صنعت لوازم خانگی ایران پس از ممنوعیت واردات از سال ۱۳۹۷، با تکیه بر تولید داخلی و ظرفیت مازاد، توانسته حجم بازار عمده را در سال ۲۰۲۵ به ۹.۱۶ میلیارد دلار و بخش کوچک را به ۵.۴۴ میلیارد دلار برساند. تولید داخلی در ده ماه نخست سال ۱۴۰۲ حدود ۱۰٪ رشد داشته است.
با این حال، واردات قاچاق معادل ۳۰–۴۰٪ بازار (بیش از ۲ میلیارد دلار) همچنان چالشی جدی است. میانگین رشد مرکب سالانه بازار عمده برای دورهٔ ۲۰۲۵–۲۰۳۰ حدود ۶.۸۲٪ و بازار کوچک حدود ۶.۹۹٪ پیش‌بینی می‌شود. نرخ تورم نقطهبهنقطه ایران در اسفند ۱۴۰۳ به ۳۷.۱٪ رسید و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند این نرخ در سال آینده (۱۴۰۴) تا حدود ۲۹.۵٪ کاهش یابد. این به معنای تضعیف قدرت خرید و نیاز به استراتژی‌های تثبیت ارزی و مبارزه با قاچاق برای استمرار رشد خواهد بود.
۱.۱ اندازه و رشد بازار
بازار لوازم خانگی عمده ایران در سال ۲۰۲۵ معادل ۹.۱۶ میلیارد دلار برآورد شده و نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) آن برای دورهٔ ۲۰۲۵–۲۰۳۰ حدود ۶.۸۲٪ است. بخش لوازم خانگی کوچک نیز در همین سال به درآمد ۵.۴۴ میلیارد دلار می‌رسد که با نرخ رشد مرکب ۶.۹۹٪ همراه است.
۱.۲ عوامل مؤثر
رشد شهری‌سازی، افزایش درآمد سرانه و تغییر سبک زندگی محرک‌های اصلی تقاضا برای لوازم خانگی در ایران هستند. همچنین تقاضای جهانی برای خانه‌های هوشمند و لوازم با قابلیت IoT فرصت توسعه بازار هوشمند را فراهم کرده است.
۲. روند تولید داخلی و ظرفیت
در ده ماه نخست سال ۱۴۰۲، تولید لوازم خانگی با افزایش ۱۰٪ نسبت به دوره مشابه سال قبل به حدود ۱۹.۵ میلیون دستگاه رسید و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به ۲۰ میلیون واحد برسد.
ظرفیت اسمی تولید بیش از ۱۸.۵ میلیون دستگاه در سال و ظرفیت تولید یخچال و فریزر حدود ۸ میلیون واحد است، در حالی که تقاضای واقعی یخچال و فریزر تنها ۳ میلیون دستگاه است؛ این مازاد ظرفیت بیش از ۲.۵ برابر تقاضا، فرصت‌های صادراتی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.
۳.۱ قاچاق گسترده
محصولات قاچاق شامل حدود ۳۰–۴۰٪ بازار لوازم خانگی (بیش از ۲ میلیارد دلار) هستند که رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار کرده و بی‌ثباتی قیمت ایجاد می‌کند.
۳.۲ نوسانات ارزی
نوسانات نرخ دلار، با تغییر متغیر تا ۲۰–۳۰٪ در برخی مقاطع، هزینه تأمین قطعات وارداتی را افزایش داده و برنامه‌ریزی بلندمدت را دشوار می‌سازد.
۳.۳ تورم بالا
نرخ تورم نقطهبهنقطه ایران در اسفند ۱۴۰۳ به ۳۷.۱٪ رسید که بالاترین رقم چهار ماه گذشته بود. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند تورم در سال ۱۴۰۴ به ۲۹.۵٪ کاهش یابد، اما این سطح همچنان مانعی جدی برای قدرت خرید است.
پس از ممنوعیت واردات از سال ۱۳۹۷ و بازگشت تحریم‌های آمریکا در ۲۰۱۸، با تکیه بر تولید داخلی و حمایت‌های دولتی رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است؛ ارزش بازار لوازم خانگی عمده در سال ۲۰۲۵ به ۹.۱۶ میلیارد دلار می‌رسد و بخش لوازم خانگی کوچک نیز درآمدی معادل ۵.۴۴ میلیارد دلار خواهد داشت. تولید داخلی در سال گذشته با افزایش ۱۸.۲٪ به ۱۹.۵ میلیون دستگاه رسید و این رشد نشان‌دهندهٔ جایگزینی تولیدکنندگان داخلی به‌جای واردکنندگان خارجی است.
نوسانات ارزی، با تغییرات تا ۳۰٪ در برخی مقاطع، هزینه تأمین قطعات وارداتی را دچار آشفتگی کرده و برنامه‌ریزی بلندمدت را دشوار ساخته است. از سوی دیگر، سهم قاچاق در بازار حدود ۴۰٪ (بیش از ۲.۵ میلیارد دلار) برآورد می‌شود که رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی تشدید کرده است.
در سطح کلان، تورم نقطهبهنقطه ایران در پایان سال ۱۴۰۳ بالای ۳۷٪ بود و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند این رقم در پایان ۲۰۲۵ به حدود ۲۹.۵٪ کاهش یابد چنین سطحی از تورم همچنان مانعی جدی برای قدرت خرید خانوارها محسوب می‌شود.
لوازم برقی کوچک خانگی
لوازم کوچک شامل مخلوط‌کن، غذاساز، جاروبرقی، چای‌ساز، اتو، همزن و غیره است که مصرف‌کنندگان خانگی به‌دنبال افزایش رفاه و صرفه‌جویی در زمان به آن روی آورده‌اند. این بخش با نرخ رشد مرکب سالانه حدود ۶.۹۹٪ برای دورهٔ ۲۰۲۵–۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌شود.
اسنوا (Snowa)
- تأسیس و مالکیت: زیرمجموعه گروه انتخاب (Entekhab Group) و مستقر در اصفهان؛ فعالیت از ۲۰۰۵ در ۲۵٬۰۰۰ مترمربع کارخانه.
- محصولات کلیدی: یخچال، ماشین لباس‌شویی، گاز صفحه‌ای، تهویه مطبوع و در زمینهٔ لوازم کوچک: جاروبرقی، چای‌ساز، اتو و …
- سرمایه‌گذاری در R&D: «اسنوا» ده‌ها میلیون دلار در تحقیق و توسعه هزینه کرده تا فناوری‌های جهانی را بومی‌سازی کند.
- اعتبار و محبوبیت: شش بار دریافت «تندیس طلایی برند محبوب» در جشنوارهٔ برندهای محبوب ایران.
- بازارهای صادراتی: برنامه‌ریزی برای تولید منطقه‌ای در روسیه با سرمایه‌گذاری ۲۳ میلیارد روبل.
انتخاب (Entekhab Group)
- تأسیس: ۱۹۸۸ با بیش از ۱۰٬۰۰۰ پرسنل و سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف از جمله لوازم خانگی.
- همکاری‌های OEM: مشارکت با هایر، دوو و BOST برای انتقال فناوری و تأمین قطعات کلیدی.
- محصولات: یخچال‌های سری «سانشاین»، ماشین‌های لباس‌شویی هوشمند و کولرهای گازی.
- تمرکز بر صادرات: دفتر در روسیه، چین، امارات و ترکیه برای توسعه بازارهای منطقه.
پاکشوما (Pakshoma)
- تأسیس: ۱۹۷۵، با تمرکز اولیه بر تولید ماشین لباس‌شویی نیمه‌خودکار و گسترش به لوازم پخت‌وپز و نظافت.
- شراکت‌های بین‌المللی: همکاری با فیلیپس، ال‌جی، دلونگی و میدیا برای ارتقای سطح تکنولوژی.
- محصولات کوچک: همزن، مخلوط‌کن، آب‌میوه‌گیری، جاروبرقی بی‌سیم و اتو.
- اهداف صادراتی: برنامه برای تبدیل به بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ لوازم خانگی در خاورمیانه تا ۲۰۲۳.
پارس‌خزر (Pars Khazar)
- تأسیس: ۱۹۶۹ با برند اولیه «پارس توشیبا»، از ۱۹۸۲ با برند «پارس‌خزر» و «سایا» فعالیت می‌کند.
- محصولات کوچک: جاروبرقی، همزن، غذاساز، چرخ‌گوشت، آب‌میوه‌گیری، اتو و ...
- شبکهٔ خدمات پس از فروش: بیش از ۴۵۰ مرکز مجاز در سراسر کشور با ضمانت ۲۵ ماهه و ۱۰ سال تأمین قطعه.
- گواهی‌ها: CE، ISO 9001، ISO 14001، TUV و CPT روسیه.
جی‌پلاس (GPlus)
- تأسیس: زیرمجموعه شرکت گلدایران، با ۳۰ سال سابقه در واردات و خدمات پس از فروش ال‌جی.
- محصولات: تلویزیون‌های هوشمند، یخچال، ماشین لباس‌شویی و در حوزهٔ کوچک: مایکروویو، مخلوط‌کن، همزن و ….
- برندینگ محلی: طراحی مطابق سلایق ایرانی و بهره‌گیری از زنجیرهٔ تأمین داخلی و خارجی.
- کانال‌های فروش: فروش آنلاین از طریق goldiranplus.ir و شبکهٔ گستردهٔ نمایندگی‌ها.
