تئوری آمیخته بازاریابی که برای اولین بار توسط E. Jerome McCarthy در دهه ۱۹۶۰ ابداع شد، مدل پایه هر کسب و کار امروزی را تشکیل میدهد.
پیش از این، چارچوب بازاریابی به ویژگیهای سیستمهای بازاریابی و عملکرد آنها محدود میشد. مککارتی از طریق تئوری آمیخته بازاریابی خود چارچوبی را برای تصمیمگیری ارائه کرد که حول محور محصول، قیمت، مکان و تبلیغات متمرکز بود.
امروزه، تصمیمگیری بازاریابی هر شرکتی حول این اصول آمیخته بازاریابی میچرخد. با این حال، کارشناسان تعداد اصول موثر بر فرآیند تصمیمگیری بازاریابی را افزایش دادهاند.
اما قبل از توضیح 4P و 7P آمیخته بازاریابی، در ابتدا برای درک بهتر مطلب مثالی از نحوه بازاریابی کوکاکولا را بررسی کنیم.
کوکاکولا یکی از باارزشترین برندهای دنیاست:
. این مجموعه بیش از ۳۵۰۰ محصول متنوع دارد.
. این شرکت در سراسر جهان فعالیت میکند و محصولات خود را با استفاده از سیستم فرانچایز عرضه میکند. (فرانچایز (Franchise) یکی از روشهای گسترش کسب و کار است. در این روش مالک یک برند، با شخصی دیگر قراردادی را ثبت میکند که طبق این قرارداد، طرف دوم مجوز استفاده از دانش تخصصی، موجودی محصولات، استراتژیهای بازاریابی و پشتیبانی سایت و مشتری را بهدست میآورد)
. همه محصولات آن دارای قیمت رقابتی هستند (از آنجایی که صنعت FMCG شاهد رقابت زیادی است)
. با استفاده از تبلیغات، تبلیغات فروش، روابط عمومی و حتی فعالیتهای CSR، برند و پیشنهادات خود را به شدت تبلیغ میکند.
این آمیخته بازاریابی کوکاکولا است که در آن محصول را با توجه به نیازهای مشتری توسعه میدهد، آن را به طور موثر توزیع میکند، قیمتگذاری رقابتی آن را بر اساس تقاضا انجام میدهد و به طور موثر آن را برای افزایش فروش تبلیغ میکند.
پیشنهاد: درباره عملکرد کوکاکولا در زمینه مارکتینگ و برند فکر کنید!
آمیخته بازاریابی چیست؟
آمیخته بازاریابی «مجموعه ای از ابزارها و تاکتیکهایی است که یک کسب و کار برای پیگیری اهداف بازاریابی خود و فروش پیشنهادات خود به مخاطبان هدف استفاده میکند.»
این تاکتیکها که عناصر بازاریابی نیز نامیده میشوند، شامل نحوه توسعه پیشنهادها و تصمیمگیری برای قیمتها توسط بازاریابان، مکانهای فروش و استراتژیهای ارتباطی و تبلیغاتی است.
به عبارت سادهتر، آمیخته بازاریابی به مجموعه تصمیماتی اطلاق میشود که بازاریابان برای توسعه و اجرای برنامههای بازاریابی خود استفاده میکنند.
این برنامهها عبارتاند:
. ایجاد بالاترین سطح رضایت مصرف کننده
. برآورده کردن اهداف سازمانی کسب و کار
مفهوم آمیخته بازاریابی، چارچوب خود را از تعریف اولیه بازاریابی -شناسایی نیازهای مشتری و ارضای آن نیازها از طریق پیشنهادات- به دست میآورد.
بنابراین کسب و کار:
. محصولی را با توجه به نیازها و خواستههای مشتریان تولید کرده و توسعه میدهد
. آن را با قیمتی که مشتریان معقول بدانند در دسترس قرار میدهد
. پیشنهاد استفاده و خرید آن را با کمک از کانالهای توزیع (مکانهایی) که برای خرید مشتری مناسب است، عرضه میکند
. از طریق کانالهای تبلیغاتی مختلف، مشتری را از پیشنهاد و ویژگی های آن مطلع میکند
چهار عنصر آمیخته بازاریابی
به گفته فیلیپ کاتلر، "آمیخته بازاریابی مجموعه ای از متغیرهای قابل کنترل است که شرکت میتواند از آنها برای تاثیرگذاری بر پاسخ خریدار استفاده کند."
این متغیرهای قابل کنترل، 4p یا چهار ستون اصلی بازاریابی را تشکیل میدهند.
محصول product: کالای ملموس، فیزیکی یا خدمات نامشهودی که به بازار عرضه میشود.
قیمت price: هزینه خرید محصول چقدر است.
مکان place: از کجا و از چه کانالی میتوان محصول را خریداری کرد.
تبلیغات یا پروموشن Promotion: چگونه محصول خود را تبلیغ و معرفی میکند.
محصول، پاسخی است به نیازها و خواسته های مشتریان!
محصول به یک پیشنهاد ملموس یا کالای فیزیکی محدود نمیشود و میتواند یک پیشنهاد نامشهود و غیرفیزیکی یا خدماتی مانند مسافرت هوایی، ماساژ و غیره باشد.
مشتری برای محصولی که در دست دارد هزینه نمیپردازد، بلکه برای سودی که ارائه میکند یا تجربهای که خلق میکند، پول میدهد. به عنوان مثال، مشتریان برای کفش پول می پردازند زیرا به دنبال راحتی و استایل هستند. آنها برای بستنی پول می پردازند زیرا خوشمزه است و در یک روز گرم تابستان باعث آرامش میشود. آنها قبض اینترنت خود را میپردازند زیرا به آنها امکان میدهد تجربه ارتباط با جهانی بدون مرز را داشته باشید.
از این رو، یک محصول را می توان به عنوان مجموعهای از مزایای با قیمت مشخص به مشتری فروخت.
قیمت، مقدار مبلغی است که کسب و کار برای تولید و عرضه محصول باید دریافت کند. عوامل مختلفی بر قیمت تاثیر میگذارند. عواملی چون میزان تقاضا، کل هزینه های تولید و توزیع شده توسط فروشنده (هزینههای پولی و غیر پولی)، توانایی مشتری برای پرداخت، سختی مشتری برای دسترسی به محصول، قیمتهای رقبا، سیاست ها و محدودیت های دولت و …
قیمت تأثیر قابل توجهی بر کل آمیخته بازاریابی دارد و پایداری کسب و کار را در بازار تعیین می کند.
. تقاضای محصول
. موقعیت یابی برند
. تصور خریدار
. سودآوری کسب و کار
کسب و کارها معمولاً از یکی از این استراتژیهای قیمتگذاری برای خود استفاده می کنند:
. قیمت گذاری مبتنی بر هزینه: درصدی از سود را بالاتر از هزینه تولید محصول اضافه میکند.
. قیمت گذاری مبتنی بر ارزش: قیمت را بر اساس درک خریدار از ارزش به جای هزینههای واقعی تعیین می کند.
. قیمت رقابتی: قیمت را بر اساس قیمتهایی که توسط مشاغل رقیب دریافت میشود تعیین میکند.
. قیمت گذاری با نرخ حرکتی: قیمت را بر اساس نرخ متغیر در بازار تعیین میکند. در جایی استفاده می شود که کسب و کار کنترل کمی بر نرخ های بازار داشته باشد یا اصلاً کنترل نداشته باشد.
جهت مطالعه کاملتر در خصوص استراتژیهای قیمتگذاری این مطلب را مطالعه کنید.
مکانی فیزیکی است که مشتریان پیشنهاد را دریافت کرده، به محصول دسترسی دارند، آن را خریداری کرده یا از آن استفاده می کنند.
این مورد همچنین شامل کانال های توزیعی است که کسب و کار از آنها برای رساندن محصولات به مشتریان استفاده میکند. اینها شامل زنجیرهای از افراد یا موسسات مانند تولید کنندگان، نمایندگان، توزیع کنندگان، عمده فروشان و خرده فروشان است که «شبکه توزیع کسب و کار» را تشکیل می دهند.
