در سالهای اخیر برنامه درسی تربیت معلم، به عنوان عامل مؤثر در بازده آموزشی مورد توجه بوده است و آموزش قبل از خدمت و ضمن خدمت مرتبط و هماهنگ شده و به صورت مداوم دنبال شده است؛ به رغم تصور سنتی درباره معلم و اینکه معلم را همواره با گچ و تخته یادآوری می کنند، نقشهای پیچیده و انتظارات حرفه ای فراوان برای معلمین در نظر گرفته شده است. در فرآیند تربیت معلم در ایران، معلمان پس از استخدام روانه کلاس درس شده اند و کمتر به صلاحیتهای حرفه ای مورد نیاز معلمین توجه شده است. بسیاری از معلمان سالهاست که به شیوه های سنتی به تدریس مشغول اند و از آموزشهای حین خدمت بی بهره مانده اند.
در بیشتر کشورهای منتخب، برنامه ای برای فعالیت دانشجو - معلم ها پیش بینی شده تا بیاموزند که چگونه یاد بگیرند و چگونه یادگیری خود را سازماندهی کنند. در برنامه تربیت معلم کانادا، دروس اختیاری و حضوری در سمینارها و گردهمایی ها و سخنرانی به صورت خودکار آموزی خوداندیشی و خودارزیابی دنبال شده، ولی در تربیت معلم ایران بیشتر در جهت حجیم کردن محتوای درسی دوره های تربیت معلم کوشش شده است.
نارسایی در انتخاب معلم:
در سالهای اخیر، با انتخاب نامناسب دانشجوی تربیت معلم از طريق كنكورفقط با تستهای چهارجوابی و با تأیید گزینش اخلاقی جذب مراکز تربیت معلم شده اند. اکثر کسانی که جذب مراکز تربیت معلم کشور شده اند اصولاً صلاحیت و توانایی لازم را برای احراز شغل معلمی ندارند. پذیرفته شدگان تربیت معلم در دوره متوسطه، با معدل پایین بوده و یاافرادی که با سالهای بازنشستگی چندان فاصله ای ندارند و در دوره تربیت دبیری و مراکز تربیت معلم وارد شده اند.؛ یا حتی مشکلات معیشتی معلمان سبب شده است که آنها به شغل دوم وسوم روی آورند و منزلت و توانایی حرفهای آنان کاهش یابد.
شرایط پذیرفته شدگان تربیت معلم کانادا:
در اکثر دانشگاههای علوم تربیتی کانادا، معیارهایی برای انتخاب داوطلبان حرفه معلمی، برمبنای ترکیبی از عوامل تحصیلی و شخصیتی مانند علاقه به کودکان و... مطرح شده است. علت استفاده از مصاحبه برای انتخاب افراد این است که، عواملی مانند انگیزه، مهارتهای ارتباطی، سرعت عمل میزان مهارتهای تعاملی و شخصیتی، خلاقیت، اراده، اشتیاق، بالندگی و قدرت رهبری داوطلبان را ارزیابی میکنند
شرایط پذیرفته شدگان تربیت معلم ژاپن:
شورای آموزش و پرورش، سالی یک بار آزمون استخدام برگزار می کند که مواد آن شامل: سوالات کتبی درباره موضوع های عمومی و تخصصی است و مصاحبه هم دارد. آزمون رشته های ورزش و هنر و کارهای عملی وفنی به صورت عملی و کارگاهی هم انجام میشود و در انتخاب داوطلبان، تجارب مربوط به انجمن ها وخدمات اجتماعی و کار عملی در زمینه تدریس هم مورد توجه قرار می گیرد. افزون بر امتحانات گوناگون نمرات دانشگاهی داوطلب هم در استخدام وی در حوزه های مختلف مؤثر است.
شرایط جذب داوطلبان حرفه معلمی در ایران
در چند سال اخیر معیارهایی برای جذب جوانان با صلاحیت به در نظر گرفته شده است:
الف) ادغام آزمون ورودی مراکز تربیت معلم در آزمون ورودی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی
ب) اخذ تعهد دبیری برای خدمات علوم انسانی
ج) دارا بودن صلاحیت اخلاقی برای ورود به شغل معلمی
۵ پیشنهاد راه کارهای عملی برای تربیت معلم ایران:
شرایط داوطلبان حرفه معلمی
1- برای پذیرش داوطلبان حرفه معلمی، باید به ویژگی صلاحیت حرفه معلمی به صورت پویا یا به صورت فرایندی در روند تربیت معلم، توجه شود. در این راستا باید قابلیتها، انگیزه ها ویژگیهای شخصیتی اراده و اشتیاق همکاری با همکاران به صورت خودارزیابی داوطلبان مصاحبه و مشاهده قابلیت های معلمی در موقعیتهای مختلف تربیت معلم قبل از آموزش و بعد از آن سنجیده شود.
۲_پس از پایان آموزش تربیت معلم و پیش از خدمت، صلاحیتهای عملکردی حرفه معلمی به صورت ارزشیابی جامع سنجیده شود.
در کل بهبود تعلیم و تربیت هر کشور در گرو بهبود کیفیت تربیت معلم آن کشور است و برای ارتقای کیفیت آموزش در تربیت معلم، لازم است سالهای تحصیلی به تدریج افزایش یابد و در این راستا برنامه های درسی پیش از خدمت و ضمن خدمت در مجموعه ای منسجم و هماهنگ تدوین و در فرایند آموزش مداوم معلمان اجرا شود.
منابع:
بررسی تطبیقی برنامه تربیت معلم ایران و چند کشور جهان
نویسنده:زهرا شعبانی
