با توسعه اینترنت بر بستر وب و نیاز به منبعی برای پاسخ به پرسشهای کاربران اینترنت به مرور دانشنامه های برخط شکل گرفتند. بریتانیکا و ویکی پدیا به عنوان اولین و بزرگترین دانشامه های برخط جهان شناخته میشوند. در چند سال اخیر هم دانشنامه های ایرانی برخط شکل گرفتند اما به دلایلی مورد استقبال قرار نگرفته و ناشناخته ماندند. در این مقاله قصد دارم مهمترین دانشامه های برخط ایرانی را معرفی کنم
اگر این نوشته براتون مفید بود، خوشحال میشم نظرتون رو بهم بگید
۱.ویکی بین ( https://wikibin.ir )
ویکی‌بین یک سکوی اینترنتی گردآوری مقالات توسعه داده شده در دانش‌نامه‌های مختلف فارسی زبان است. علاوه بر این کاربران ویکی‌بین امکان نوشتن مقالات مختلف را با رعایت شیوه‌نامه تولید محتوا در ویکی‌بین خواهند داشت. به عبارتی ویکی‌بین یک مجموعه از نویسندگان نیست و خود نقشی در تولید محتوا ندارد و صرفا به عنوان یک سکو گردآوری مقالات برای بهبود دسترسی به آنها برای کاربران فارسی زبان است.
۲.ویکیجو ( https://wikijoo.ir )
«دانشنامه ویکیجو»، دانشنامه ای آزاد و عمومی است که در قالب یک پایگاه داده مجازی و بر پایه «دانشنامه دانش گستر» تهیه و تدوین شده است. «دانشنامه دانش گستر»، خود دایرةالمعارفی 18 جلدی است که توسط موسسۀ علمی- فرهنگی «دانش گستر» و با پشتیبانی مالی آقای حسینعلی سودآور، از نوادگان حاج حسین آقا ملک، بنیان گذار و واقف کتابخانه و موزۀ ملک، به نگارش درآمد.
۳.ویکی شیعه ( https://fa.wikishia.net )
ویکی‌شیعه، دانشنامه‌ای مجازی که رسالتش توضيح مفاهیمی است که در شناخت شیعه و دیگر مذاهب پیرو مکتب اهل‌بیت(ع) نقش دارند. این مفاهیم شامل عقاید، افراد، علوم (مانند کلام، فقه و اصول فقه)، کتاب‌ها، اماکن، حوادث، مراسم و مناسک، فرقه‌های معتقد به اهل‌بیت(ع)، تاریخ تشیع و هر مفهوم دیگری است که به‌نحوی به اهل‌بیت(ع) و پیروانشان مرتبط باشد. واژگان و نام‌هایی هم که برای انجام این رسالت لازم‌اند، در این دانشنامه توضيح داده خواهند شد.
۴.ویکی فقه ( https://fa.wikifeqh.ir )
ویکی‌فقه، دانشنامه فقه، اصول و علوم حوزوی است که در خصوص ترجمه و تفسیر قرآن کریم نیز مقالات متعددی دارد. مقالات این پایگاه با استنادات علمی دقیق و دسته‌بندی مناسبی که دارد می‌تواند مورد توجه محققان و پژوهشگران باشد. دقت کنید که این پایگاه مأموریت اصلی‌اش ترجمه و تفسیر قرآن نیست؛ اما در خصوص ترجمه و تفسیر نیز محتواهای متعدد و ارزشمندی دارد.
۵.ویکی‌حقوق (https://wikihoghoogh.net)
ویکی حقوق، دانشنامه ای تخصصی است که توسط «پژوهشکده حقوق و قانون ایران» بنیانگذاری و پشتیبانی می‌شود. تولید محتوا و مدیریت این دانشنامة آنلاین برعهده تیمی از پژوهشگران این پژوهشکده است. پایگاه اینترنتی ویکی حقوق در صدد است تا دانشنامه ای جامع و رایگان را با شعار «حقوق را جدی بگیریم» و با هدف توسعه اطلاعات حقوقی برای آحاد جامعه و دسترسی به رفرنسهای تخصصی برای جامعه حقوقی فارسی‌زبان تهیه کند.
ویکی حقوق یک دانشنامه آزاد نیز هست؛ یعنی هر شخصی می‌تواند مطالب آن را اصلاح، بروزرسانی یا گسترش دهد. اما تمامی این ویرایش‌ها باید بر اساس منابع معتبری باشد که توسط پژوهشکده حقوق و قانون ایران تأیید می‌شود. در ابتدای سال ۱۴۰۱، تعداد مقالات این دانشنامه به ۳٬۸۴۳ عنوان رسید.
۶.ویکیدا ( https://fa.wikida.ir )
انجمن ویکیدا شبکه مستقل اطلاعات است که به دنبال ایجاد دانشنامه جامع فارسی بر بستر شبکه جهانی اینترنت است. ما در ویکیدا تلاش می‌کنیم تا وقایع تاریخی، رویدادها، زندگی نامه افراد، اطلاعات جغرافیایی و … را جمع آوری کرده و در دانشنامه آنلاین ویکیدا برای عموم منتشر کنیم. دانشنامه ویکیدا، دانشنامه ویکیدا بر مبنای نظام طبقه بندی صفحات ویکی است.
۷.ویکیسا ( https://fa.wikisa.org )
مجموعه ویکیسا در 9 خرداد 1401 همزمان با سالروز سوّمین سال تاسیس نرم افزار ساده روش آغاز به کار کرد. هدف ویکیسا ایجاد و ارائه یک دانش نامه اینترنتی فارسی زبان است.
۸.ویکی نور ( https://fa.wikinoor.ir )
ویکی‌نور، دانشنامه‌ای تخصصی در موضوع کتاب‌شناسی و زندگی‌نامه پدیدآورندگان کتاب‌هاست که مقالات آن، توسط بخش تألیف و تدوین مرکز ، طی سال‌های متمادی نگاشته شده است. این مقالات در بخش کتاب‌شناسی نرم‌افزارها نیز آمده است.
۹.ویکی زندگی ( https://fa.wikizendegi.com )
ویکی‌زندگی، دانشنامه‌ای برخط با هدف تولید محتوا در حوزۀ سبک زندگی است. این حوزه، شامل آداب و رسوم، اخلاق اجتماعی، اوقات فراغت و گردشگری، بهداشت و تندرستی، خانواده، خوراک و سفره ایرانی، دین و معنویت، زبان و ادبیات، فرهنگ شهروندی، کسب‌وکار، محیط زیست، مصرف و مد، مشاهیر و نام‌آوران، مناسبات اجتماعی، هنر و معماری ایرانی می‌شود.
۱۰.ویکی واند (https://www.wikiwand.com)
این مورد آخر گرچه دانشنامه ایرانی نیست اما به خاطر قابلیت ترجمه تمام مقالات به زبان فارسی در این لیست جای میگرد. ویکی واند یک دانشنامه مستقل نیست!
بلکه یک سکوی توسعه یافته برای مشاهده مقالات ویکی پدیا است، یعنی ویکی واند همون ویکی پدیا است اما با رابطه کاربری بهتر و زیباتر.