برای ورود به بازار کشورهای GCC و جنوب غرب آسیا، محصولات باید استانداردهای IEC 60335 و نشان G‑Mark را کسب کنند و در عربستان مطابق مقررات SASO تست EMC و مستندسازی عربی را پشت سر گذارند. بسیاری از شرکت‌های ایرانی در این آزمون‌ها هنوز نقاط ضعفی دارند.
۶. الگوهای جهانی موفق
۱. کره‌جنوبی (GoldStar → LG Electronics): تأسیس به‌عنوان GoldStar در ۱۹۵۸ و تبدیل به LG Electronics؛ توسعه جهانی با تمرکز بر کیفیت زیرساخت‌های “Jeong‑do management”.
۲. ترکیه (Vestel): بنیان‌گذاری در ۱۹۸۴ و رشد از طریق قراردادهای OEM با Toshiba و JVC؛ امروز یکی از پنج تولیدکننده بزرگ لوازم خانگی اروپا است.
۳. چین (Haier): بازسازی کارخانه یخچال در چین در ۱۹۸۴ تحت مدیریت Zhang Ruimin و تأکید بر کیفیت با سَنگ‌شکنی یخچال‌های معیوب؛ رشد جهانی و خرید GE Appliances در ۲۰۱۶.
۴. هند (Godrej & Boyce و Blue Star): فعالیت در بیش از ۶۰ کشور، ترکیب تولید متنوع و تمرکز بر خدمات پس از فروش.
۵. مکزیک (Mabe): تولید از ۱۹۴۶، فروش ۴۸٪ سهام به GE در ۱۹۸۷ و صادرات به بیش از ۷۰ کشور.
۶. لهستان (Amica): پذیرش در بورس و سرمایه‌گذاری روی طراحی و بهینه‌سازی مصرف انرژی.
۷. برزیل (Electrolux/Consul) و آمریکا (Whirlpool) و ژاپن (Panasonic): الگوسازی ساختاری و برندینگ.
- تحریم‌ها: خروج شرکت‌های خارجی پس از ۲۰۱۸ باعث شد تولیدکنندگان داخلی با سرمایه‌گذاری در فناوری ظرفیت تولید یخچال را تا ۲.۷ میلیون دستگاه در ۲۰۲۲ افزایش دهند.
- مذاکرات هسته‌ای (برجام): اجرای موقت برجام در ۲۰۱۶ ریسک تحریم را کاهش داد اما جذب سرمایه‌گذاری بلندمدت را محدود نگه داشت. مذاکرات اخیر در روم و مسقط تاکنون تأثیر عملی بر رفع کامل تحریم‌ها نداشته است.
1. تثبیت نرخ ارز: تخصیص ارز با نرخ مشخص برای کاهش نوسان قیمت.
2. مبارزه با قاچاق: تقویت نظارت مرزی و مجازات قاچاقچیان.
3. زیرساخت انطباق: ایجاد آزمایشگاه‌های ILAC/IAF برای صدور نشان G‑Mark و SASO.
4. برندسازی دیجیتال: توسعه پلتفرم‌های فروش آنلاین و همکاری با اینفلوئنسرها.
5. همکاری دانشگاه–صنعت: مراکز مشترک R&D با دانشگاه‌هایی مانند صنعتی شریف و امیرکبیر.
6. پرایویت لیبل: تولید محصولات سفارشی برای بازارهای منطقه با برندهای محلی.
- اندازه بازار: انتظار می‌رود بازار عمده با رشد حدود ۷٪ به ۹.۸ میلیارد دلار برسد و بازار کوچک تا ۶٪ رشد کند (۵.۷ میلیارد دلار).
- تولید داخلی: پیش‌بینی رشد تولید ۱۲٪ با دستیابی به ۲۲ میلیون دستگاه.
- تورم: کاهش نرخ تورم به حدود ۲۹.۵٪ (از ۳۲.۵٪ در ۱۴۰۳).
- نرخ دلار: انتظار می‌رود میانگین نرخ ارز حدود ۸۵۰۰۰ ریال در هر دلار تثبیت شود.
- برندینگ: هویت قوی و داستان‌سرا (storytelling) پشت برند، مانند LG با “Life’s Good” و Haier با روایت متفاوت.
- کیفیت بالا: پیاده‌سازی فرهنگ کیفیت و سیستم‌های مدیریت یکپارچه؛ الگوگیری از Haier و Panasonic.
- تبلیغات گسترده: ترکیب تبلیغات دیجیتال با تجربه مشتری (experiential marketing)؛ بهره‌گیری از بازاریابی ایمیلی، شبکه‌های اجتماعی و نمایشگاه‌های بین‌المللی.
با اجرای این راهبردهای جامع و الگوبرداری از نمونه‌های موفق جهانی، صنعت لوازم خانگی ایران می‌تواند ضمن ارتقای کیفیت و کارایی تولید، به حضور قدرتمند در بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دست یابد و به بازیگری تاثیرگذار مبدل شود.
فربد ممستوفی
مدیر مارکتینگ، تبلیغات و برند
