در ایران، ورق‌های فولادی توسط کارخانه‌هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان، فولاد اکسین، فولاد کاویان، و فولاد گیلان تولید می‌شوند، که این کشور را به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ورق فولادی در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده است. این ورق‌ها از جنس فولاد به وسیله روش نورد تولید می‌شوند و برای کاربردهای متعددی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع ورق‌های فولادی بر اساس ویژگی‌ها و استفاده‌هایشان دسته‌بندی می‌شوند و قیمت آنها بستگی به جنس، ضخامت، و نوع تولید دارد. در این مقاله، انواع و کاربردهای ورق‌های فولادی به طور خلاصه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
نورد گرم و سرد دو روش اصلی برای تشکیل فلزات مانند فولاد هستند. تفاوت اصلی این دو روش در دمای استفاده است:
- این روش در دمای بالاتر از دمای تبلور مجدد فلز انجام می‌شود، معمولاً بین 1000 تا 1250 درجه سانتی‌گراد.
- فلز در این دما نرم و شکل‌پذیر است و می‌توان آن را به راحتی به شکل دلخواه درآورد.
- تنش‌های داخلی فلز به حداقل می‌رسد که احتمال ترک خوردن یا شکستن آن را کاهش می‌دهد.
- محصولات نورد گرم معمولاً دارای سطح ناهموار و کثیف هستند و نیاز به فرآیندهای بعدی مانند آنیل کردن دارند.
- این روش اقتصادی‌تر برای تولید ورق‌های فولادی با ضخامت بالا است.
- در این روش از دمای اتاق یا کمی بالاتر استفاده می‌شود، معمولاً بین 20 تا 300 درجه سانتی‌گراد.
- فلز در این دما سخت‌تر و مقاوم‌تر است و شکل‌پذیری آن کمتر است.
- نورد سرد باعث افزایش استحکام و سختی فلز می‌شود و به آن ظاهری صاف و براق می‌دهد.
- برای تولید ورق‌های فولادی با ضخامت کم مانند ورق گالوانیزه و ورق روغنی استفاده می‌شود.
- این روش به دلیل نیاز کمتر به تجهیزات و فرآیند ساده‌تر، برای تولید ورق‌های با ضخامت پایین مناسب است.
با توجه به نیاز نهایی محصول، انتخاب روش نورد مناسب است. به عنوان مثال، اگر به ورق فولادی با استحکام بالا و سطح صاف نیاز دارید، نورد سرد مناسب‌تر است. اما اگر به دنبال روش اقتصادی برای تولید ورق های فولادی با ضخامت بالا هستید، نورد گرم بهترین گزینه خواهد بود.
ورق گالوانیزه، یکی از انواع ورق فولادی است که با استفاده از ورق روغنی و فرایند نورد گرم و سرد تولید می شود. بنابراین تفاوت ورق گالوانیزه گرم و سرد در فرایند تولید و کیفیت نهایی ورق است.
ورق سیاه یکی از محصولات پرکاربرد در صنعت فولاد است که توسط کارخانه هایی همچون فولاد مبارکه، فولاد کاویان، اکسین اهواز، و فولاد سبا تولید می‌شود. این ورق‌ها با استفاده از روش نورد گرم تولید می‌شوند که در این فرایند، شمش فولادی به دمایی قبل از ذوب حرارت داده شده و سپس نورد شده تا به شکل مکعب مستطیلی با ضخامت مورد نظر تبدیل شود. قیمت ورق سیاه معمولا در سطح پایین تری نسبت به سایر ورق های فولادی قرار دارد. کاربردهای ورق سیاه شامل صنایع ساختمانی، کشتی‌سازی، صنعت خودروسازی، تولید لوله و پروفیل، و ساخت تانکرهای مختلف می شود. ورق سیاه به دلیل ویژگی هایش و استفاده در تولید دیگر ورق ها، از اهمیت بسیاری در صنعت فولاد برخوردار است.
ورق روغنی، یکی از انواع مهم و پرکاربرد ورق‌های فولادی است که از روش نورد سرد تولید می‌شود. در این فرایند، ورق سیاه با ضخامت بالا وارد مراحل نورد سرد می‌شود و با استفاده از غلتک‌ها، ضخامت آن کاهش می‌یابد. سپس، برای جلوگیری از فرسایش و زنگ زدگی، سطح آن روغنکاری می‌شود و به این ترتیب، ورق روغنی تولید می‌شود.
ورق روغنی دارای سطح صاف و صیقلی است که به دلیل کیفیت بالا و ظاهری زیبا، در صنایعی با حساسیت زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. از کاربردهای این نوع ورق می‌توان به تولید لوازم خانگی، روکش یخچال، تولید لوله، و ساخت ورق‌های گالوانیزه اشاره کرد. با توجه به کیفیت سطحی بالا و دقت ابعادی ورق روغنی، معمولاً قیمت آن نسبت به ورق سیاه بیشتر است.
ورق گالوانیزه، یکی از انواع مهم و پرکاربرد ورق‌های فولادی است که برای مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی تولید می‌شود. این ورق‌ها از ورق روغنی با استفاده از روش گالوانیزه کردن ساخته می‌شوند. در این روش، ورق روغنی روی غوطه‌ور شده و لایه‌ی فلز روی آن تشکیل می‌شود. ورق گالوانیزه دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی است و به همین دلیل در صنایعی مانند تولید تانکرهای آب، کابینت‌های آشپزخانه، سقف‌های سوله، راویزهای ساختمانی، و صنعت خودروسازی استفاده می‌شود.
ورق گالوانیزه به دو روش، یعنی نورد سرد و نورد گرم، تولید می‌شود. در هر دو روش، این ورق‌ها دارای مقاومت بالا به خوردگی و زنگ‌زدگی بوده و معمولاً در محیط‌های مرطوب و مستعد زنگ‌زدگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ورق اسیدشویی، یکی از انواع مهم ورق‌های فولادی است که پس از تولید ورق سیاه، در فرآیند نورد گرم، به دلیل حرارت بالا و پاشش آب بر روی سطح، اکسید آهن روی ورق تشکیل می‌شود. این اکسیدها باعث ظاهری نامناسب و لکه‌هایی بر روی ورق می‌شوند. برای حذف این عیوب ظاهری، فرآیند اسیدشویی انجام می‌شود.
در فرآیند اسیدشویی، ورق از مخزن اسید (معمولاً اسید کلریدریک) عبور کرده و پس از طی مراحل مختلف، به صورت کلاف جمع می‌شود. این فرآیند باعث حذف پوسته‌های اکسیدی بر روی ورق می‌شود و به ورق ظاهری زیبا و مناسب می‌دهد. ورق اسیدشویی از جمله مواد اولیه استفاده شده در تولید ورق روغنی، صنایع کشتی‌سازی، و صنایع نفت و گاز است.
