تاریخچه اتحادیهٔ اقتصادی اوراسیا

مجمع اقتصادی اوراسیا (به روسی: Eвразийское Экономическое Сообщество یا ЕврАзЭС، به انگلیسی: EurAsEC یا EAEC) یک سازمان اقتصادی میان‌دولتی با حضور برخی کشورهای آسیایی و شرق اروپا بود. این مجمع از ۱۰ اکتبر ۲۰۰۰ آغاز به‌کار کرد و بر پایهٔ موافقت اعضا در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۴، از ۱ ژانویهٔ ۲۰۱۵ خاتمه یافت و جای خود را به اتحادیهٔ اقتصادی اوراسیا داد.

در مجمع اقتصادی اوراسیا کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان عضویت داشتند. ازبکستان نیز اگرچه در ۷ اکتبر ۲۰۰۵ به این سازمان پیوست، اما در ۱۶ اکتبر ۲۰۰۸ از آن خارج شد.

دبیرخانهٔ مجمع اقتصادی اوراسیا در شهرهای آلماتی (قزاقستان) و مسکو (روسیه) واقع بود.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU ) از سال 2014 و طی توافقی میان کشورهای بالروس، قزاقستان، روسیه، ارمنستان و قرقیزستان تاسیس شده است. مطابق پیمان این اتحادیه، تعرفه گمرکی در تجارت کالایی بین اعضای آن صفر است. مطابق آمار مرکز تجارت بین المللی از تجارت کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در مجموع، صادرات تمامی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2018 نسبت به سال 2015 به کشورهای عضو افزایش یافته و به نظر میرسد کشور ارمنستان بیشترین منفعت را از پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا کسب کرده است. صادرات کالایی ارمنستان طی مدت مذکور به کشورهای عضو اتحادیه بیش از 3 برابر شده که بیش از هر چیز به دلیل رشد قابل توجه صادرات ارمنستان به کشور روسیه بوده است. گزارش حاضر به بررسی تجارت کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از ابتدای تشکیل آن در سال 2015 و مقایسه آن با تجارت سال 2018 پرداخته است.

در تاریخ ۲۲ تیرماه ۱۳۹۷ علی‌اکبر ولایتی که به عنوان نمایندهٔ ایران با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرده بود از امضای توافق تجارت آزاد میان ایران و کشورهای اوراسیا شامل ارمنستان، بلاروس، روسیه، قزاقستان، و قرقیزستان خبر داد که می‌تواند سبب تسهیل تجارت میان کشورها شود که یک همکاری منطقه‌ای ارزشمندی است.

یکی از نکاتی که برای پی بردن به چرایی تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا موارد مختلفی را باید مورد توجه قرار داد و به روشن شدن این امر کمک می‌کند، مرور نکات مندرج در سند تاسیس این اتحادیه است که دراین قسمت از گزارش به آن پرداخته می‌شود.
در مقدمه سند تاسیس اتحادیه آمده است که شکل گیری این نهاد به منظور تضمین پیشرفت اقتصادی از طریق اقدامات مشترک، حل مشکلات اقتصادی کشورهای عضو در مسیر دستیابی آنها به توسعه اقتصادی پایدار، مدرن سازی فراگیر و تقویت قابلیت رقابت اقتصادی کشورهای عضو در چارچوب اقتصادی جهانی می‌باشد. همچنین اهداف اعلامی اتحادیه شامل موارد زیراست:
-ایجاد شرایط لازم برای ثبات توسعه اقتصادی کشورهای عضو به منظور بهبود استاندارد زندگی اتباع کشورهای اتحادیه؛
-برقراری بازار مشترک برای کالاها، خدمات، سرمایه و نیروی کار در داخل اتحادیه؛
-مدرن سازی جامع، همکاری و رقابتی کردن اقتصاد کشورهای اتحادیه در اقتصاد جهانی.