با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی هوش مصنوعی دور از انتظار نیست که هوش مصنوعی در آینده بخش جدایی ناپذیری از زندگی انسان‌ها باشد. از این‌رو، انتظار می‌رود تفکرات و تصمیمات صاحبان کسب و کارهای دیجیتال با رشد سریع این تکنولوژی هم‌خوانی داشته باشد. با توجه به این موضوع، این مقاله با بررسی سطوح این تکنولوژی، سعی دارد آینده‌ی این تکنولوژی را به علاقمندان ارائه دهد.
در ابتدای این مقاله، باید اشاره شود که هوش مصنوعی یک اصطلاح گسترده است که زیرمجموعه‌ها و انواع مختلفی از فناوری‌ها را شامل می‌شود. به عنوان مثال، راهبردهای هوش مصنوعی در حوزه‌های یادگیری ماشین، کلان داده، یا پردازش زبان طبیعی (NLP) به گونه‌های متفاوتی تعریف می‌شود. با این وجود، یک راهبرد برای دسته‌بندی کلی تکنولوژی هوش مصنوعی این است که سطح هوش پیاده‌سازی شده در یک ماشین (که معمولاً ربات نامیده می‌شود) را مورد ارزیابی قرار دهیم:
1.ماشین های واکنشی (Reactive machines):
ماشین‌های واکنشی ساده‌ترین سطح ربات‌ها هستند. این ربات‌ها دارای حافظه نیستند و در نتیجه نمی‌توانند از اطلاعات پیشین برای تصمیمات آینده استفاده کنند. به عبارتی آن‌ها فقط قادر هستند به موقعیت هایی‌که در حال حاضر وجود دارند واکنش نشان دهند. دیپ بلو (Deep Blue)، محصولی از شرکت آی بی اِم (IBM) که برای بازی شطرنج طراحی شده، نمونه‌ای از این نوع ربات‌هاست. این ربات در حین بازی نه یاد می‌گیرد و نه از لحاظ سطح دانش ارتقا پیدا می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که این ربات تنها «ماشین واکنشی» است.
2. حافظه محدود (Limited memory):
در صورتیکه یک ماشین با حافظه‌ی محدود بتواند اطلاعاتی از مشاهدات ثبت کند، با کمک فناوری هوش مصنوعی می‌تواند نسبت به داده‌های گذشته دانش ایجاد کند. به عنوان نمونه، اتومبیل‌های هوشمند با ذخیره‌سازی داده‌های از پیش وارد شده (که عبارتند از نقشه‌ها و نشانه‌گذاری‌های خیابان‌ها) می‌توانند اطلاعات تکمیلی (از قبیل سرعت و جهت خودروهای مجاور یا حرکات عابران پیاده) را از محیط پیرامون استخراج کنند. این قابلیت در کنار فناوری‌های دیگر یادگیری ماشین به وسایل نقلیه‌ی خودران این امکان را می‌دهد تا نحوه رانندگی را ازطریق ثبت تجربه یاد بگیرند.
3. نظریه ذهن (Theory of mind):
مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهند که افکار، احساسات، خاطرات، و سایر الگوهای ذهنی انسان‌ها رفتار آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این حوزه، به توانایی نمود دادن چنین الگوهای ذهنی، نظریi ذهن گفته می‌شود. با الگوبرداری از این ویژگی ذهنی انسان‌ها، پژوهشگران حوزه‌ی هوش مصنوعی امیدوارند در آینده سامانه‌هایی را توسعه دهند که قادر به تقلید از مدل‌های ذهنی انسان باشند. در صورت توسعه‌ی این تکنولوژی، ماشین‌های هوشمند، مشابه انسان، از افکار و احساسات شخصی برخوردار خواهند بود. نمونه‌ای معروف (و در عین حال ابتدایی) از این فناوری، ربات سوفیا (Sophia) است (رباتی شناخته شده در سطح جهان که هانسون رباتیک آن را توسعه داده است). سوفیا به طور ذاتی قادر به درک احساسات انسان نیست، اما قادر به برقراری مکالمات ابتدایی، تشخیص چهره، و پاسخگویی به تعاملات با انسان‌ها است. با وجودی که این ربات از لحاظ ظاهری بسیار شبیه انسان طراحی شده است، اما گفته می‌شود که این ربات تنها یک سامانه‌ی گفتگوی مبتنی بر تکنولوژی رایج هوش‌مصنوعی است که دارای صورت متحرک است. به عنایت به این مورد و بررسی کارهای دیگر انجام شده به این نتیجه می‌رسیم که این حوزه هنوز نتوانسته هدف پیاده‌سازی نظریه‌ی ذهن را محقق کند.
4. خودآگاهی (Self-awareness):
با توجه به موارد پیشین، هدف نهایی هوش مصنوعی را می‌توان توسعه‌ی ماشین‌های خودآگاه دانست. لازم به ذکر است که در حال حاضر ماشین های خودآگاه نتیجه تخیل علمی هستند (و در واقع ممکن است هرگز به وجود نیایند). اما مطابق تعریف، یک ماشین خودآگاه از هوشیاری در سطح انسان برخوردار خواهد بود و به واسطه‌ی آن می‌تواند حضور خود را در جهان درک کند. این ماشین که حکم یک موجود هوشیار را دارد نه تنها قادر هست که وضعیت داخلی خود را درک کند، بلکه قادر خواهد بود که احساسات اطرافیان خود را پیش‌بینی کند. به عنوان مثالی از این ويژگی، وقتی کسی فریاد بزند معمولاً فرض ما (به عنوان یک انسان) بر این است که آن شخص عصبانی است، زیرا زمانی ما فریاد می زنیم که عصبانی هستیم.
با توجه به مطالب ارائه شده، یکی از اهداف تعریف چنین سطح بندی‌ای برای فناوری‌های هوش مصنوعی این است که هدف‌گذاری برای کارهای آینده این حوزه مشخص شود و انگیزه‌ای برای نوآوری و توسعه در این حوزه ایجاد شود. این نوآوری‌ها ممکن است جامعه را زیر و رو کنند، نحوۀ زندگی ما را روز به روز بهتر کنند، و یا حتی زندگی برخی افراد را نجات دهند.
بر اساس آنچه گفته شد، شایان ذکر است که مجموعه‌ی فناپ به عنوان یکی از برترین اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور با در اختیار گذاشتن بسترهای لازم برای گروه هوش مصنوعی خود (تحت نام آیفا-AIFA)، اقدام به توسعه‌ی سرویس‌های متنوعی در حوزه هوش مصنوعی پرداخته است که قابلیت هوشمندسازی فرآیندهای کسب‌وکارها و سازمان‌ها را دارد. سرویس‌های برچسب‌گذاری داده، پردازش تصویر و نویسه‌خوان (OCR)، پردازش زبان طبیعی، و کشف تقلب از جمله سرویس‌های موجود در شرکت فناپ هستند. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به وبسایت مرکز مطالعات و تحقیقات فناپ و همین‌طور صفحه مربوط به گروه هوش مصنوعی آیفا مراجعه کنید.
تماس با ما
ایمیل مرکز مطالعات و تحقیقات فناپ
