بحث «بهترین سن ازدواج» یکی از موضوعاتی است که همواره ذهن جوانان، والدین و حتی متخصصان روانشناسی را درگیر کرده است. بسیاری معتقدند سن خاصی برای ازدواج وجود ندارد، اما برخی روانشناسان بر اساس سالها تجربه بالینی، الگوهای مشترکی را مطرح کردهاند.
دکتر فرهنگ هلاکویی، یکی از پرطرفدارترین روانشناسان ایرانی مقیم آمریکا، سالهاست درباره ازدواج، خانواده و آمادگی روانی انسانها در برنامههای خود صحبت میکند. او بهترین سن ازدواج را مجموعهای از بلوغهای چهارگانه، شناخت، مسئولیتپذیری و آمادگی روانی میداند؛ نه یک عدد ثابت.
در این مقاله مرکز مشاوره آویژه، بهترین سن ازدواج از نظر دکتر هلاکویی را از نگاه روانشناسی علمی بررسی میکنیم، معیارهای او را توضیح میدهیم و خواهیم دید که چرا تاکید میکند «سن، فقط یک عدد است اگر بلوغ وجود نداشته باشد.»
دکتر هلاکویی معتقد است که سن تقویمی معیار دقیقی برای ازدواج نیست. او میگوید:
«سن واقعی ازدواج، زمانی است که فرد به بلوغ عقلانی، عاطفی، اقتصادی و جنسی رسیده باشد.»
به همین دلیل، او سن ازدواج را نه یک بازه قطعی، بلکه یک «شرط روانشناختی» میداند. اما بر اساس تحلیلهای جمعیتی و روانی، دکتر هلاکویی معمولاً این بازهها را پیشنهاد میکند:
بهترین سن ازدواج برای زنان: ۲۲ تا ۲۸ سال
بهترین سن ازدواج برای مردان: ۲۸ تا ۳۵ سال
این اعداد، قطعیت ندارند، اما نشاندهنده یک واقعیتاند:
مردان معمولاً دیرتر از زنان به بلوغ کامل میرسند؛ بهویژه بلوغ اقتصادی و عقلانی.
مغز انسان تا حدود ۲۵ سالگی به رشد کامل میرسد. یعنی:
مرکز تصمیمگیری منطقی بالغتر میشود
هیجانات قابلکنترلتر میشوند
تحلیل پیامدها دقیقتر میشود
به همین دلیل، ازدواج در سنین خیلی پایین (۱۸–۲۲) معمولاً با ریسک بالا همراه است.
طبق نظریات دکتر هلاکویی، هویت فردی و شخصیت بالغ معمولاً تا حدود ۲۲ تا ۲۵ سالگی تثبیت میشود.
پیش از آن:
تصمیمها هیجانیترند
انتظارات غیرواقعیترند
معیارها ناپختهترند
افراد جوانتر بیشتر به دنبال احوالات عاشقانهاند تا واقعیتهای رابطه.
یکی از بخشهای مهم بلوغ، توانایی مالی و استقلال اقتصادی است.
دکتر هلاکویی تأکید دارد:
مرد باید توانایی اداره یک زندگی را داشته باشد
زن نیز باید حداقل توان مدیریت امور شخصی و بخشی از هزینهها را بداند
وقتی مردان زود ازدواج میکنند (۲۱–۲۴ سال)، معمولاً از نظر مالی ناپایدارند و استرس اقتصادی رابطه را تخریب میکند.
بلوغ عاطفی یعنی:
کنترل خشم
شناخت نیازهای خود
توان حرفزدن سالم
حل اختلاف منطقی
مسئولیتپذیری
این بلوغ معمولاً پیش از ۲۲ سال در زنان و پیش از ۲۷ سال در مردان کامل نمیشود.
بهترین سن ازدواج، زمانی است که این بلوغها شکل گرفته باشند:
توانایی داشتن:
تفکر منطقی
تحلیل پیامدها
تصمیمگیری آگاهانه
دیدن واقعیت به جای خیال
کسی که هنوز در رویاهای عاشقانه غرق است، آماده ازدواج نیست.
بلوغ عاطفی یعنی:
کنترل احساسات
مسئولیتپذیری
تفاهم و گفتگو
ثبات احساسی
افرادی که هیجانی، تکانهای یا وابستهاند، ازدواج موفقی نخواهند داشت.
نه ثروت زیاد، بلکه:
درآمد پایدار
استقلال مالی
توان مدیریت هزینهها
نبود بدهیهای سنگین
وابستگی مالی در ازدواج میتواند رابطه را تخریب کند.
دکتر هلاکویی باور دارد که ازدواج بدون آگاهی جنسی، زمینهساز:
خیانت
سردی رابطه
نارضایتی
تنشهای مزمن
میشود.
بلوغ جنسی شامل شناخت نیازهای خود و توانایی ارتباط سالم جنسی با همسر است.
افراد کمسن معمولاً شریک زندگی را بر اساس:
جذابیت ظاهری
هیجان
احساس وابستگی
خلأهای عاطفی
انتخاب میکنند. این انتخابها پایدار نیستند.
ازدواج یعنی توانایی:
مذاکره
گذشت
گوش دادن
حل مسئله
افراد کمسن معمولاً این مهارتها را ندارند.
وقتی فرد هنوز از نظر اقتصادی یا عاطفی مستقل نشده، رابطه تحت تأثیر خانوادهها قرار میگیرد.
هویت افراد ۱۸ تا ۲۲ سال هنوز در حال ساختهشدن است.
ازدواج در این سن میتواند باعث:
وابستگی شدید
شکلگیری هویت مشترک ناسالم
عدم رشد فردی
شود.
اگرچه دکتر هلاکویی با ازدواج خیلی زود مخالف است، اما ازدواج خیلی دیر هم مشکلاتی دارد:
افراد بالای ۳۵ سال معمولاً معیارهای غیرواقعی پیدا میکنند.
هرچه سن بالاتر میرود:
انعطاف کمتر میشود
عادات تثبیت میشوند
پذیرش تفاوتها سختتر میشود
بهویژه در مورد زنان، تأخیر زیاد در ازدواج ممکن است چالشهایی در بارداری ایجاد کند.
هرچه دو نفر زودتر زندگی مشترک را شروع کنند، فرصت بیشتری برای رشد کنار هم خواهند داشت.
از نگاه دکتر هلاکویی:
«بهترین سن ازدواج زمانی است که شما از نظر عقلانی، عاطفی، اقتصادی و جنسی بالغ شده باشید، نه زمانی که عدد شناسنامهتان به رقم خاصی برسد.»
اما بهصورت کاربردی:
زنان اغلب بین ۲۲ تا ۲۸ سال به این بلوغ میرسند.
مردان معمولاً بین ۲۸ تا ۳۵ سال آمادگی کامل بیشتری دارند.
اگر این نشانهها را دارید، در مسیر درستی قرار گرفتهاید.
بهترین سن ازدواج از نگاه دکتر هلاکویی، یک بازه مشخص نیست، بلکه یک سطح از بلوغ و آمادگی است. اما بهصورت عملی، زنان معمولاً زودتر و مردان کمی دیرتر به این بلوغها میرسند.
ازدواج زمانی موفق است که:
احساسات کنترلشده باشند
تصمیم منطقی باشد
بلوغ چهارگانه وجود داشته باشد
شناخت کافی شکل گرفته باشد
فرد توان مدیریت یک رابطه جدی را داشته باشد
به بیان ساده،
بهترین سن ازدواج = زمانی که شما بهترین نسخه از خودتان هستید.
