استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: هم اکنون ایران از نظر تئوری در مرزهای دانش و از جنبه عملی و در سطح آزمایشگاه، موفقیت های بسیار خوبی در زمینه زراعت مولکولی (Molecular farming) کسب کرده است.
دکتر مختار جلالی جواران، استاد تمام گروه بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با سیناپرس اظهار کرد:هنگامی که صحبت از سلول های بنیادی به میان می آید ذهن بیشتر متوجه بخش پزشکی و سلول های بنیادی انسانی و جانوری می شود در حالیکه این مباحث در حوزه گیاهی خیلی زودتر از انسانی و جانوری شروع شده و مورد بهره برداری گسترده قرار گرفته است.
این دکترای ژنتیک ملکولی - مهندسی ژنتیک افزود: ما از نظر اخلاقی و قوانین ایمنی زیستی اجازه نداریم در حوزه انسانی از روش غیر اخلاقی استفاده کنیم مثلا از طریق کلونینگ یک انسان تولید کنیم؛ هرچند هم اکنون به صورت غیر قانونی و غیراخلاقی تعداد محدودی از محققان در حال انجام این کار هستند که مورد قبول و تایید جوامع بشری نیست زیرا مسایل اخلاقی و ایمنی زیادی پیرامون این مساله وجود دارد.
به گفته وی، در حال حاضر تنها می توانیم یک سلول را تبدیل به بافت خاصی مانند پوست، عصبی و ... کنیم و از آن بافت ها برای پیوند به پوست بیماران با درصد سوختگی بالا یا عنبیه چشم مورد استفاده قرار دهیم.
معاون آموزشی پیشین دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علمی کاربردی اظهارداشت: اما این محدودیت های قانونی درحوزه ژنتیک انسانی در رابطه با گیاهان وجود ندارد و قوانین ایمنی زیستی به ما اجازه کشت بافت و مهندسی ژنتیک روی سلول های گیاهی را می دهد؛البته یک سری ضوابط و قوانین نیز برای ایمنی وجود دارد که حتما باید رعایت و برای انجام آن کار باید اجازه قانونی گرفته شود.
وی ادامه داد: بحث کشت بافت بیش از نیم قرن به صورت عملی در حال انجام است و مورد بهره بردای قرار گرفته اما بحث دستورزی ژنتیکی یک سلول و انتقال ژن یا ژن های انسانی به سلول گیاهی و تولید گیاهان تراریخته مقدور شده است، به عبارت ساده تر بحث تولید گیاه کامل و زنده از تک سلول گیاهی از جمله مباحث جدید محسوب نمی شود بلکه طی چند سال گذشته به آن پرداخته شده و به مرحله تجاری سازی رسیده است.
وی در این خصوص به سیناپرس گفت: ما در این روش بیان ژن انسانی که هرگز در گیاه وجود نداشته را مهندسی ژنتیک می کنیم و به یک سلول گیاه انتقال می دهیم. سپس با تنظیم هورمون ها و با استفاده از روش های خاص، بارداری در آن سلول ایجاد می کنیم. در نهایت گیاه کاملی بدست می آوریم که بتوانیم کارخانه تولید پروتئین داشته باشیم.
جلالی به جایگاه ایران نسبت به کشورهای دیگر در این زمینه اشاره کرد و به سیناپرس گفت: هم اکنون در کشوراز نظر تئوری در مرزهای دانش و در سطح آزمایشگاه موفقیت های بسیار خوبی کسب کرده ایم. اکنون در منطقه در زمینه زراعت مولکولی (Molecular farming) موفقیت های های بسیار ارزشمندی بدست آورده ایم.
به گفته وی، خداوند سرمایه انسانی بسیار ارزشمندی به ما داده است و کارهای خیلی بزرگی در این زمینه انجام داده ایم اما متاسفانه به علت برخی کج سلیقگی ها و کم لطفی ها امکان استفاده کاربردی و عملی از این تکنولوژی برای کشور عزیزمان فراهم نشده است.
وی یادآور شد: باید ما حقیقت ها و واقعیت ها را منعکس کنیم و موانع را برطرف کنیم چراکه دانش و توانمندی تولید این فناوری را داریم اما متاسفانه به دلیل کج سلیقگی ها اجازه استفاده از این فناوری به دانشمندان ما داده نمی شود. اکنون در هند ژن های نوعی پروتئین به برنج منتقل شده اند و کشاورزی که قبلا یک درآمد بسیار ناچیزی داشت و از هزینه هایش سود حداقلی برایش باقی می ماند اکنون با انتقال ژن و تولید پروتئین نوترکیب درآمدش چند برابر شده است.
وی اظهارداشت: تولید پروتئین های نوترکیب تحول عظیمی در کشاورزی کشورهای توسعه یافته ایجاد کرده است و باعث شده تا کشاورز درآمد بیشتری کسب کند و حوزه کاریشان را توسعه دهد. اکنون در ایران نیز افراد متخصص زیادی در این حوزه داریم اما به دلیل بی مهری و کم لطفی که به این تکنولوژی می شود و مباحث غیر واقعی پیرامون گیاهان تراریخته، استفاده از این فناوری بسیار محدود شده است؛ عملا از این فناوری و دانش بومی نتوانسته ایم به نحو مطلوبی استفاده کنیم.
وی در پایان به سیناپرس گفت: لازم است حمایت مختصری از بذرهای اصلاح شده به روش مهندسی ژنتیک انجام شود. لزوما این حمایت اقتصادی نیست بلکه دستگیری حقوقی و قانونی است یا حداقل رهایی پای محققان است تا آنها بتوانند راه بروند و به تحقیقات کاربردی خودشان ادامه دهند و این فناوری را به جایگاه واقعی خودش در سطوح ملی و بین المللی برسانند.
گفتگو: فرزانه صدقی