تصمیمات مربوط به توزیع عمدتاً تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرند که معمولا عبارتند از:
. ماهیت بازار
. ماهیت محصول
. ماهیت شرکت
. ملاحظات واسطه
معمولاً کسبوکارها یکی از چهار استراتژی توزیع رایج را انتخاب میکنند. اینها هستند:
. توزیع فشرده: جایی که کسب و کار سعی میکند پیشنهاد خود را بین تمام فروشندگانی که آماده فروش آن هستند، توزیع کند. این استراتژی به پوشش هر چه بیشتر بازار کمک میکند. به عنوان مثال محصولات مواد غذایی و تند مصرف، نوشابه و ….
. توزیع انتخابی: جایی که کسب و کار از تعداد محدودی از مراکز فروش در یک منطقه جغرافیایی برای فروش محصولات خود استفاده میکند. مثلا زارا، آدیداس و محصولات با کلاس قیمتی بالاتر از متوسط. به صورت کلی یکی از عناصر اصلی این کسب و کارها، نقاط توزیع محدود است و اصطلاحاً محصول آنها نباید در هر جایی فروخته شود.
. توزیع انحصاری: که در آن فقط یک توزیع کننده در یک منطقه جغرافیایی خاص استفاده میشود. مثلا لامبورگینی.
محصولاتی بسیار خاص که تنها تعداد محدودی توانایی و صلاحیت فروش آن را دارند.
. سیستم فرانچایز: جایی که مشاغل کوچک، حقوقی را از کسب و کار برای فروش محصولات یا سرویس ها خریداری و به عنوان نماینده نسبتا مستقل عمل میکنند. مثلا مک دونالد.
یک کسب و کار همچنین میتواند بین توزیع مستقیم و غیرمستقیم تصمیم بگیرد:
. توزیع مستقیم: زمانی که محصول به طور مستقیم و بدون دخالت هیچ واسطهای به مشتریان عرضه میشود.
. توزیع غیر مستقیم: زمانی که کسب و کار، از واسطهها را در استراتژی توزیع خود استفاده میکند.
پروموشن، فرآیند اطلاع رسانی، ترغیب و تأثیرگذاری بر مشتری برای خرید محصول است.
به عبارت ساده، این شامل تمام تلاشهای ارتباطی بازاریابی است که یک کسبوکار برای ارتقای پیشنهاد خود به مخاطبان هدف و انجام تمایز در بازار انجام میدهد. معمولاً یک کسب و کار، چهار استراتژی را برای تبلیغ محصولات خود در نظر میگیرد.
. تبلیغات Advertising: جلب توجه عمومی به پیشنهاد کسب و کار از طریق اعلانات پولی در کانالهای آفلاین و آنلاین.
روابط عمومی Public Relations: فرآیند ارتباطات استراتژیک کسب و کار برای ایجاد روابط متقابل سودمند با مردم و بخصوص جامعه هدف
فروش شخصی Personal Selling: روش فروش شخصی از تعامل فرد به فرد بین کسب و کار و مشتریان احتمالی استفاده میکند تا بر تصمیم خرید مشتری تأثیر بگذارد. مانند فروشندگان در به در یا فروشندگان تلفنی
پیشبرد فروش Sales Promotion: استفاده از ابتکارات کوتاه مدت جذاب (عموما تخفیف ویژه) برای تحریک حس تقاضای مشتری و افزایش فروش.
هدف اصلی تبلیغات ارائه اطلاعات در مورد پیشنهاد به مشتری احتمالی است تا:
. برانگیختن علاقه مشتریان بالقوه به پیشنهاد
. مقایسه با سایر محصولات رقبا و بازار
. متقاعد کردن مشتریان برای خرید
تغییر نیازها، رفتار و روندهای مشتری، بازاریابی را وادار میکند تا به یک امر در حال تکامل تبدیل شود. امروزه آمیخته بازاریابی فقط به چهار رکن اولیه محدود نمیشود. عناصر بسیاری در طول سالها به آن اضافه شدهاند که البته سه تا از آنها نقش اساسی ایفا می کنند.
. کارکنان People: منابع انسانی کسب و کار که آن را قادر میسازد تا پیشنهادات خود را به مخاطبان هدف ارائه دهد.
