خوش اومدی به دنیای هیجانانگیز لینوکس! شاید در نگاه اول، خط فرمان و دستوراتش کمی ترسناک به نظر برسن، اما باور کن که این ابزار قدرتمند، دروازهای به دنیایی از کنترل و انعطافپذیریه. با یادگیری چند دستور ساده، میتونی کارهای روزمرهات رو سریعتر انجام بدی و به تدریج، به یه کاربر حرفهای تبدیل بشی. این مقاله مثل یه راهنمای جیبی، از ابتداییترین دستورات تا ابزارهای پیشرفته رو بهت معرفی میکنه تا توی این مسیر، همراهت باشه.
برای هر سفر طولانی، باید قدم اول رو محکم برداشت. این دستورات، ابزارهای ضروری برای شروع کار با ترمینال هستن:
pwd (Print Working Directory): فرض کن توی یه ساختمون بزرگ گم شدی و نمیدونی کجا هستی. این دستور بهت میگه "الان دقیقاً کجا قرار دارم؟". با زدن این دستور، آدرس کامل پوشهای که توش قرار داری رو میبینی.
ls (List): حالا که میدونی کجا هستی، میخوای بدونی چه چیزهایی اطرافت هستن. ls لیست تمام فایلها و پوشههای موجود در پوشه فعلی رو بهت نشون میده. برای اطلاعات بیشتر میتونی از ls -l یا برای دیدن فایلهای مخفی از ls -a استفاده کنی.
cd (Change Directory): وقتشه که حرکت کنی! با cd میتونی بین پوشهها جابجا بشی. مثلاً برای رفتن به پوشه Documents فقط کافیه بنویسی cd Documents. اگه خواستی به پوشه قبلی برگردی، از cd .. و برای رفتن مستقیم به پوشه اصلی خودت، از cd ~ استفاده کن.
mkdir و touch: برای ساختن یه پوشه جدید، از mkdir و برای ساختن یه فایل خالی، از touch استفاده کن.
cat: محتوای یه فایل متنی رو سریع ببینی؟ cat به کمکت میاد.
cp و mv: این دوتا دستور برای جابجایی و کپی کردن فایلها هستن. cp یه کپی از فایل میسازه، در حالی که mv فایل رو جابجا میکنه یا اسمش رو عوض میکنه.
rm: این دستور برای حذف فایلهاست. اگه خواستی یه پوشه رو با تمام محتویاتش حذف کنی، از rm -r استفاده کن، اما حواست باشه، چون دیگه راه برگشتی نیست!
man: راهنمای هر دستوری رو میخوای؟ کافیه man رو قبل از اسم دستور بزنی تا راهنمای کاملش رو ببینی.
با یادگیری دستورات بالا، میتونی کارهای پایهای رو انجام بدی. حالا وقتشه که با دستوراتی آشنا بشی که کارهات رو سریعتر و راحتتر میکنن:
grep: این دستور مثل یه کارآگاه، تو یه فایل یا خروجی دستورات دیگه دنبال کلمه یا عبارت خاصی میگرده.
find: اگه دنبال یه فایل خاص هستی و جاش رو نمیدونی، find به کمکت میاد تا بر اساس اسم، نوع یا حتی تاریخ، پیداش کنی.
top و htop: میخوای وضعیت سیستم رو چک کنی؟ این دو ابزار بهت نشون میدن که چه برنامههایی دارن از CPU و RAM استفاده میکنن.
ps و kill: ps لیست برنامههای در حال اجرا رو نشون میده و kill بهت اجازه میده اونها رو متوقف کنی.
chmod و chown: این دو دستور برای مدیریت دسترسیها و مالکیت فایلها هستن و برای امنیت سیستم خیلی مهمن.
sudo: این دستور بهت "قدرت" میده. با زدن sudo قبل از هر دستور، اون رو با بالاترین سطح دسترسی اجرا میکنی. حواست باشه که این قدرت مسئولیت میآره!
df و du: برای اینکه ببینی چقدر فضای خالی تو درایوهات داری از df و برای اینکه حجم یه پوشه رو بدونی از du استفاده کن.
اگه به دنیای سرورها و اتوماسیون علاقه داری، این دستورات کلیدهای پیشرفتت هستن:
tar: برای بستهبندی و فشردهسازی فایلها. این دستور برای آرشیو کردن پروژهها خیلی کاربردیه.
ssh (Secure Shell): برای اتصال امن به کامپیوترها و سرورهای دیگه.
wget و curl: این دو دستور بهت اجازه میدن فایلها رو مستقیم از اینترنت دانلود کنی.
rsync: برای همگامسازی فایلها بین دوتا سیستم استفاده میشه و سرعت فوقالعادهای داره.
cron: میخوای یه دستوری به صورت خودکار و در زمان مشخصی اجرا بشه؟ cron این کار رو برات انجام میده.
systemctl: برای مدیریت سرویسهای سیستم، مثل راهاندازی، متوقف کردن یا بررسی وضعیتشون.
iptables و ufw: این دستورات برای مدیریت فایروال و امنیت شبکهات ضروری هستن.
حالا که این راهنما رو داری، ازش استفاده کن و هر روز با یه دستور جدید آشنا شو. مطمئن باش که با تمرین و کنجکاوی، خیلی زود به یه متخصص لینوکس تبدیل میشی.
