صنعت ساختمان‌سازی از با‌اهمیت‌ترین و مهم‌ترین صنایعی دنیا محسوب می‌شود؛ صنعتی پرقدرت و اشتغال‌زا که در چند دهه اخیر با ورود فناوری‌های نوین، پیشرفت چشمگیر و خارق‌العاده‌ای پیدا کرده‌است. امروزه فناوری‌های زیادی در دنیا ابداع شده‌اند تا مهندسان و معماران بتوانند با به‌کارگیری روش‌های جدید و مصالح نوین، ساختمان‌‌های زیباتر، با‌کیفیت‌‌تر و متنوع‌‌تر بسازند.
بسیاری از این فناوری‌ها باعث کاهش هدررفت انرژی و هزینه، افزایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش‌سوزی و حوادثی از قبیل سیل، زلزله و بادهای شدید و... می‌شود. علاوه بر بحث مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و فضاهای داخلی، پوشش‌های مدرن و جدیدی نیز برای فضای خارجی در دنیا فراگیر شده‌اند؛ پوشش‌هایی که بیشتر در فرآیند ساخت آنها از فناوری نانو و جدیدترین تکنولوژی‌های روز استفاده شده‌است. صنعت ساختمان‌سازی کشور ما نیز به‌واسطه استفاده از این فناوری‌ها، نرم‌افزارهای محاسباتی، ترسیمی و همچنین مصالح نوین ساختمانی در سال‌های اخیر در حال تغییر و تحول گسترده است. در این گفت‌وگو با پژوهشگران و نخبگان ایرانی که موفق به توسعه فناوری‌های مختلفی در این حوزه شده‌اند، هفت فناوری دانشبنیان جدید در حوزه ساختمان‌سازی را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
تامین هوشمندانه نور ساختمان
یکی از شرکت‌های دانشبنیان ایرانی موفق به طراحی و ساخت نورگیر هوشمند خورشیدی شده‌است؛ محصولی که بزرگ‌ترین سامانه انتقال نور خورشید به واحدهای کم‌نور ساختمان قلمداد می‌شود.
مسعود فیضی، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان در این خصوص می‌گوید: «معمولا طبقات پایینی آپارتمان‌های چند طبقه بسیار تاریک و کم‌نور هستند. در برخی ساختمان‌ها براساس ضوابط شهرداری نورگیر کار می‌شود اما بازهم نور به طبقات پایین نمی‌رسد از این‌رو معمولا اتاق‌های این طبقات تاریکند و از ابتدای صبح باید برای تأمین نور، چراغ روشن باشد.» وی می‌افزاید: «سامانه نورگیر هوشمند شرکت ما (پنل آیینه‌ای چرخشی) روی پشت‌بام نصب می‌شود. این سامانه دارای حسگرهای هوشمند، گیربکس و سیستم‌های دو محوره حرکتی است که می‌تواند نور خورشید را از ابتدای صبح تا دم غروب رهگیری کند و به آیینه ثابت دوم که روی سر نورگیر متصل شده‌است، انتقال دهد. طبقات مختلف ساختمان می‌توانند به‌صورت جداگانه نیز این پنل‌ها را تهیه کنند.» وی تصریح می‌کند: «استفاده از این سامانه باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود، زیرا واحدهای زیرین ساختمان می‌توانند از نور طبیعی خورشید بهره بگیرند.»
ملات خمیری دوستدار محیط‌زیست
یکی دیگر از شرکت‌های دانشبنیان ایرانی محصولی به نام ملات خمیری تولید کرده‌است؛ ملاتی منحصر به‌فرد که تاکنون نمونه مشابه داخلی و خارجی نداشته است. علیرضا بهلولی، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان در مورد ویژگی‌های این محصول می‌گوید: «این ملات آماده، مورد مصرف دیوار چینی است و هنگام استفاده نیز نیازی به ماسه، سیمان و آب ندارد. همچنین پس از اجرا نیز نیازی به آماده‌سازی و فرآوری ندارد.»
وی می‌افزاید: «این ملات وزن ساختمان را به‌شدت کاهش می‌دهد، هر یک کیلوگرم از این ملات معادل ۳۵کیلوگرم ماسه و سیمان است. تقریبا در هر مترمربع یک تا ۱.۵کیلو از این ملات می‌تواند به جای ۳۵کیلوگرم ماسه و سیمان استفاده شود. در واقع با استفاده از این ملات حجم زیادی از ماسه، سیمان و آب حذف می‌شود. همچنین با استفاده از این ملات ساختمان‌ها دیگر نخاله پرتی نخواهند داشت.» بهلولی خاطرنشان می‌کند: «این ملات تقریبا ۲۰ مگاپاسکال مقاومت فشاری را می‌تواند تحمل کند یعنی پنج تا شش برابر ملات‌های سنتی مقاومت فشاری دارد. مقاومت چسبندگی این ملات نیز چهار مگاپاسکال است، مقاومت چسبندگی که تاکنون در ملات ماسه و سیمان مشاهده نشده است.»
سیمانی از جنس ضایعات کشاورزی
پژوهشگران یکی دیگر از شرکت‌های دانشبنیان ایرانی توانسته‌اند با استفاده از ضایعات صنعتی و کشاورزی، مواد و مصالح ساختمانی مانند کفپوش، ملات ترمیمی و چسب بتونی تولید کنند.
علیرضا اسپرهم، مدیرعامل این مجموعه دانشبنیان و عضو هسته پژوهشی فناوری فلاح در این خصوص می‌گوید: «این طرح‌ها در راستای توسعه پایدار و استفاده از ضایعات در صنایع ساختمانی تولید شده‌اند. ما با اجرای این طرح‌ها توانسته‌ایم ضایعات صنعتی و کشاورزی را جایگزین یک‌سری از مواد مورد استفاده مصالح ساختمانی کنیم تا ضمن کاهش قیمت تمام‌شده، به لحاظ افزایش کیفیتی نیز بتواند با نمونه‌های مشابه خارجی رقابت کند.»
وی می‌افزاید: «ما در این راستا محصولاتی مانند کفپوش، ملات‌های ترمیمی، چسب بتونی به صورت تک‌جزئی و کاملا از جنس مواد معدنی از ضایعات تولید کرده‌ایم تا علاوه بر کاهش قیمت محصولات ساختمان‌سازی، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش دهند. همچنین تیم تحقیقاتی ما در این راستا طرح‌هایی مانند تولید برق و سیمان از ضایعات خرما را دنبال می‌کند.»
مقاومت در برابر خوردگی با نانو پوشش
استفاده از فناوری‌نانو برای ایجاد خواص ضدخوردگی بسیار رایج شده است، حالا محققان یک شرکت دانشبنیان با استفاده از این فناوری موفق به تولید و ساخت رنگ ضد خوردگی بر پایه آب شده‌اند.
علیرضا کارساز، مدیرعامل این شرکت دانشبنیان می‌گوید: «یکی از محصولات ما رنگ ضد خزه است که برای شناورها و کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنعت ساختمان نیز موفق به تولید رنگ ضدخوردگی شده‌ایم. این نانو پوشش که سازگار با محیط‌زیست است، می‌تواند برای میلگردهای داخل بتون و سطوح فلزی استفاده شود.» پوشش ضدحریق نیز از دیگر محصولات تولیدی این شرکت است.
وی می‌افزاید: «براساس آزمایش‌هایی که انجام داده‌ایم، رنگ ضدخوردگی شرکت ما در شرایط جنوب می‌تواند ۱۰ سال ماندگاری داشته باشد. متاسفانه هنوز صنعتگران ما به علت این‌که محصول بر پایه آب ساخته شده است، از نظر کیفیت آن را مرغوب نمی‌دانند و نسبت به تهیه این محصول مقاومت نشان می‌دهند. در حالی که امروزه تمام صنعت اروپا به سمت استفاده از پوشش‌های رنگ بر پایه آب رفته‌اند و پایه حلالی دیگر از سیستم‌های رنگ و پوشش حذف شده است.»
به سمت خانه‌های هوشمند
گروهی دیگر از محققان به منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی، ارتقای امنیت و آسایش ساختمان‌ها موفق به کسب دانش فنی هوشمندسازی ساختمان‌ها شده‌اند؛ محصولی که قابلیت کنترل با مونیتورهای لمسی و تلفن همراه را دارد.