. فرآیند Process: مجموعه اقداماتی است که در ارائه پیشنهاد به مشتری انجام میشود.
. شواهد فیزیکی Physical Evidence: عناصر ملموس پیرامون محصول و محیط فیزیکی که در آن محصول یا خدمات به مشتریان ارائه میشود.
کارکنان و نیروی انسانی People
منابع انسانی کسب و کار جزء مهمی از آمیخته بازاریابی توسعه یافته را تشکیل میدهد، زیرا آنها کلید ارائه خدمات به بازار هدف هستند.
افراد، شامل همه کارکنانی هستند که در فرآیندهای سازمان، از استخدام تا خدمات و حسابداری تا بازاریابی و فروش دخیل هستند، چه آنهایی که مستقیماً با مشتریان در تعامل هستند و چه کسانی که به طور غیرمستقیم با مخاطبان ارتباط برقرار میکنند.
این عنصر از آمیخته بازاریابی ضروری است زیرا مشتریان، کارکنانی را که با آنها تماس میگیرند به عنوان نماینده و چهره برند و کسب و کار میشناسند.
در این خصوص در زمینه فرهنگ سازمانی و نقش افراد در حفظ و پیشبرد برند مطالعه کنید.
فرایند Process
فرآیند مجموعه اقداماتی است که در ارائه پیشنهاد به مشتریان هدف نقش دارد. این شامل تمام رویهها، مکانیسمها و فعالیتهایی است که بر نحوه مدیریت عرضه توسط کسبوکار و تحویل به مصرفکنندگان تأثیر میگذارد.
به زبان ساده، فرآیند مسیری است که از تفکر و ایده شروع و به تولید، توزیع، فروش و خدمات پس از فروش منتهی میشود.
برخی فرایندها داخلی هستند و برخی خارجی و یا در ارتباط با مشتری. برای بهینه کردن فرایندها، همیشه آنها را به قطعات کوچک تقسیم کنید.
به عنوان نمونه، فرآیند میتواند ترتیب متوالی وظایفی باشد که یک کارمند انجام میدهد یا ترکیبی از فعالیتهای مرتبط یا نامرتبط بین کارمندان و مشتریان تقسیم میشود.
شواهد فیزیکی Physical Evidence
شواهد فیزیکی شامل تمام عناصر ملموس پیرامون محصول و محیط فیزیکی است که در آن محصول یا خدمات به مشتری هدف ارائه میشود.
همچنین شامل تمام عناصر غیر انسانی در مسیر بازاریابی است. مسیری که برای عملی کردن فرایند فروش و استفاده مشتری از محصول طی میشود.
این امر شامل این موارد است:
. نقاط تماس که در آن مشتریان با کسب و کار تعامل دارند.
. عناصر ملموس برند مانند کارت، بستهبندی، صورتحساب، کیف حمل و غیره.
. تزیینات و دکوراسیون نقاط فروش
. هر عنصر غیر انسانی دیگری که مشتری در رابطه با پیشنهاد فروش میبیند، میشنود و حتی بو میکند.
بازاریابی در کل به هفت رکن آن بستگی دارد. آمیخته بازاریابی و عناصر آن، کلید اصلی موفقیت در هر کسب و کاری است.
یک کسب و کار هرگز نمیتواند یک عنصر واحد از آمیخته بازاریابی را به صورت مجزا در نظر بگیرد. به عنوان مثال، نمیتوان یک محصول را توسعه داد در حالی که از قیمتگذاری و کانالهای توزیع آن اطلاعات کافی نداشته باشید.
فرآیندی که در آن کسب و کار، همه عناصر دخیل در بازاریابی را (متناسب با اهمیت و تأثیرگذاری) با هم در نظر میگیرد تا یک استراتژی منظم و برنامه عملی قابل اجرا تهیه کند، برنامه بازاریابی نام دارد. این برنامه برای بقا و پیشرفت در هر بازار و مارکتی ضروری است.
