درمان وسواس شستشو یا (Gemaphobia) که به معنی وحشت از کثیفی میباشد که زیر نظر مشاوره روانشناسی باید انجام داد . این اختلال جزو اختلال‌های وسواس فکری عملی و وسواس های قابل درمان طبقه‌بندی میشود . در درمان این بیماری ابتدا از بیمار میخواهند الویت هایی از آنچه که بیشتر باعث استرسش میشود را تهیه کند . سپس درمان وسواس از موردی که کمترین استرس را به مراجع میدهد شروع میکنند . مراجع باید متوجه شود دست زدن به چیزی که آلودگی یا کثیفی دارد او را دچار بیماری نمیکند . مرحله بعدی خودکنترلی مراجع است ، فرد مبتلا به وسواس شستشو باید مراقب کارهای تکراری و تعداد دفعات شستشوی خود باشد . امروزه مشاوره شامل روش‌های رفتاردرمانی و شناخت درمانی می باشد . با استفاده از این روش‌ها وسواس بیمار به بتدریج از بین رفته و فرد به مرور کاملاً بهبود می‌یابد.
درمان وسواس شستشو در کودکان بیشتر از طریق بازی درمانی اتفاق می افتد . کودکان به خاطر حساسیت هایی که دارند ، ممکن است انواع مختلفی از وسواس را تجربه کنند . گاهی رفتار کودکان جزئی از مراحل رشدی آنها است اما اگررفتارها تکرار شدند باید مراحل بازی درمانی و مراجعه به مشاوره خانواده بطور کامل انجام شود . درمان وسواس شستشو کودک با متد های روانشناسی یا تکنیک های نقاشی و همچنین استفاده از روش جایزه دادن انجام میشود . در این روش ازکودک میخواهند که اگر شستن دست هایش را کمتر کند جایزه میگیرد . در روند بازی درمانی هم اضطراب و عواملی که باعث شروع شدن وسواس در کودک شده را کاهش می دهند . سرزنش کردن کودک در دوره درمان باعث افزایش اضطراب و همینطور به دنبال آن برگشت اعمال وسواس گونه در کودک می شود .
درمان وسواس شستشو در نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی و عصبی دشوار است . نوجوانی همراه با تغییرات خلقی زیادی اتفاق می افتد و درمان را با کندی همراه میکند . در دوره نوجوانی وسواس شستشو ممکن است شدت بیشتری یابد . زیرا استرس و اضطراب و وسواس فکری رشد بیشتری پیدا میکند . درمان اختلال وسواس ابتدا به درمان روانی و شناختی استرس می پردازد . چون نوجوان توانایی بیان افکار و دلایل استرس خود را دارد شرکت در جلسات مشاوره تاثیر زیادی در درمان وسواس دارد . برای کمک به درمان وسواس شستشو در نوجوانان میتوان از داروهای ضد اضطرابی هم کمک گرفت . درمان دیگری که در مرحله نوجوانی میتوان از آن استفاده کرد درمان مبتنی بر پذیرش و کم کردن اعتقاد نوجوان بر انجام دادن عمل وسواسی است . ACT یا تغییر کارکرد افکار میتواند کمک زیادی به درمان وسواس بکند .
درمان وسواس شستشو از نظر روانشناسی شامل رفتار درمانی ، شناخت درمانی و جدید ترین روش درمان یعنی اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش میشود . این روش‌ها در درمان وسواس شستشو در نوجوانان و بزرگ‌سالان مؤثرتر است . یعنی بدون اینکه فرد مبتلا را مجبور به مواجهه سازی مستقیم کند تمرکز مراجع را از واکنش به افکار کم میکند . در این روش فرد تحمل خود را نسبت به واکنش به هیجانات و افکار وسواسی بیشتر میکند . شرطی‌سازی از دیگر تکنیک‌های رفتاردرمانی است که برای درمان وسواس شستشو به کار می‌رود در این روش فرد دارای وسواس یک کش به دست خود می‌بندد و وقتی میخواهد به سراغ شستشو برود با کشیده شدن کش به خود یادآوری میکند که نباید این کاررا کند . تکنیک‌های شناخت درمانی برای درمان وسواس شستشو بیشتر به تصحیح افکار بیمار می پردازد .
موثرترین درمان وسواس شستشو از بین روش‌هایی که تاکنون برای درمان وسواس شستشو به کار برده شده درمان های مبتنی برا آگاهی و کاهش اضطراب است . موثرترین روش روشی است که با آن اضطراب ، افسردگی و افکار وسواس گونه در آن کم شوند . در مواردی که وسواس بسیار شدید باشد از دارودرمانی هم در کنار مشاوره استفاده میشود . اما چیزی که درمورد اختلال وسواس شستشو دیده شده این است که در اغلب موارد فرد مبتلا به وسواس در مورد آلودگی های کوچکتر و کم اهمیت زودتر به نتیجه میرسد . اما موارد اضطراب آور تر زمان طولانی را به خود اختصاص میدهند . رفتاردرمانی زمانی مؤثر است که با تمرین های فردی برای شخص بیمار همراه باشد . درمان باید با خود کنترلی همراه شود فرد بیمار موثرترین کسی است که میتواند به خودش برای غلبه بر این بیماری کمک کند .
