آب به عنوان ماده مغذی اصلی
آب آشامیدنی تمیز برای سلامت طیور ضروری است و نقش اساسی در عملکرد مرغ و جوجه ها دارد. آب مهمترین ماده مغذی است و آب آلوده تهدیدی جدی برای سلامت حیوانات می باشد. در حالی که تولیدکنندگان طیور نسبت به کیفیت خوراک انها توجه ویژه ای دارند، اما متأسفانه کیفیت آب آشامیدنی طیور اغلب توجهی را که شایسته آن است دریافت نمی کند. تمیز کردن مکرر و نظارت بر سیستم آشامیدنی و خطوط آبخوری و دانخوری برای حفظ کیفیت آب آشامیدنی و سلامت طیور ضروری است. به خصوص هنگامی که داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها ، ویتامین ها ، و اسیدها به آب آشامیدنی اضافه می شوند ،کیفیت آب اشامیدنی طیور از اهمیت بیشتر برخوردار میشود.
کیفیت آب
کیفیت آب را می توان به دو لحاظ ، و براساس میکروبی و شیمیایی تشخیص داد. کیفیت میکروبی آب توسط ارگانیسم های زنده موجود در آب تعیین می شود. اگرچه آب شیر حاوی تعداد کمی باکتری است ، اما تجمع میکروبی موجود در نوک آبخوری از طریق یک سیستم آب آلوده می تواند بسیار زیاد باشد. ارگانیسم های بیماری زا از طریق سیستم آب آشامیدنی در انتقال عفونت از حیوان به حیوان عالی عمل میکنند. دامنه کیفیت میکروبی در آب آشامیدنی به تنهایی فراتر از آب است ، لذا بسیار مهم است که سیستم لوله کشی نیز تمیز باشد. كيفيت شيميايي آب شامل مولكول هايي از قبيل آهن ، منگنز ، كلسيم و منيزيم بوده كه از اين ميان دو مورد آخر سختي آب را تعيين مي كنند. مواد معدنی زیاد باعث خوردگی در لوله ها می شود که می تواند نشت ایجاد کند. همچنین لوله های پوسیده شده یک منبع ایده آل برای میکروارگانیسم هایی است که بیوفیلم تشکیل می دهند.
در مرغداری ها دو ماده معدنی که توجه بیشتری به آن میشود شامل آهن و منگنز می باشد. آهن به خودی خود ، در غلظت های طبیعی ، برای مصرف مرغ از طریق آب آشامیدنی مضر نیست. با این وجود می تواند در داخل خطوط آب با وجود اکسیژن رسوب کند ، که در آن آهن محلول به آهن غیر محلول تبدیل می شود. رنگ آب عمدتا به دلیل وجود آهن ایجاد می شود. همچنین منگنز برای غلظت مرغ که در آن به طور عادی در آب وجود دارد ، برای مرغ مضر نیست. این امر می تواند باعث ایجاد رسوب سیاه در خطوط آب شود ، خصوصاً هنگامی که جریان آب کم است. افزایش سطح آهن و منگنز می تواند باعث ایجاد اختلاف در طعم آب شود و می تواند باعث اختلالات دستگاه گوارش طیور شود. این ماده در دیواره داخلی خطوط آب رسوب می کند ، و باعث مسدود شدن نوک آبخوری و یا باعث نشت آنها می شود. همچنین در چنین شرایطی، یک محیط مناسب برای اتصال میکروبها و متعاقباً تشکیل بیوفیلم ایجاد می شود ، یعنی یک جامعه ساختاری از میکروارگانیسم های محصور شده در یک ماتریس پلیمری تولید شده که به یک سطح متصل هستند. خطوط آبخوری در مرغداری ها به ویژه در هفته های اول پس از تخلیه به دلیل جریان کم آب و افزایش دما ، برای ایجاد بیوفیلم ها بسیار مساعد می باشند ، که در آن انواع میکروب ها رشد پیدا میکنند. علاوه بر این بیوفیلم می تواند به تجهیزات آبرسانی و خطوط آبخوری آسیب برساند؛ بو و طعم ناخوشایند به آب ببخشد و می تواند به راحتی باعث انتقال بیماری در بین گله شود.
بیوفیلم به عنوان یک مکان مخفی
بیوفیلم به عنوان محلی برای پرورش میکروارگانیسم ها می باشد زیرا حاوی قندها ، پروتئین ها ، آهن و منگنز است. به همین ترتیب یک مسئله جدی در مرغداری است. تشکیل بیوفیلم برای میکروارگانیزم ها یک محیط امن و محافظت شده ایجاد میکند که امکان زنده ماندن میکروارگانیسم ها برای مدت طولانی را فراهم می آورد. بیوفیلم از میکروارگانیسم ها در برابر غلظت های مختلفpH ، اشعه ماوراء بنفش ، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ، فاگوسیتوز و کم آبی محافظت می کند. علاوه بر این اثر محافظ بیوفیلم می تواند باعث افزایش مقاومت میکروب ها در برابر انتی بیوتیک ها شود. بیوفیلم موجود در خطوط آبخوری و آبهای آلوده باعث کاهش کارآیی درمان های آنتی بیوتیکی و مکمل های خوراکی می شود. در حقیقت ، عفونت های مرتبط با بیوفیلم در سلامت عمومی ثابت شده است که 10 تا 1000 برابر در برابر اثرات ضد میکروبی مقاوم تر هستند. تشکیل بیوفیلم را می توان در 5 مرحله تشخیص داد.