علاوه بر این، دانش صحیح از آمیخته بازاریابی مهم است:
. برای توسعه محصول جدید
. برای اینکه یک محصول برای مدت طولانی در بازار باقی بماند
. برای مقابله با رقبا
. برای پاسخ به تقاضا و روندهای پویای بازار
. و برای ایجاد موقعیت برند منحصر به فرد (و برندسازی)
استفاده ایده آل از آمیخته بازاریابی منجر به ایجاد همافزایی میشود که جهت درستی را به تمام تلاشهای بازاریابی به سمت یک هدف تعیین شده میدهد.
وقتی صحبت از آمیخته بازاریابی به میان میآید، هیچ راه حل همگانی که بتواند به همه سوالات در همه کسب و کارها جواب بدهد وجود ندارد.
شرکتهای مختلف، محصولات مختلف تولید میکنند، مدل فروش متفاوت، توزیع و حسابداری متفاوت، بازارهای مختلف، فرهنگ سازمانی مختلف و آدمهای متفاوت دارند، از این رو نیاز به آمیخته بازاریابی متفاوتی نیز هستند.
این باید برای ذهن همه ما بدیهی باشد که یک راه حل یکسان برای مشکلات همه وجود ندارد.
دو عامل عمده بر آمیخته بازاریابی تأثیر می گذارد:
. عوامل داخلی: آنها شامل عواملی هستند که در کنترل کسب و کار یا در محیط داخلی آن قرار دارند. مانند:
. عوامل خارجی: آنها شامل تمام عواملی هستند که خارج از کنترل کسب و کار هستند. مانند:
نمونههایی از آمیخته بازاریابی
هر شرکتی که امروزه توانسته در بازار زنده بماند بدون شک از ابتدا آمیخته بازاریابی را به درستی استفاده کرده است.
در اینجا دو نمونه معروف از آمیخته بازاریابی را با هم بررسی میکنیم.
نستله با بیش از ۲۰۰۰ برند، بزرگترین شرکت غذا و نوشیدنی در جهان است که تقریباً در هر زیرشاخهای در صنعت FMCG و کالاهای تندمصرف حضور دارد.
ترکیب محصولات نستله (Products)
نستله بر رفع نیازهای غذایی فوری مشتریان خود تمرکز دارد. این ایده اولیه است. و همگام با رشد حهانی، خود را توسعه داده است و به بازار مواد غذایی آماده مصرف و فرآوری شده نیز وارد شده است.
ترکیب محصولات نستله شامل موارد زیر است:
قیمتگذاری در نستله (Price)
نستله معمولاً تنها از دو استراتژی قیمتگذاری برای محصولات خود پیروی میکند:
قیمت گذاری رقابتی: شرکت، قیمت محصولات خود را بر اساس قیمت محصولات رقیب (که در بازار رقابتی مانند شکلات، غذای فوری و غیره فعالیت می کنند)، محاسبه میکند.
قیمت گذاری پرمایه (گزاف) (Skimming Pricing): برای محصولاتی که نستله در آنها برجسته است، قیمتی بالاتر از رقبا تعیین می کند. این محصولات شامل محصولاتی مانند Nestle A+ Slim، Nestle A+ Toned و غیره است.
جهت مطالعه استراتژی قیمتگذاری این مطلب را مطالعه کنید.
مکان (نقاط فروش) در نستله (Places)
نستله از استراتژی توزیع انبوه استفاده میکند که شامل چهار یا پنج سطح از تولید کنندگان، نمایندگان (گاهی بیش از یک نفر)، عمده فروشان و خرده فروشان است. آخرین مرحله، نقطه تماس با مشتری است.
این شرکت همچنین از کانالهای توزیع جدید مانند فروشگاههای اینترنتی، بازارهای آنلاین و شبکههای اجتماعی برای فروش محصولات خود استفاده میکند. خود این کانالها ممکن است توسط شرکت کنترل شود یا متعلق به خردهفروشان باشد.
پروموشن (تبلیغ و ترویج) در نستله
نستله از ترکیبی از کانالهای ATL، BTL و بازاریابی دیجیتال برای تبلیغ پیشنهادات خود به مشتریان استفاده میکند:
افراد در نستله (People)
این شرکت از طریق کانالهای رسانههای اجتماعی تعامل سالم با مخاطبان هدف را حفظ میکند. همچنین، اطمینان حاصل میکند که فروشندگان خود قبل از تماس با مشتریان و سایر ذینفعان مانند رسانهها، خردهفروشان، عمده.فروشان و غیره به خوبی آموزش دیدهاند.
