تاریخچه تعرفه گمرکی به قرن ها پیش برمی گردد. در آن زمان، تعرفه ها برای تامین مالی دولت ها و حمایت از صنایع داخلی استفاده می شدند. در قرن بیستم، تعرفه ها به عنوان ابزاری برای تنظیم تجارت بین الملل نیز مورد استفاده قرار گرفتند.
تعرفه گمرکی (Customs Tariff)
یک سیستم کد گذاری است که به وسیله دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور برای طبقه‌بندی و تعیین مالیات بر واردات و صادرات کالاها و خدمات به وجود می‌آید. این سیستم کد گذاری به تعیین نرخ‌های مالیات گمرکی برای هر کالا یا خدمات بر اساس نوع، ویژگی‌ها، مبدأ و منشأ آنها کمک می‌کند.
تعرفه گمرکی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی کنترل تجارت بین‌المللی و تأمین درآمد برای دولتها عمل می‌کند. از نظریه اقتصاد، این سیستم به کشورها امکان می‌دهد تا تجارت خارجی را تنظیم کنند، صنایع محلی را حمایت کنند، و از واردات زیادی که ممکن است تأثیر منفی بر صنعت داخلی داشته باشد، جلوگیری کنند.
تعرفه گمرکی عموماً شامل یک جدول کدگذاری به نام "سیستم هارمونیک" می‌شود که کالاها را بر اساس یک سیستم کد عددی طبقه‌بندی می‌کند. هر کد کالا در این سیستم دارای تعداد خاصی از ارقام است که به طبقه‌بندی دقیق کالا کمک می‌کند. برای هر کد کالا، تعرفه گمرکی نرخ مالیاتی خاصی را تعیین می‌کند که باید برای واردات یا صادرات آن کالا پرداخت شود.
همچنین، تعرفه گمرکی می‌تواند شامل تعرفه‌های ویژه، معافیت‌ها و تسهیلات مالیاتی برای کالاها و خدمات خاصی باشد که دولت ممکن است برای تنظیم تجارت و تشویق صنایع محلی تعیین کند.
تعرفه گمرکی یکی از مهمترین ابزارها در حوزه تجارت بین‌المللی و اقتصاد کشورهاست و تأثیر بزرگی بر تجارت و اقتصاد جهانی دارد. از طریق این سیستم، دولتها توانایی تنظیم تجارت بین‌المللی، حمایت از صنایع محلی و تأمین منابع مالی را دارند.
تعرفه گمرکی می‌تواند تأثیر زیادی بر تجارت بین‌المللی داشته باشد. از یک سو، تعرفه های بالا می‌توانند به تولیدکنندگان داخلی در یک کشور کمک کنند و در ایجاد اشتغال و توسعه صنایع محلی مؤثر باشند. از سوی دیگر، تعرفه های بالا می‌توانند به مصرف‌کنندگان ارزانترین محصولات را از دست بدهند و تجارت بین‌المللی را محدود کنند.
در مقیاس جهانی، تعرفه گمرکی توسط سازمان جهانی تجارت (WTO)
نظارت می‌شود و کشورها باید الزامات WTO را رعایت کنند. این سازمان تلاش می‌کند تا تجارت بین‌المللی را آزادتر کند و تعرفه ها را کاهش دهد.
با توجه به تأثیر زیادی که تعرفه گمرکی بر تجارت و اقتصاد دارد، ایجاد و تغییر در تعرفه ها مسئله پیچیده‌ای است که نیاز به تحلیل دقیق از اثرات مختلف دارد و اغلب به عنوان جزء سیاست‌های اقتصادی و تجاری کشورها مورد توجه قرار می‌گیرد.
تعرفه گمرکی، نقش مهمی در اقتصاد یک کشور ایفا می‌کند. این ابزار می‌تواند برای حمایت از تولید داخلی، تنظیم بازار و کسب درآمد برای دولت استفاده شود.