در مرحله اول ، باکتریهای پلانکتونی به سطح بستر متصل می شوند. فرآیند برگشت پذیر ، برخی از باکتری ها به سطح متصل شده و در یک بازه زمانی کوتاه از آن جدا می شوند.
در مرحله دوم ، باکتریها به سطح بستر چسبیده و به سلولهای باکتریایی دیگر متصل شده و تحرک خود را از دست می دهند.
در دو مرحله بعدی ، باکتری ها با سنجش quorum به یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و یک ماتریس از مواد پلی ساکارید سلولی (EPS) تولید می شود. پس از آن ، محل تجمع باکتریایی به حداکثر اندازه و ضخامت خود شروع به رشد می کنند ، سلول های باکتری هنوز تحرک ندارند. در مرحله آخر سلولهای باکتریایی موجود در داخل بیوفیلم دوباره تحرک خود را به دست می آورند و آنزیمهای مختلف بیوفیلم را شکسته و سلولهای باکتریایی را آزاد می کنند ، بنابراین می توانند پراکنده شوند تا در سطوح جدید پخش شوند.
از بین بردن بیوفیلم
برای از بین بردن بیوفیلم ، محصولی مورد نیاز است که می تواند ماتریس خارجی سلول باریک را از هم جدا کند. در عین حال ایم محصول باید برای طیور نیز باید ایمن باشد. لذا در ساخت این محصول اثربخشی ، سمیت و خوردگی ویژگی های مهمی است که باید در نظر گرفته شوند. برای یافتن کالای خوب ، مرغداران باید محتاط باشند زیرا آنچه استفاده از مواد اشتباه می تواند باعث مشکلات دیگری شود. به عنوان مثال ، برخی از ضد عفونی کننده های اسیدی باعث از بین رفتن بیشتر باکتری های موجود در خطوط انتقال آب مرغداری می شوند اما باعث ایجاد خوردگی لوله ها شده و متعاقباً به خطوط آسیب می رسانند. محصولات مختلف حالت متفاوتی دارند ، به عنوان مثال کلر باکتری ها و میکروارگانیسم هایی را که در آب زندگی می کنند از بین می برد ، اما این محصول تاثیری روی بیوفیلم موجود در خطوط آشامیدنی نخواهد داشت. همچنین کلر بر طعم آب تأثیر می گذارد و ممکن است طیور کمتر آب بنوشند و با مشکل دهیدراته مواجه شوند. با در نظر گرفتن این مسئله ، یک تولید کننده به محصولی نیاز دارد که عوامل بیماری زا و میکروب های موجود در آب را از بین ببرد ، و اکسیداسیون بیوفیلم را از بین ببرد و به خطوط آبخوری یا خطوط تأمین اب در مرغداری و تجهیزات مرتبط آسیب نرساند. یکی از مهمترین و مؤثرترین ماده شیمیایی برای کنترل بیوفیلم ، پراکسید هیدروژن در ترکیب با نقره است.
در سال 1934 هابر و ویس واکنش هیدروژن پراکسید را در معرض اکسیژن قرار داد. محصول این واکنش رادیکال های اکسیژن آزاد بودند که بسیار واکنش پذیر هستند. هنگام استفاده از پراکسید هیدروژن در خطوط آبخوری مرغداری ، صدای هشدار دهنده نیز شنیده می شود. این صدا ناشی از واکنش شیمیایی رخ داده با اکسیژن می باشد. پراکسید هیدروژن همچنین در غیرفعال کردن لیپیدها ، پروتئین ها و اسیدهای نوکلئیک بسیار قوی است. در تعداد زیادی مقاله علمی اثر این اثر اکسیداسیون شرح داده شده است. یکی از کاتالیزورهای این واکنش آهن یا منگنز است. این منجر به یک واکنش بسیار سریع می شود که به آن واکنش فنتون نیز گفته میشود. ما می توانیم آهن یا منگنز را در بیوفیلم هر خط آبخوری پیدا کنیم و بنابراین اثر اکسید کننده پراکسید هیدروژن با آهن و منگنز ترکیب شده و نتیجه آن یک واکنش تمیز کننده بسیار مؤثر است.
در نمودار زیر نتایج عدم استفاده از ضد عفونی کننده در مقایسه با استفاده از تنها پراکسید هیدروژن و استفاده از پراکسید هیدروژن با نقره نشان داده شده است، همانطور که پیداست ترکیب پراکسید هیدروژن و نقره بهترین نتیجه را در ضدعفونی و کشتن میکروب ها دارد.
لازم به ذکر است که ترکییب پراکسید هیدرونژن و نقره برای ضدعفونی خطوط آبخوری در مرغداری ها هیچ نوع اثر منفی بر کیفیت آب و یا ایجاد مسمومین در طیور و همچنین اثر خورندگی بر خطوط انتقال آب ندارد.