تله ایثار چیست و چرا ایجاد می شود؟ طرحواره ایثار چطور قابل درمان است؟

تله ایثار چیست؟

به طور کلی ایثار به معنای از خود گذشتگی و فداکاری در جهت رفع نیاز یا خواسته ی دیگران است.
تله ها هم که پیش از این معرفی کرده ایم. تله ها الگوهای رفتاری تکرار شونده هستند. ریشه ی آنها هم محیط و افراد پیرامون ما در دوران کودکی است.

بنابراین تله بی ارزشی عبارت است از یک الگوی تکراری از ایثار و از خود گذشتگی افراطی برای رفع نیازهای دیگران. یا به عبارت دیگر ابتلا به از خود گذشتگی و فداکاری بیش از حد.

علل ایجاد طرحواره ایثار چیست؟

همان طور که گفتیم، ریشه طرحواره ایثار در دوران کودکی است. اما دقیقا چه اتفاقاتی در کودکی افراد مبتلا به این تله افتاده؟ پدر و مادر آنها چه رفتاری با آنها داشته اند؟

۱- انتظار والدین از کودک بیش از اندازه بوده

۲- کودک فقط وقتی مورد توجه قرار گرفته که نیاز دیگران را برطرف می کرده

۳- بی اهمیتی والدین به نیازهای کودک

۴- نقش والدگونه پیدا کردن کودک

نشانه های افراد مبتلا به این تله

اگر موارد زیر تا حد زیادی در رفتار و شخصیت شما باشند، به این تله شخصیتی گرایش دارید:

• رفع نیازهای دیگران را بر نیازهای خودم ترجیح می دهم و گرنه احساس گناه می کنم.
• هر چقدر هم که کار داشته باشم، باز هم وقتی نیاز باشد از کارم می زنم و به کار دیگران می رسم.
• مردم مرا فردی می بینند که برای دیگران زیاد کار می کنم، ولی برای خودم کاری نمی کنم.
• برای من خیلی دشوار است که از دیگران بخواهم نیازهایم را برآورده کنند.
• تنها وقتی خوشحال می شوم که بتوانم اطرافیانم را خوشحال کنم و کاری برای آن ها انجام دهم.
• نمی توانم به خواسته های دیگران نه بگویم.
• علاقه زیادی به برطرف کردن درد و رنج بقیه دارم.
• همیشه بی توقع به دیگران کمک می کنم و این حس رضایت به من می دهد.
• در محل کارم سعی می کنم کارهای همکارهای خود را هم انجام دهم تا به آنها کمک کرده باشم.
• در قبال دیگران بیش از اندازه احساس مسئولیت می‌کنم. به دیگران خدمات زیادی می‌دهم.
• آنقدر به دیگران خدمت می‌کنم که معمولاً به ضرر خودم تمام می‌شود.
• اکثراً احساس می‌کنم که دیگران از مهربانی من سوء استفاده می کنند. (درحالیکه این خودم هستم که چنین موقعیت‌هایی را ایجاد می‌کنم.)
• در صورتی که به خواسته دیگران نه بگویم، احساس گناه و خودخواه بودن می‌کنم.
• سنگ صبور اکثر افراد اطرافم هستم و مدام به درد و دل دیگران گوش می دهم و با آنها همدردی می‌کنم. ولی خودم هیچ کسی را برای دردودل کردن ندارم.
• در روابط اجتماعی خود دوستان زیادی دارم. هرچند نیازهای خودم معمولاً در این روابط برطرف نمی‌شود.
• طرحواره ایثار خود را در روابط عاطفی نیز نشان می‌دهد. این افراد اکثراً با کسانی ارتباط برقرار می‌کنند که مشکلی دارند. به‌طور مثال، آنها جذب افرادی می‌شوند که اعتیاد دارند، معلولیت جسمی دارند، از نظر مالی تامین نیستند، خانواده آنها را طرد کرده است، طلاق گرفته‌اند و یا شکست عاطفی خورده‌اند.

راه درمان مبتلایان به این طرحواره

مراحل درمان این تله طبق طرحواره درمانی:

۱- شناسایی

اولین گام در درمان هر طرحواره ای، شناخت تله و پذیرفتن آن است.
باید شخص مبتلا به این تله یاد بگیرد که خودش نیز نیازهایی دارد که باید در اولویت قرار گیرند. او باید ذهنیت خود را عوض کند و این فکر را از سرش بیرون کند که او مسئول دیگران است. زیرا توجه زیاد به نیازهای دیگران هم آن ها را پرتوقع می کند و هم باعث می شود که خود شخص آسیب ببیند.

۲- ارتباط با کودک زخم خورده درون

مهم است که وقتی تله شما فعال می شود، بتوانید با کودک درون خود احساس همدردی کنید. اکنون زمان آن است که نیازهایی را که در کودکی از سوی والدین شما تأمین نشده، خودتان مورد توجه قرار دهید. مانند والدی دلسوز با کودک زخم خورده ی درونتان برخورد کنید و او را نوازش کنید.

۳- عملکرد و رفتار

شخصی که این طرحواره را دارد، نیاز هست که آرام آرام الگوهای رفتاری خود را عوض کند. دیگران را تشویق کند که خودشان کار خود را انجام دهند و از کمک های افراطی به دیگران پرهیز کند.

باید مهارت نه گفتن را بیاموزید. مطمئن باشید که دیگران نیز توانایی دارند و بدون کمک شما نیز می توانند به نیازهای خود به نحو مطلوب رسیدگی کنند. خود را توانا و دیگران را ناتوان ندانید.