از جمله مزایای تعرفه گمرکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از جمله معایب تعرفه گمرکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
به نرخ مالیاتی اطلاق می‌شود که توسط دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور بر واردات کالاها و خدمات از کشورهای دیگر تعیین می‌شود. این نرخ مالیاتی به عنوان یک قانونی مشخص کننده درآمدی برای دولت عمل می‌کند و متوقف کننده اصلی در راه ورود کالاها به بازار داخلی کشور می‌باشد.
تعرفه واردات اغلب بر اساس نوع، ویژگی‌ها، و منشأ کالاها تعیین می‌شود. کد‌های تعرفه گمرکی معمولاً برای هر کالا و خدمات به یک کد عددی منحصر به فرد اختصاص می‌یابند که مشخص می‌کند کالا یا خدمات به کدام تعرفه تعلق دارد. این کدها به عنوان جزء سیستم تعرفه‌های گمرکی ملی و بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تعرفه واردات دارای تأثیر مهمی بر تجارت بین‌المللی و اقتصاد کشورها است. در واقع، این تعرفه‌ها می‌توانند به صورت مستقیم تجارت بین‌المللی را تنظیم کرده و موثر بر تصمیم‌گیری واردکنندگان و صادرکنندگان در مورد کالاها و بازارهای مقصد شان باشند.
تعرفه واردات ممکن است به صورت نسبی (با درصدی از ارزش کالا) یا مطلق (به شکل یک مبلغ ثابت برای هر کالا) تعیین شود. هدف از تعرفه واردات ممکن است محافظت از صنایع محلی، تنظیم تجارت خارجی، حفظ تعادل تجاری، یا تأمین منابع مالی برای دولت باشد.
دولتها معمولاً تلاش می‌کنند تا تعرفه‌های واردات را به گونه‌ای تنظیم کنند که منافع اقتصادی و صنعتی خود را حفظ کنند و در عین حال تأثیرات منفی بر تجارت بین‌المللی را هم کنترل کنند. از طریق مذاکرات تجارتی دوجانبه و چندجانبه، دولتها ممکن است تغییرات در تعرفه‌های واردات را مورد بررسی قرار دهند تا با دیگر کشورها به توافقات تجاری برسند.
حقوق ورودی یا "تعرفه ورودی" به نرخ مالیاتی اشاره دارد که بر واردات کالاها و خدمات به یک کشور تعیین می‌شود. حقوق ورودی معمولاً به عنوان قسمتی از تعرفه گمرکی در نظر گرفته می‌شود و به دولت اعتبار درآمد فراهم می‌کند. حقوق ورودی می‌تواند شامل چندین عنصر باشد که عبارتند از:
1.مالیات گمرکی: این عنصر اصلی حقوق ورودی است و معمولاً به عنوان درصدی از ارزش کالا تعیین می‌شود. مالیات گمرکی به عنوان نرخ اصلی تعرفه ورودی در نظر گرفته می‌شود و برای واردات محاسبه می‌شود.
2.مالیات مقوله: بعضی از کشورها مالیات مقوله یا مالیات بر مصرف را به عنوان بخشی از حقوق ورودی اعمال می‌کنند. این نوع مالیات به میزان خاصی از ارزش کالاها یا خدمات محدود می‌شود.
ارزش افزوده (VAT)3.
در بعضی کشورها، مالیات ارزش افزوده به عنوان بخشی از حقوق ورودی در نظر گرفته می‌شود. این مالیات بر مبنای ارزش افزوده به کالاها و خدمات اعمال می‌شود.
مهم است بدانید که حقوق ورودی و تعرفه گمرکی به تعیین نرخ‌های مالیاتی برای واردات کالاها و خدمات به یک کشور اشاره دارند. این نرخ‌ها بر اساس نوع کالا یا خدمات، ویژگی‌های فنی، منشأ، و دیگر عوامل مشخص می‌شوند. اهداف اصلی از اعمال حقوق ورودی شامل تنظیم تجارت، تأمین درآمد برای دولت، و حمایت از صنایع محلی می‌باشند.
