Farhad Arkani
Farhad Arkani
خواندن ۱ دقیقه·۷ سال پیش

اشتباهات رایج باسوادها (4):خفه‌گی، زنده‌گی را بر من تلخ کرد!!

این‌بار می‌خواهم در مورد اشتباه رایجی صحبت کنم که نه تنها کم‌سوادها و باسوادها بلکه عده‌ای از خیلی‌باسوادها و حتی خیلی‌خیلی‌باسوادها هم نیز گاه به آن دچار می‌شوند.

نخست ببینیم «های غیر ملفوظ» چیست؟
بسیاری ازواژگان زبان فارسی که امروزه به «ﻪ» ختم می‌شوند، نظیر زنده، خانه، خفه، میوه، جامه، بچه و... در ریخت کهن‌تر خود به «گ» ختم می‌شده‌اند که رفته‌رفته به سبب ساده شدن آواها در گویش مردمان، این دگرگونی از «گ» به «ﻪ» صورت گرفته است. به این « ﻪ» در پایان این واژه‌ها به این دلیل که نه صدای «H» بلکه صدای «E» می‌دهد، اصطلاحاً «های غیر ملفوظ» گفته می‌شود.

برای مثال اگر بخواهیم در انتهای واژه‌ی «نگاه»، یای نسبت بیاوریم به راحتی می‌گوییم: «نگاهی» اما در مورد واژه‌ی «بچه» باید بگوییم «بچه‌ای»، که هم واگوییِ آن دشوار است و هم مشابه یای مفرد یا نکره از آب درمیاید انگار می‌خواهیم بگوییم «یک بچه» که اینجا مدّنظر نیست.

از این رو ریخت کهن این واژه که «Vaććak» یا «بچّگ» بوده است به یاری‌مان می‌آید...

«ﻪ» با کمال تواضع جایش را به جناب «گ» می‌دهد و یای نسبت به ایشان می‌چسبد.
به همین سادگی می‌شود: بچّگی!

نام این «گ» حتی آن گونه که در بسیاری از منابع آورده‌اند «گاف میانجی» نیست بلکه از ابتدا خود صاحب این قلمرو بوده است و صرفاً برای مدتی با تواضع جایش را به «ﻪ» داده است؛ همین! و حال که به وجودش نیاز پیدا کرده‌ایم دوباره سر جایش بازگشته است و «ی» را به خود چسبانده است.

بنابراین دوستان، باور کنید:

زنده‌گی نداریم! بچه‌گی نداریم! خفه‌گی هم نداریم!

به خصوص این آخری را جدّا نداریم!! (پوستر این فیلم را هر جا دیدم مرا دچار خفگی کرد!)
اصلاً پسوند «گی» در این معنا نداریم!

روشنه؟

مرسی... اَه!



https://virgool.io/@farhadarkani/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7-3-%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%DB%8C%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%87-carralxygoka
https://virgool.io/@farhadarkani/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7-2-%D9%85%D8%B4%D8%BA%D9%88%D9%84-%D8%B2%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%87-%DB%8C%D8%A7-%DA%86%DB%8C-x3tsn6eojvsf
https://virgool.io/@farhadarkani/molla-jiv3tdpc7clt


اشتباهزبان فارسیهای غیرملفوظخفه‌گی
مهندس عمران؛ پادکست «خوانش کتاب برای انسان خردمند»؛ نویسنده‌ی علمی/تخیلی؛ مترجم و ویراستار؛ گوینده و تهیه‌کننده رادیو در سال‌های دور! عاشق موسیقی، سینما، اخترفیزیک، اتیمولوژی، زبان‌شناسی و...
در پویه‌ی پایای پارسی (برگرفته از نام کتابی به قلم دکتر میرجلال‌الذین کزّازی) از زبان پارسی سخن می‌رانیم و آن چه این دُرِ دریای دَری را در خور است.
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید