سال 1972 سازمان ملل برای نخستین بار در استکهلم کنفرانسی با موضوع انسان و محیط زیست برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس، قطعنامه ای نیز از سوی مجمع عمومی سازمان ملل تصویب و منجر به تشکیل برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد شد.
به گزارش سیناپرس، پس از آن پنجم ژوئن هر سال به منظور افزایش آگاهی مردم نسبت به محیط زیست و همچنین اتخاذ تصمیاتی درست توسط سیاستمداران برای پیشگیری از تخریب منابع طبیعی و حفظ و پاسداشت گونه های گیاهی و جانوری از سوی سازمان ملل به عنوان روز محیط زیست نامگذاری شده است.
روز جهانی محیط زیست بهانه ای شد تا پیرامون سیاست های مدیریتی کشور برای حفظ و نگهداری گونه های جانوری کشور گزارشی ترتیب دهیم که در ادامه آن را می خوانید.
دکتر هادی کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد علوم تحقیقات، مساله محیط زیست را فرا منطقه‌ای و محلی عنوان کرد و در گفتگو با سیناپرس گفت: مساله محیط زیست جهانی است زیرا تخریب هر قسمت از دنیا، دیگر نواحی را متاثر می کند. اکنون شاید وضعیت محیط زیست کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای در حال توسعه خوب باشد اما دلیل بر این نیست که آنها نیز متضرر نشوند.
مشاور کنوانسیون تنوع زیستی کشور اظهارداشت: تخریب محیط زیست تاثیر زیادی برای ادامه حیات پنگوئن های قطب شمال داشته است. جنگل های آمازون ریه های دنیا به حساب می آیند. اگر این جنگل ها تخریب شوند، جهان تحت تاثیر قرار می گیرد به همین منظور 5 ژوئن روز جهانی محیط زیست نامگذاری شده است تا پیش آگاهی نسبت به وضعیت حال و آینده مان داشته باشیم و با پیش بینی حوادث آینده برنامه ای برای پیشگیری از این رویدادها ایجاد کنیم.
رئیس پیشین انجمن جنگلبانی به وضعیت محیط زیست ایران اشاره کرد و افزود: متاسفانه اکنون بسیاری از گونه های جانوری ایران در معرض تهدید یا انقراض قرار دارند. از برخی گونه های جانوری مان نیز به علت مدیریت نادرست نتوانسته ایم به خوبی حفاظت کنیم. به عنوان مثال پلنگی که در قائم شهر رویت شد، به علت مدیریت نادرست از بین رفت.
وی به سیناپرس گفت: اکنون کشورها را می توان در حوزه محیط زیست بر اساس سه پارامتر"آموزش"،" مدیریت" و "تحقیقات" تقسیم بندی کرد. در حال حاضر کشورهای عقب افتاده در بخش آموزش و کشورهای در حال توسعه در بحث مدیریت مشکل دارند اما چالش اصلی کشورهای توسعه یافته بیشتر مربوط به تحقیقات است تا آنها را یک گام جلوتر ببرد.
وی اظهارداشت: اکنون کشور ما آموزش دیده است. مردم از این بابت آموزش دیده اند. متخصص داریم اما نمی توانیم آنها را بکار بگیریم. مدیریت و افراد سرجای خودشان قرار ندارند. شایسته سالاری در این زمینه نداریم؛ در حال حاضر متولی برای منابع طبیعی مان داریم اما مشکل ما مربوط به نظارت، اجرا، لینک بین تحقیقات و آموزش و اجراست. امروزه اغلب مطالب آموزشی دانشگاه ها با نحوه مشکلات مملکت فاصله دارد و نتیجه این نوع مدیریت ها اکنون در جاهای مختلف کشور دیده می شود.
کیادلیری تاکید کرد: اکنون ایران پتانسیل خیلی زیادی دارد و از 11 بایوم جهان (دامنه یا منطقه زیستی که گروهی از جانداران و گیاهان با شرایط ویژه آن زیستگاه سازگارند و در آنجا زندگی می کنند) 9 بایوم در ایران وجود دارد. مساله ای که خیلی حائز اهمیت است یعنی یک قاره هستیم. ما فقط دو بایوم قطبی و حاره ای را در ایران نداریم.
به گفته وی، متاسفانه ما با اینهمه پتانسیل و امتیاز نتوانسته ایم از گونه های جانوری و گیاهی خود به خوبی محافظت کنیم. مدیریتی خوبی برای برقراری توازن بین تقاضاها، نیازها، محیط زیست و جامعه مان نداشته ایم.
رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد علوم تحقیقات عنوان کرد: امروزه ما باید مدیریتی جامع نگر و جز نگر داشته باشیم؛ باید مدیریت مان جامع نگر باشد یعنی به طور کلی همه چیز را مشاهده و پس از آن مدیریت کنیم. مدیریت مان باید جز نگر باشد یعنی مردم را به بطن این ماجرا سوق دهیم. ما متاسفانه در این بخش ها فعلا موفق نبوده ایم. تلاش کرده ایم اما همراه با موفقیت نبوده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تلفات توله یوزهای ایرانی نیز مربوط به مدیریت نادرست بوده است؟ به سیناپرس گفت: بحث توله یوزها منوط به این مساله است که متولیان امر چه راه هایی را رفته اند. بر اساس آن راه ها و اقداماتی که انجام داده اند، می توانیم بگوییم که مدیریت آنها درست بوده یا خیر. اگر آنها تمام راه ها را رفته اند اما پروژه شکست خورده است، این مساله مربوط به مدیریت نیست. ولی قطعا اگر مدیریت بهتری داشتیم، این توله ها یوزها سرنوشت بهتری داشتند.
مشاور کنوانسیون تنوع زیستی کشور خاطرنشان کرد: گاهی اوقات مدیریت می تواند نتیجه یک کار را جا به جا کند یعنی تصمیمات بهینه ای صورت بگیرد اما نتیجه مربوط به نوع مدیریت باشد بنابراین باید اقدامات مدیر را ارزیابی کنیم. اگر واقعا تمام اقدامات لازم را انجام داده باشد اما پروژه منجر به شکست شده ، کاری از دست کس دیگری هم برنمی آید. گاهی اوقات مدیران باید کاری انجام می دادند اما نداده اند. در این موارد مقصر اصلی مدیریت است و باید پاسخگو باشد.
وی اظهارداشت: ما تنها نباید خوش حال باشیم که یوزپلنگ ایرانی سه تا توله به دنیا آورده است. باید بررسی کنیم که چه کارهایی برای او در محیط طبیعی انجام داده ایم. اضافه کردن سه تا توله یوز خیلی عالی است اما چقدر می توانیم آنها را در سایت های طبیعی کنترل کنیم؟ آیا شرایطی را برای آنها مهیا کرده ایم؟ آیا چالش ها و مشکلات سایت ها را برطرف کرده ایم؟ زیرا در نهایت این توله یوزها باید به سایت های طبیعی برگردند.
وی یادآورشد: نه تنها این گونه ها بلکه گونه های نادر دیگری نیز در حال انقراض یا در خطر انقراض قرار دارند. ما برای این گونه ها چه برنامه هایی داریم؟ اصولا ما پس از مشاهده مشکلات اقداماتی را انجام می دهیم که بسیار دیر و غلط است به همین دلیل ما همیشه موفق نیستم و شکست می خوریم از اینرو باید در خصوص هر چیزی به دنبال پیش آگاهی باشیم و بر اساس آن اوضاع آینده را پیش بینی کرده و با تدوین برنامه از وقوع آن جلوگیری کنیم.
کیادلیری عنوان کرد: اکنون به دلیل اینکه یوز ایرانی در معرض خطر است بازتاب زیادی در همه رسانه ها داشته است اما گونه هایی دیگری مانند دوزیستان نیز در معرض خطر قرار دارند. امروزه با از میان رفتن آبگیرها بسیاری از دوزیست ها از بین رفته اند. در حالی که به گفته محققان دوزیست ها مخزن بزرگی از داروها هستند.
وی در پایان به سیناپرس: متخصصان و سازمان های متولی صرفا نباید راجع به چیزی که دیگران مشاهده می کنند، نظر بدهند. رسالت اصلی آنها دیدن مسائلی است که دیگران مشاهده اش نمی کنند. مثلا اکنون آماری از جمعیت پروانه ها نداریم که چقدر کم یا زیاد شده اند. انتظار داریم این مسائلی که به چشم نمی آیند، مسوولان از مردم پیشی بگیرند. اکنون همه واقف هستند که دریاچه ارومیه خشک شده است. سه دهه پیش زمانی که قصد اجرای پروژه های توسعه ای را داشتند باید مجوزی ارائه نمی داند و دیدی وسیع نسبت به این موضوع می داشتند. اکنون در جنگل ها زباله ریخته می شود و جنگل ها در حال تخریب هستند. این مساله باعث شده تا صدای مردم در بیاید. در حالی که محیط زیست باید پیش از این مجوز نمی داد و جلوی تخریب ها را می گرفت.
گفتگو: فرزانه صدقی