درمان وسواس شستشو در کودکان معمولا از طریق بازی درمانی اتفاق می افتد . مشاوره اختلال وسواس ابتدا باید والدین را نسبت به مراحل درمان آگاه کند تا در مراحل درمان واکنش های درستی به رفتار کودک نشان دهند . در جلسات ابتدایی از والدین میخواهیم واکنش خود را نسبت به رفتار وسواسی کودک بیان کنند . بعد به آنها کمک میکنیم واکنش های خود را اصلاح کنند . معمولا والدین برای اینکه کودک را از عملی باز دارند سر او داد میزنند و کودک را بیشتر دچار اضطراب میکنند . کودک راهی برای تخلیه اضطراب خود ندارد درنتیجه رفتارهای وسواس گونه خود را بیشتر تکرار میکند . موثرترین درمان وسواس شستشو آگاهی نسبت به ذهن یا Mindfulness است . از والدین میخواهیم در برابر رفتار کودک واکنش نشان ندهند و کارهایی را برای ایجاد احساس ارزشمندی در کودک و کاهش اضطراب انجام دهند .
درمان وسواس شستشو در کودکان و مشاوره روانشناسی کودک نشان داده است هر چه در مراحل اولیه این اختلال تشخیص داده شود مدت زمان درمان کوتاهتر خواهد بود . درمان وسواس شستشو از نظر روانشناسی بعد از مرحله آگاهی والدین وارد فاز دوم یعنی مصاحبه با کودک میشود . طی بازی با کودک از او میخواهیم هرچیزی را که دوست دارد و همینطور هرچه که باعث ناراحتی او میشود را بیان کند . در زمان گفتگو باید مشاوره خانواده گفتگو را به سمت نقطه هدف هدایت کند و باعث آشنا شدن کودک با ذهن و افکارش شود . کودک باید بفهمد افکارش چیزی جدا از خودش هستند تا بتواند آنها را کنترل کند . در درمان وسواس شستشو بخصوص در کودکان مشاور سعی میکند با کودک مبتلا به وسواس همراه شود تا قدم قدم افکارش را تحت کنترل در بیاورد .
درمان وسواس شستشو در کودکان بعد از آگاهی دادن و آشنا کردن کودک با افکارش وارد مرحله اخر میشود . مشاور از کودک میخواهد با رنگ های خاصی شروع به نقاشی کند اما در حین نقاشی مشاور صحبت میکند و خلاف کار کودک از او درخواست هایی دارد . کودک نباید به حرف مشاور گوش کند و کاری که میخواهد را انجام دهد . بطور مثال کودک درخت میکشد پس تنه درخت را باید قهوه ای و برگها را سبز بکشد . وقتی کودک شروع به نقاشی میکند مشاور مدام تکرار میکند برگ را آبی بکش تنه را قرمز . کودک به مرور یاد میگیرد روی افکار خودش متمرکز شود بدون اینکه به واگویه های اضافی اهمیت بدهد . و به این صورت نسبت به افکاری که باعث وسواس شستشو در کودک میشود کنترل پیدا میکند .
علائم وسواس درکودکان چیست؟
شستشوی مداوم دست ، بی قراری و شستشوی زیاد لوازم و اسباب بازی ، اکراه از دست زدن به لوازم عمومی و بازی نکردن با همسالان بخاطر اینکه ممکن است بیمار شود .
آیا درمان قطعی برای وسواس وجود دارد ؟
بله درمان وسواس امکان پذیر است ، اما معمولا افرادی که پیگیری زیادی برای درمان میکنند شدت و فراوانی رفتارهای وسواس گونه را کاهش میدهند.
از نظر روانشناسی درمان مؤثر برای وسواس شستشو چیست ؟
مشاوره رفتاردرمانی و شناخت درمانی و در موارد خیلی شدید دارودرمانی و انجام تمرین‌هایی که مشاور تعیین میکند به درمان این بیماری بسیار کمک میکند.
هدف مرکز مشاوره و روانشناسی آویژه از ارائه اطلاعات لازم در زمینه مشکلات روانی، افزایش آگاهی شماست تا با توسعه دانش خود، جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی خود، گامی مهم بردارید. لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .
در این راستا بهترین مشاوره خانواده آویژه خدمات متنوعی را در زمینه مشاوره وسواس به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد.
منبع:Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)
