اضطراب جدایی یا separation anxiet حالتی است که کودک به هنگام جدایی از خانه یا مراقب خود به آن دچار میشود . گاهی در کودک به هنگام جدا شدن از مادر یا مراقب ، اضطراب بوجود می آید و کودک بی قرار میشود . والدین باید بدانند وقتی فرزند آنها در سنین پایین تر است ، از اینکه او را تنها بگذارند می ترسد و به همین علت ممکن است پرخاشگر یا نا آرام شود . با گذشت زمان و روند طبیعی رشد این مشکل حل می شود ، اما اگر ادامه پیدا کند والدین می توانند با مراجعه به مشاوره روانشناسی مشکل کودک خود را حل کنند . این مشکل در روند رشد زمانی حل میشود که کودک می داند افراد و اشیا حتی در نبودشان هم وجود دارند . این مسئله به اختلال شخصیت ارتباطی ندارد و بخشی از روند رشد کودک است .
تعریف اضطراب جدایی از نظر مشاور خانواده آویژه حالتی است که کودک از امنیت عاطفی لازم برخوردار نیست و دچار اضطراب میشود و به گونه ای افراطی به مادر یا مراقب خود میچسبد . به طور طبیعی وابستگی کودک از ۷ماهگی آغاز ، در۱۰تا۱۸ماهگی به اوج خود میرسد و نهایتا در ۳سالگی وابستگی خاتمه می یابد . اما بعضی کودکان در سنین بالاتر نیز این وابستگی خود را به مراقبشان دارند ، این مقدمه اختلال اضطراب جدایی است . به طور مثال به سختی از مراقب جدا میشوند تا به مدرسه بروند ، برای بازی با دوستانشان بهانه تراشی میکنند که مبادا از مراقب خود دور شوند . این نوع اضطراب ارتباط مهمی با سبک های دلبستگی در دوره های مختلف رشد کودک دارد . اگر کودک در دوره نوزادی و شیرخوارگی به اندازه مناسب در کنار والدین خود باشد کمتر دچار این اضطراب میشود .
علائم اضطراب جدایی با بیقراری و ترس از اینکه مبادا مراقبشان از آنها دور شود آغاز میشود . ترس از مهم‌ترین علائم اضطراب جدایی است که کودک دوست ندارد با فرد دیگری به غیر از مادر بیرون از منزل یا مکان های دیگر برود . شب ادراری که معمولا از سه تا چهار سالگی آغاز میشود یکی از شایع ترین علائم این اختلال است . مکیدن انگشت شست از نشانه هایی است که بر اثر فشار روانی و اضطراب بوجود می آید . جویدن ناخن که شدت زیادی پیدا میکند به طور معمول از پنج سالگی آغاز میشود میتواند همزمان با تهوع ، دل درد ، سردرد باشد . کودکان مدام ترس این را دارند که مبادا یکی از اعضای خانواده را از دست بدهند در نتیجه ممکن است حتی زمان خواب پدر و مادر خود را بیدار کنند تا از سلامت آنها مطمئن شوند .
ابتلا به اضطراب جدایی می تواند ناشی از این باشد که کودک احساس ناامنی میکند . از دلایل ابتلا می توان به این موارد اشاره کرد که برخی کودکان به طور ژنتیکی خلق و خوی حساسی دارند و آمادگی بیشتری در برابر ابتلا به این اختلال نشان میدهند . تغییرات محیطی عامل دیگری است که در ابتلا به این اختلال نقش دارد مثل جابجایی مدرسه و خانه . دلبستگی کودک به مراقب در 3 تا 5 سالگی تثبیت میشود و جدایی والدین یا مرگ یکی از اعضای خانواده میتواند منجر به اختلال اضطراب جدایی در این سن شود . روش فرزند پروری خانواده‌هایی که در تربیت فرزندان شان تربیت آسان در نظر می‌گیرند یا آنهایی که تربیت سختی را برای کودکانشان انتخاب میکنند ، کودک را برای انجام هر کاری دچار اضطراب می کنند و ممکن است به اختلال مذکور دچار شوند .
مشکلات اضطراب جدایی در بزرگسالی میتواند در بروز اختلالات روانی موثر باشد . فردی که به مادر یا پدر خود وابسته است ممکن است به ازدواج تن ندهد یا نتواند بدون مراقب خود کارهای بزرگ انجام دهد . می‌توان گفت که فرد ممکن است در شغل ، ازدواج و کارهای دیگر دچار مشکل شود . مشکلات اضطراب جدایی ممکن است به صورت مشکلات گوارشی ، سردرد ، حالت تهوع بروز کند . شدت این اضطراب با سطح رشدی و سن تقویمی کودک متناسب است و واکنش های ناسازگانه افراطی و مشکل ساز در این موقعیت ها بروز پیدا میکند . مثلا یک کودک در سن مدرسه از ماندن در مدرسه به تنهایی دچار اضطراب شده و گریه میکند و یا وارد کلاس نمیشود . کودکانی هستند که در اتاق خود تنها نمی خوابند و حتی نصفه شب با استرس بیدار میشوند و بی قراری میکنند .
درمان اضطراب جدایی از نظر مشاوره خانواده آویژه راه های مختلفی دارد . در جلسه مشاوره ، ابتدا درمانگر از شرایط کودک سوالاتی میپرسد تا بداند کودک در چه محیطی بزرگ میشود و در مرحله دوم به آموزش والدین میپردازند . روش های درمان میتواند تغییر در تصور کودک با بازی درمانی و درمانهای شناختی رفتاری باشد . مهم‌ترین اصل این است که کودک ابتدا ترس و نگرانی خود را بیان کند ، سپس توانایی ها و مهارت های لازم برای مقابله کردن با آن را به کودک می آموزند . آموزش والدین ابتدا با بررسی نوع تربیت و سبک آموزش آنها آغاز میشود ، بطور مثال بعضی والدین ممکن است زمانیکه کودک کار نادرستی انجام میدهد بگویند این کار را تکرار کنی میروم و دیگر نمی آیم . مشاوره از والدین میخواهد که تاکید کنند کار کودک را دوست ندارند و از تهدید استفاده نکنند .
درمان اضطراب جدایی بستگی به ارتباط مشاور با کودک دارد . ابتدا مشاور باید احساس امنیت به کودک بدهد و اعتماد کودک را جلب کند . در مرحله بعدی والدین باید یاد بگیرند که استرس و اضطراب خود را کم کنند زیرا استرس و اضطراب والدین به کودک منتقل شده و باعث میشود که اختلال تشدید شود . والدین باید سعی کنند کودک خود را در بازی ها و کارهای گروهی شرکت دهند تا به تدریج از استرس آنها کم شود . میزان اضطراب جدایی در کودکان ارتباط قابل توجهی با کارکرد و توانایی های او دارد دارد . پس به محض دیدن علائم ذکر شده ، والدین باید کودک خود را نزد مشاوره روانشناسی ببرند تا قبل از ورود کودک به مدرسه درمان شود .
تعریف اضطراب جدایی ارتباط مستقیمی با سبک دلبستگی دارد . سبک های دل بستگی شامل سه دسته میشود اول سبک دلبستگی ایمن که در آن کودک در محیط بدون بی قراری باقی میماند بطوریکه فقط والدینش دردسترسش هستند . کودکان سبک اول معمولا دچار اضطراب جدایی نمیشوند و یا بطور معمولی از این دوره عبور میکنند . سبک دوم دلبستگی ناایمن است و کودک در جایی که والدینش را نبیند دچار بیقراری میشود و با دیدن والدین خود دوباره آرام میشونذ . کودکان سبک دوم دچار اضطراب جدایی میشوند که اگر درمان شود اثر ماندگاری ندارد . سبک دلبستگی اجتنابی زمانی شکل میگیرد که کودک بعد از بی قراری حتی اگر والدینش بازگردند باز هم آرام نمیشوند و احساس امنیت خود را کامل از دست داده است . کودک در این مرحله اگر درمان نشود مستعد ابتلا به اختلالات دیگر هم میشود .
آیا برای کاهش اضطراب جدایی راه حلی وجود دارد ؟
بله ، یکی از راه حل ها این است که والدین تا حد ممکن با کودک خود قایم باشک بازی کنند و همچنین برای او مشخص کنند که چقدر دور از او میمانند یا موقع خروج از منزل حتما با او خداحافظی کنند .
آیا اختلال اضطراب جدایی در همه سنین شیوع پیدا میکند ؟
خیر شیوع این اختلال بیشتر در کودکی است و نسبت برابری در دختران و پسران دارد اما اگر درمان نشود در نوجوانی و بزرگسالی اثرات ماندگاری در رفتار و انتخابهای افراد میگذارد .
آیا منشأ اضطراب جدایی میتواند از اضطراب خود والدین باشد ؟
بله ، یکی از دلایل ابتلا به اضطراب جدایی ، والدینی هستند که حمایت افراطی نسبت به کودک خود دارند و باعث میشود که کودک احساس امنیت خود را از دست بدهد.
هدف مرکز مشاوره و روانشناسی آویژه از ارائه اطلاعات لازم در زمینه مشکلات روانی، افزایش آگاهی شماست تا با توسعه دانش خود، جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی خود، گامی مهم بردارید. لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .
در این راستا مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه مشاوره کودک به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد.
منبع:
