجاد جریان الکتریکی خروجی می‌شود.
اصلی‌ترین و مهم‌ترین اجزاء موتور برق دینام و موتور احتراقی است. زیرا جریان برق توسط دینام تولید شده و موتور احتراقی وظیفه تامین نیروی مکانیکی را بر عهده دارد. این دستگاه کاربردی برای تولید برق علاوه بر موتور احتراقی و دینام به اجزاء دیگری نیز نیاز دارد که شامل موارد زیر است:
موتور: قسمت اصلی موتور برق است که انرژی مکانیکی را تبدیل به انرژی الکتریکی می‌کند. موتورها قدرت متفاوتی دارند و هر چه توان موتور بالاتر باشد برق بیشتری تولید می‌کند.
تنظیم کننده یا رگولاتور ولتاژ: موتور برق در هر چرخش موتور انرژی الکتریکی (AC) تولید می‌کند. این انرژی قابل استفاده نبوده و باید به انرژی (DC) تبدیل شود و تنظیم کننده ولتاژ این وظیفه را بر عهده دارد. این قطعه ولتاژ خروجی برق را نیز تنظیم می‌کند.
آلترناتور یا دستگاه تولید برق متناوب: این قسمت انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند و اجزای تشکیل دهنده آن روتور، استاتور و دیود می‌باشد.
ساسات: دکمه دریچه کاربراتور است که با بستن آن از ورود هوا به کاربراتور جلوگیری کرده و باعث می‌شود گازی که وارد موتور می‌شود قوی‌تر شده و موتور بهتر روشن شود.
باک یا مخزن سوخت: سوخت موردنیاز موتوربرق در این مخزن نگهداری شده و به موتور منتقل می‌شود.
سیستم سوخت: بسته به نوع سوخت متفاوت بوده و ممکن است روی دستگاه یا بخشی جداگانه در نظر گرفته شود.
سیستم روغن‌کاری: برای جلوگیری از سائیدگی اجزاء موتور و افزایش طول عمر آن در نظر گرفته شده است.
سیستم خنک کننده: استفاده دائم از موتور برق به داغ شدن آن منجر می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از این مشکل و عدم آسیب اجزاء موتور در آن سیستم خنک کننده تعبیه شده که گرمای دستگاه را خارج کرده و اجزاء موتور را خنگ نگه می‌دارد.
خروجی: برق تولید شده توسط دستگاه از این قسمت به دستگاه‌های تغذیه کننده منتقل می‌شود.
موتور برق‌ها از نظر نوع سوخت مصرفی به سه دسته گازوئیلی یا دیزلی، بنزینی و گازی تقسیم‌بندی می‌شوند.
موتور برق بنزینی به راحتی قابل دسترس بوده و به علت این که سرویس و نگهداری و نحوه استفاده از آن آسان است در میان موتور برق‌های دیگر مجبوبیت بیشتری دارد. این دستگاه را می‌توان در دسته دستگاه‌های خانگی و نیمه صنعتی به شمار آورد.
موتور برق گازوئیلی یا دیزلی را باید در دسته دستگاه‌های صنعتی به شمار آورد؛ زیرا علاوه بر این که پرسروصداست، سرویس و نگهداری آن به نیروی متخصص نیاز دارد. این دستگاه به علت دود زیادی که تولید می‌کند بهتر است در فضای خارج از خانه یا بیرون از شهر استفاده شود.
موتور برق گازسوز زمان زیادی نیست که وارد ایران شده است و چندان مورد استقبال مردم قرار نگرفت. علت عدم استقبال مردم نوع سوخت مصرفی این دستگاه بوده و تفکر اشتباهی که در مورد این دستگاه وجود دارد احتمال ترکیدن آن است.
اگر بخواهیم انواع موتور برق‌ها را از نظر میزان فروش رتبه‌بندی کنیم؛ موتور برق بنزینی، گازوئیلی و گازسوز به ترتیب رتبه‌های اول، دوم و سوم را دارند.
موتور برق‌ها از نظر نوع کاربرد به چهار دسته تقسیم می‌شوند: کیفی، خانگی، صنعتی و ثابت
موتور برق کیفی یا ژنراتور کمپین برای مسافرت و کمپین‌ها استفاده می‌شود و از آن جا که آلاینده‌های کمی تولید می‌کنند مناسب و سازگار با محیط زیست هستند.
موتور برق خانگی جهت تامین برق مورد نیاز خانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موتور برق‌های صنعتی نسبت به نوع خانگی توان بالاتری داشته و برای تامین برق شرکت‌ها و سازمان‌ها از آن استفاده می‌شود.
موتور برق‌های ثابت در یک محل نصب شده و برق یک مجموعه را تامین می‌کنند. این دسته از ژنراتورها به علت توان بالایی که دارند و مدت زمان زیادی که به تامین برق می‌پردازند نسبت به دیگر ژنراتورها قیمت بالاتری دارند.
کارخانه‌های زیادی بسته به نیاز کاربران به تولید انواع مختلف موتور برق پرداخته‌اند که در ادامه تعدادی از برندهای موجود در بازار ایران معرفی شده است.
امروزه زندگی بدون برق تقریبا غیرممکن بوده و از موتور برق برای استفاده در شرایطی که دسترسی به برق شهری وجود ندارد به کار برده می‌شود. از موتور برق معمولا در بیمارستان‌ها، هتل‌ها، کارخانه‌ها، نمایشگاه‌ها و برخی از خانه‌ها استفاده می‌شود. از این دستگاه هنگام سفر نیز می‌توان استفاده کرد. موتور برق‌های کوچک برق مورد نیاز شما را در طول سفر فراهم می‌کنند.
از موتور برق بیشتر در مکان‌هایی استفاده می‌شود که:
امکان برق‌کشی در آن مکان‌ها وجود ندارد. از جمله کشتی، هواپیما، قطار و برخی مناطق دورافتاده.
صنایعی که برای راه‌اندازی دستگاه‌های خود به برق نیاز دارند ولی دسترسی به برق وجود ندارد. مثل صنایع راه سازی، حفاری، ساختمان سازی و…
هنگام خرید موتور برق قبل از هر چیزی باید نوع سوخت آن را در نظر بگیریم. همان طور که پیشتر در این مقاله ذکر شد موتور برق‌ها بنزینی، گازوئیلی و گازسوز هستند. سوخت ژنراتورهای بنزینی به راحتی قابل تامین است. ژنراتورهای دیزلی یا گازوئیلی مصرف سوخت کمتری دارند اما تهیه سوخت آن نیز نسبت به نوع بنزینی سخت‌تر است.
مرحله بعد محاسبه و در نظر گرفتن توان ژنراتور است که این اطلاعات را می‌توانید از روی مشخصات درج شده روی دستگاه به دست بیاورید.
یکی دیگر از موارد مهمی که باید هنگام خرید موتور برق در نظر گرفت اختلاف توان دستگاه هنگام شروع و در حال اجرا می‌باشد.
صدای موتوربرق: موتور برق‌های کوچک نسبت به انواع دیگر آلودگی صوتی کمتری داشته و نوع بنزینی پرصداترین ژنراتورها هستند.
منبع: سازوکار
بیشتر بخوانید: بهترین مارک دریل برای مصارف خانگی و صنعتی