حامد مشایخی، مدیر فروش این شرکت دانشبنیان می‌گوید: «این سامانه با نرم‌افزاری که روی گوشی هوشمند نصب می‌شود، قابلیت کنترل تمامی روشنایی‌ها، پریزها، کلیدها، سیستم‌های سرمایش و گرمایش، پرده‌ها، موتورخانه، تاسیسات و... از داخل یا خارج از خانه را دارد. همچنین می‌توان بر اساس این اپلیکیشن سناریوهای مختلفی برای زمان‌بندی روشنایی یا خاموشی سیستم‌های الکترونیک و الکتریکی تعریف کرد.» وی می‌افزاید: «این محصول می‌تواند مجهز به سیستم‌های امنیتی اعلام حریق، نشت گاز و دزدگیر باشد. همچنین این سیستم امکان بازکردن در ورودی و مکالمه با فرد مورد نظر در زمان فشردن کلید زنگ آیفون (با استفاده از اپلیکیشن)، مشاهده دوربین‌های مداربسته روی گوشی هوشمند و کنترل تمامی عملکردها با دستیار صوتی را فراهم کرده است.» مشایخی بیان می‌کند: «متاسفانه هرچند این محصول از نظر کیفیت با نمونه‌های مشابه خارجی برابری می‌کند اما از سوی مجموعه‌های دولتی مورد حمایت قرار نمی‌گیرد.»
جلوگیری از هدررفت انرژی با رنگ نانویی
فناوری دانشبنیان دیگر در حوزه ساختمان به کارگیری فناوری نانو برای تولید پوشش‌های محافظتی و فوق آبگریز نمای ساختمان با خاصیت عایق حرارتی است؛ محصولی که دوستدار محیط‌زیست است و علاوه بر جلوگیری از کثیف شدن نما، از هدررفت انرژی هم جلوگیری می‌کند.
محمدامین قورچیان، مدیر بازاریابی این مجموعه دانشبنیان در این زمینه می‌گوید:«فناوری این نسل جدید از رنگ‌های ساختمانی تنها در انحصار ۳ تا ۴ شرکت انگلیسی و آمریکایی است. مجموعه ما نیز جزو معدود شرکت‌هایی است که موفق شده با به کارکیری فناوری نانو، این محصول آبگریز را تولید کند.»
وی می‌افزاید: «این رنگ خاصیت خود تمیز شوندگی دارد و آنتی‌استاتیک است؛ یعنی هنگامی که گرد‌و‌غبار روی آن بنشیند، خاصیت چسبندگی ندارد؛ ذرات آلاینده هوا هنگام نشستن روی این رنگ با کوچک‌ترین فشار آب مانند آب باران تمیز می‌شود.» قورچیان تصریح می‌کند: «این نوع رنگ‌ها از نظر پوشش و کیفیت پوشش جزو بهترین‌ها محسوب می‌شوند. متاسفانه این فناوری در صنعت ساختمان هنوز ناشناخته است و با رنگ‌های متداول و معمولی بازار مقایسه می‌شود.»
مقاومت در برابر حریق
پژوهشگران یکی دیگر از شرکت‌های دانشبنیان به منظور ایمن‌سازی و استانداردسازی سازه‌های فلزی ساختمان‌ها، به فناوری ساخت پوشش مقاوم در برابر حریق دست یافته‌اند؛ پوششی که از ترکیب چند ماده به‌دست آمده و هنگام حوادث ناگوار به حفظ و نگهداری مقاومت سازه‌های ساختمانی کمک بسیاری می‌کند.
محمداسماعیل ارجمند، مدیر بازاریابی این شرکت دانشبنیان در این خصوص می‌گوید: «این پوشش از روی محصول ضدحریق شرکت کربولاین آمریکا مهندسی معکوس شده و از نظر کیفیت نیز با نمونه‌های مشابه بین‌المللی برابری می‌کند. همچنین نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی و داخلی میزان چسبندگی و مقاومت این محصول را نیز افزایش داده‌ایم. سطح نهایی این محصول هم با بکارگیری فناوری نانو قابل ماله‌کشی و صاف کردن است یعنی سطح آن متخلخل نیست و مصرف‌کننده می‌تواند روی آن رنگ‌آمیزی کند یا پوشش‌های پلاستر را مورد استفاده قرار دهد. مجموعه ما این پوشش‌ها را نیز تولید کرده تا تکمیل‌کننده سطوح در معرض باشد.»
به گفته ارجمند، این سطح ۲ تا ۳ ساعت در برابر حریق مقاومت دارد. وی می‌افزاید: «در آزمایش‌هایی که ما در مرکز تحقیقات انجام داده‌ایم تا پنج ساعت نیز در برابر حریق می‌تواند مقاومت کند. همچنین قیمت این محصول با توجه به چنین ویژگی‌هایی در مقایسه با نمونه‌های خارجی بسیار مقرون به صرفه‌تر است.»
گزارش: فرزانه صدقی