فرآیندها نستله (Process)
این شرکت تلاش می کند تا محصولات خود را با استفاده از فناوری مدرن و به روز، توسعه دهد و سعی کند محصولات همیشه در محل فروش در دسترس همگان باشد.
از سوی دسگر، تحقیق و توسعه و تلاش برای پاسخ به نیازهای پیش رو و مشتریان آینده نیز بخش مهمی از
این شرکت را تشکیل میدهد. به این صورت است که نستله همراه پاسخ های مناسب به سوالات جدید دارد.
شواهد فیزیکی از نستله (Physical Evidence)
نستله برای ارائه محصولات خود از استراتژیهای برندسازی متمایز استفاده میکند، مانند بستهبندیهای خاص.
آنها جزو اولین شرکتهایی بودند که قفسه و سلف اختصاص در فروشگاههای بزرگ طراحی و استفاده کردند.
این شرکت همچنین یک وبسایت کاربرپسند دارد که در کنار صفحات و کانالهای شبکههای اجتماعی در چهارچوب برند، به شمتریان امکان میدهد ضمن بررسی و مشاهده محصولات و محتواهای جذاب، با کسب و کار تعامل نیز برقرار کنند.
فیسبوک، شماره یک در رسانههای اجتماعی جهان است که به کاربرانش کمک میکند با دوستان، خانواده و دیگران از طریق اینترنت ارتباط برقرار کنند.
بیاید یک کسب و کار تماما آنلاین را از زاویه دید آمیخته بازاریابی بررسی کنیم.
محصولات فیسبوک (Products)
فیسبوک خانوادهای از شبکههای رسانههای اجتماعی را برای کاربران فراهم میکند تا با دیگران ارتباط برقرار کنند. این محصولات عبارتند از:
البته اینها سرویسهای اصلی هستند و کلی محصول دیگر هست که هنوز فراگیر نشده اند.
استراتژی قیمتگذاری فیسبوک (Price)
این شرکت محصولات خود را به صورت رایگان برای کاربران نگه میدارد در حالی که درآمد خود را از تبلیغ کنندگان به دست میآورد. برای مشخص شدن قیمت تبلیغات نیز از استراتژی قیمت رقابتی استفاده میکند.
مکان در فیسبوک (Place)
فیسبوک از تمام کانالهای دیجیتال ممکن در آمیخته بازاریابی خود برای دسترسی به مشتریان استفاده میکند. این شامل نسخه دسکتاپ پلتفرم و برنامههای تلفن همراه (App) سازگار با تقریباً هر سیستم عامل تلفن همراه موجود است.
پروموشن و تبلیغات در فیسبوک (Promotion)
فیسبوک از ترکیب متنوع و گوناگونی از ابزار تبلیغاتی، روابطعمومی، تبلیغات دهان به دهان، استراتژی ارجاع و معرفی دوستان و … برای تبلیغ پیشنهادات خود به مشتریان استفاده میکند.
افراد و مردم در فیسبوک (People)
فیسبوک مطمئن میشود که کارکنان پشتیبانی و فروش خود قبل از برقراری ارتباط با مشتریان عمده یا کاربران، بسیار آموزش دیدهاند. همچنین با آموزش فرآیندهای برندسازی شخصی به کارکنان خود، کیفیت تعامل بین برند و کاربران در رسانه های اجتماعی را حفظ و ارتقا میدهد.
فرآیندها در فیسبوک (Process)
فیسبوک به روز رسانی الگوریتم پلتفرمهای خود به صورت مداوم ادامه می دهد تا مطمئن شود مشتریان بهترین نتیجه را در حین استفاده از اپلیکیشن دریافت میکنند.
شواهد فیزیکی در فیسبوک (Physical Evidence)
برای فیسبوک، شواهد فیزیکی شامل برندسازی وب سایت، طراحی و تجربه کاربری است که شرکت به خوبی از آنها مراقبت می کند.
تالیف با استفاده از لینک زیر:
https://www.feedough.com/marketing-mix-4ps-7ps-of-marketing/