به مالیاتی اطلاق می‌شود که توسط دولت یا مؤسسات گمرکی یک کشور بر روی کالاها و خدماتی تعیین می‌شود که از کشور مورد نظر به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. تعرفه صادراتی نرخ مالیاتی است که باید برای صادرات کالاها یا خدمات به خارج از کشور پرداخت شود. این نرخ‌ها معمولاً به تعداد و ارزش کالاها، ویژگی‌های آنها، منشأ، و سایر عوامل مرتبط با آنها بستگی دارد.
تعرفه صادراتی ممکن است به عنوان یک منبع درآمدی برای دولت عمل کند و همچنین به عنوان ابزاری برای تنظیم تجارت بین‌المللی و تأمین منابع مالی برای کشور استفاده شود. بعضی از دولتها از تعرفه صادراتی به منظور کنترل صادرات کالاهای خاص، تنظیم تجارت خارجی، و حمایت از صنایع محلی استفاده می‌کنند.
تعرفه صادراتی می‌تواند به صورت نسبی (بر اساس درصدی از ارزش کالا یا خدمات) یا مطلق (به شکل یک مبلغ ثابت برای هر کالا یا خدمات) تعیین شود. هدف از اعمال تعرفه صادراتی ممکن است محافظت از بازار داخلی، تنظیم تجارت خارجی، تنظیم میزان صادرات، تأمین منابع مالی برای دولت، یا تأمین منافع مالی برای تولیدکنندگان محلی باشد.
تعرفه صادراتی به عنوان یک ابزار سیاستی و اقتصادی با توجه به هدفهای و میزان تکرار استفاده در هر کشور متغیر است. اغلب دولتها تلاش می‌کنند تا تعرفه‌های صادراتی را با دقت تنظیم کنند تا اهداف اقتصادی و تجاری خود را دنبال کنند و به عین حال تأثیرات نامطلوب بر تجارت بین‌المللی را هم مدیریت کنند.
1.تعرفه‌های ارزشی:این نوع تعرفه، بر اساس ارزش کالا تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر ارزش یک کالا 100 دلار باشد و تعرفه گمرکی آن 10 درصد باشد، مبلغ 10 دلار به عنوان حقوق ورودی از واردکننده دریافت می‌شود.
2.تعرفه‌های وزنی: این نوع تعرفه، بر اساس وزن کالا تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر وزن یک کالا 100 کیلوگرم باشد و تعرفه گمرکی آن 10 دلار به ازای هر کیلوگرم باشد، مبلغ 1000 دلار به عنوان حقوق ورودی از واردکننده دریافت می‌شود.
هر تعرفه گمرکی، از چهار جزء اصلی تشکیل شده است:
کد تعرفه، یک کد عددی است که برای شناسایی یک کالا در تعرفه گمرکی استفاده می‌شود. کد تعرفه، معمولاً از 6 رقم تشکیل شده است. دو رقم اول کد تعرفه، نشان‌دهنده طبقه اصلی کالا است. چهار رقم بعدی، نشان‌دهنده گروه، فصل، بخش و زیربخش کالا است.
عنوان تعرفه، توضیحی از کالایی است که کد تعرفه به آن اختصاص داده شده است. عنوان تعرفه، معمولاً شامل نام کالا، جنس، کاربرد و سایر ویژگی‌های آن است.
حقوق ورودی، مبلغی است که واردکننده باید به عنوان مالیات به دولت پرداخت کند. حقوق ورودی، معمولاً به صورت درصدی از ارزش کالا تعیین می‌شود.
عوارض گمرکی دیگر، شامل مواردی مانند سود بازرگانی و عوارض مضاعف می‌شود. سود بازرگانی، مبلغی است که به عنوان هزینه حمل و نقل و بیمه کالاها از واردکننده دریافت می‌شود. عوارض مضاعف، مبلغی است که به عنوان مجازات برای تخلف از قوانین و مقررات گمرکی از واردکننده دریافت می‌شود
تعرفه گمرکی می تواند تاثیرات مختلفی بر اقتصاد داشته باشد، از جمله:
تعرفه ها می توانند قیمت کالاهای وارداتی را افزایش دهند. این امر می تواند منجر به کاهش تقاضا برای کالاهای وارداتی و افزایش تقاضا برای کالاهای داخلی شود.
