کربن اکتیو یا زغال اکتیو که با عنوان های دیگری از قبیل کربن فعال نیز شناخته شده است، به دلیل قدرت بالا در تبادل یون به شدت در صنعت مورد استفاده قرار گرفته است. این ترکیبات که از حرارت دهی چوب های مخصوص از قبیل گردو و همچنین استخوان تهیه میشوند، در صنعت تصفیه آب و صنایع مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه مهم ترین موارد کاربرد این ترکیبات در صنایع مختلف را معرفی خواهیم نمود.
کربن اکتیو یا کربن فعال نوع خاصی از کربنی می باشد که از حرارت دهی و تماس با مواد شیمیایی چوب بدست می آید. این مواد دارای سطح پر از منافذ ریز بوده و قدرت بسیار بالایی در تبادل یون دارد. قدرت جذب بسیار بالای این مواد اصلی ترین دلیل برای کاربرد آن در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی و تصفیه آب به شمار می رود.
با توجه به شکل ظاهری و ویژگی ها می توان این مواد را در گروه های مختلف زیر دسته بندی کرد:
کربن اکتیو پودری: دانه های این مواد بسیار ریز بوده و ساختاری شبیه به پودر دارند. به دلیل کوچک بودن اندازه این ذرات، قدرت واکنش پذیری و تبادل یون در آنها بسیار زیاد است.
کربن اکتیو گرانولی: این گروه از زغال اکتیوها دارای اندازه های بزرگتری نسبت به پودری بوده و در فیلتر کربنی بیشتر از آن استفاده میشود. این ذرات برای تصفیه آب کاربرد زیادی دارند.
کربن اکتیو میله ای: از اتصال کربن های پودری در نهایت نوع میله ای آنها بدست می آید که در سیستم های تصفیه هوا می توان از آنها استفاده نمود.
یکی از اصلی ترین موارد کاربرد کربن اکتیو، تصفیه آب می باشد. آب دارای مواد معلق و آلاینده پس از عبور از سطح کربن فعال تبادل یون انجام می دهد. به همین دلیل حجم بالایی از یون های موجود در آب بر روی کربن انباشته خواهد شد. در صنعت تصفیه آب از فیلتر کربنی استفاده شده و پس از گذشت زمان و استفاده مداوم از آنها لازم است کربن ها احیا یا تعویض شوند.
از دیگر موارد کاربرد این ذرات می توان به صنایع غذایی اشاره نمود. در صنایع غذایی می توان به کمک زغال فعال نوشیدنی های مختلف را خالص سازی کرد. علاوه براین، در تولید شکر و ماالشعیر نیز از این ترکیبات می توان برای خالص سازی استفاده نمود.
در کارخانجات صنایع غذایی نیز کربن اکتیو درون فیلتر کربنی قرار گرفته و پس از عبور مایعات ذرات محلول در آنها جمع آوری و نوشیدنی های خالص و با کیفیت حاصل میشود.
در کشاورزی نیز به شیوه های مختلف می توان از کربن فعال استفاده نمود. به عنوان مثال، کربن بر روی بذر قرار گرفته و از آنها محافظت می کند. علاوه براین، این ترکیبات قادرند مواد مغذی را روی سطح خود نگهداری و در نهایت برای محصولات آزاد کنند.