تعرفه ها می توانند به صنایع داخلی کمک کنند تا در برابر رقابت با کالاهای وارداتی از کشورهای دیگر مقاومت کنند.
تعرفه ها می توانند رقابت را در بازارهای داخلی کاهش دهند. این امر می تواند منجر به افزایش قیمت ها و کاهش کیفیت کالاها شود.
تعرفه ها می توانند منجر به انحراف تجارت از مسیرهای طبیعی خود شوند. این امر می تواند منجر به افزایش هزینه های تولید و کاهش بهره وری شود.
در ایران، تعرفه گمرکی بر اساس سیستم هماهنگ شده نامگذاری و کدگذاری کالاها (HS) طبقه‌بندی می‌شود. این سیستم، توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده است و در بیش از دویست کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تعرفه گمرکی ایران، در قانون امور گمرکی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1390 تعیین شده است. این قانون، میزان حقوق ورودی و سایر عوارض گمرکی برای انواع کالاهای وارداتی را مشخص می‌کند.
تعرفه گمرکی، توسط دولت هر کشور تعیین می‌شود. این تعرفه، می‌تواند به صورت دائمی یا موقتی تعیین شود.
تعرفه گمرکی دائمی، برای مدت زمان طولانی، معمولاً پنج سال، تعیین می‌شود. تعرفه گمرکی موقتی، برای مدت زمان کوتاه‌تری، معمولاً یک سال، تعیین می‌شود.
تعرفه گمرکی، می‌تواند بر اساس عوامل مختلفی تغییر کنند از جمله:
1.وضعیت اقتصادی کشور: در زمان رکود اقتصادی، دولتها معمولاً تعرفه گمرکی را کاهش می‌دهند تا واردات را افزایش دهند و اقتصاد را تحریک کنند.
2.وضعیت سیاسی کشور: در زمان جنگ یا تحریم، دولتها معمولاً تعرفه گمرکی را افزایش می‌دهند تا از تولید داخلی حمایت کنند.
برای یافتن تعرفه گمرکی یک کالا، می‌توانید از سیستم جامع اطلاعات گمرکی (CISS) استفاده کنید. این سیستم، توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است و امکان جستجوی تعرفه گمرکی کالاها را بر اساس نام، کد تعرفه و سایر ویژگی‌ها فراهم می‌کند.
دولتها می‌توانند از تعرفه گمرکی برای دستیابی به اهداف مختلف استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است از تعرفه گمرکی برای حمایت از تولید داخلی خود استفاده کند. در این حالت، دولت تعرفه گمرکی بالایی برای کالاهای مشابه تولید داخلی اعمال می‌کند. این امر باعث می‌شود که کالاهای وارداتی گران‌تر از کالاهای تولید داخلی شوند و تولیدکنندگان داخلی از رقابت با کالاهای خارجی محافظت شوند.
دولتها همچنین می‌توانند از تعرفه گمرکی برای تنظیم بازار استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است تعرفه گمرکی را برای کالاهای اساسی مانند غذا و دارو کاهش دهد. این امر باعث می‌شود که این کالاها برای مصرف‌کنندگان ارزان‌تر شوند و رفاه آنها افزایش یابد.
در نهایت، دولتها می‌توانند از تعرفه گمرکی برای کسب درآمد استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کشور ممکن است تعرفه گمرکی بالایی برای کالاهای لوکس اعمال کند. این امر باعث می‌شود که این کالاها برای مصرف‌کنندگان گران‌تر شوند و دولت از این طریق درآمد کسب کند.
تعرفه گمرکی، یک ابزار مهم در سیاست‌گذاری تجاری کشورها است. این سیستم، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تولید، اشتغال، تجارت خارجی و قیمت کالاها در داخل کشور داشته باشد.
