این روزا صحبت از بلاکچین در بسیاری از مسائل و کشورها هست، داخل کشور خودمون هم پروژه‌ها و برنامه‌های مختلفی در این راستا در حال انجام هستند. اما آیا بلاکچین همانطور که ادعا می‌کند، انقلابی در تکنولوژی را منجر می‌شود و یا تنها تظاهر به انجام اینکار می‌کند؟
خب در ابتدا یه مرور کوتاهی بر بلاکچین و شعارش داشته باشیم. بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده(Distributed ledger) می‌باشد که از مجموعه‌ای از بلوکها تشکیل شده که هر یک از این بلوکها شامل اطلاعات مختلفی از جمله اطلاعات بلوک قبلی می باشند. شعار بلاکچین ایجاد بستری امن و شفاف جهت ذخیره‌ی اطلاعات می‌باشد. سه ویژگی اصلی بلاکچین، سیستم توزیع شده، شفافیت و امنیت می‌باشد.
خب اما هر یک از اینا به چه معناست:
سیستم توزیع شده:
قبل از انکه فضاهای ابری و ذخیره اطلاعات به صورت غیر متمرکز مطرح شود، اطلاعات به صورت سروری مرکزی ذخیره می شدند و این مساله آسیب پذیری ان را به شدت بالا می‌برد به طوری که در صورتی که سرور مورد حمله قرار می گرفت، کل اطلاعات در خطر می افتاد، پس از معرفی فضاهای ابری و ذخیره اطلاعات به صورت غیر متمرکز، اطلاعات در فضای مجازی به صورت در بخش های مختلف ذخیره می شدند اما کماکان این مشکل اساس که سروری به صورت مرکزی، این عمل را به عهده داشته باشد چالشی برای سیستم های ذخیره اطلاعات به حساب می آمد. بلاکچین این امکان را به وجود آورد که فضای فیزیکی نیز همچون مجازی به صورت توزیع شده شوند و نسخه ای از اطلاعات بر روی سیستم تمامی افراد شبکه قرار بگیرد و در این صورت در صورت از کار افتادن بخشی از سیستم ها، به دلیل فعال باقی ماندن سایر سیستم ها، شبکه به کار خود بدون اختلال یا از دسترس خارج شدن، به فعالیت خود ادامه می دهد.
این به معنای غیر قابل هک بودن سیستم نیست، بلکه برای انجام اینکار باید حداقل 51% از توان کل شبکه را مصرف کرد تا بتوان هک را انجام داد.
شفافیت:
ویژگی دومی که برای بلاکچین بیان شده است، شفافیت در آن است. به طوری که تمامی افراد می توان اطلاعات را به صورت انلاین مشاهده کنند. در رابطه با این مساله، موارد مختلفی بیان شده است و شاید بتوان گفت هنوز تعریف مشخصی از شفافیت صورت نگرفته است.
امنیت:
سومین ویژگی بلاکچین، امنیت می باشد. همانطور که بالاتر اشاره شد، بلاکچین به صورت توزیع شده می باشد. مساله ای که امنیت این تکنولوژی را تا حدی بسیار خوبی تضمین می کند، نوع تعریف آن می باشد. در اوایل مقاله، به وجود بلوک در بلاکچین اشاره شد. این بلوک هایی که بالاتر مطرح شدند، هر یک اطلاعات را به صورت هش ذخیره می کنند.
هش، یک تابع ریاضی می باشد که با استفاده از الگوریتم هایی، ورودی شما را به کدی تبدیل می کند که به آن هش می گویند. هش به گونه ای می باشد که در صورت کوچکترین تغییری در ورودی، هش به طور کامل تغییر می کند.
هر یک از بلوکها، هشی از اطلاعات بلوک قبلی و هشی از اطلاعات خودشان را ذخیره می کنند و این عمل به صورت یک زنجیره در تمامی بلوکها ادامه پیدا می کند(به همین دلیل است که به آن زنجیره بلوکی می گویند.)
اما نکته در کجاست؟ در صورتی که فردی قصد هک اطلاعاتی را داشته باشد و یا اطلاعات بلوکی را تغییر دهد، هش آن بلوک به طور کامل تغییر می کند و چون تمامی بلوکها با استفاده از هش با هم در ارتباطن، تغییر هش یک بلوک، منجر به تغییر هش کلیه بلوکها می شود. به همین خاطر برای هک سیستم مبتنی بر بلاکچین، باید حداقل 51% توان سیستم، انرژی صرف کرد.
خب تو این مرحله از بیان جزئی این محدودیت‌ها میگذریم (در مطالب بعدی جزئی تر تمامی ویژگی‌های بلاکچین را بررسی می‌کنیم).
گاها در بیان بلاکچین، اغراق صورت می گیرد و به عنوان راه حلی جهت تمامی مسائل مطرح می شود. اینکه آیا بلاکچین واقعا در تمامی زمینه‌ها می تواند تحول ایجاد کند یا خیر، سوالی است که در سال‌های پیش‌رو به آن جواب داده خواهد شد. اما بلاکچین نیز همچون تکنولوژی‌های دیگه دارای محدودیت‌ها و مشکلاتی نیز می‌باشد.
از جمله اصلی ترین مشکلات این تکنولوژی مقیاس پذیری، انعطاف پذیری و تامین امنیت می باشند.
در حال حاضر سرعت تراکنش‌هایی که در بلاکچین صورت می گیرد، نسبتا پایین‌تر می باشد و همین مساله سرعت عمل انجام آن را در مسائلی که تعداد تراکنش بالایی صورت می‌گیرد، زیر سوال می‌برد. به عنوان نمونه در بیت کوین در هر ثانیه 7 تراکنش، در اتریوم 15 تراکنش و در ویزا (شبکه انتقال پول) 24000 تراکنش صورت می‌گیرد. با مقایسه اعداد می‌توان مشکل اساسی‌ای که بلاکچین با آن روبه‌رو است را مشاهده نمود. از جمله مشکلات دیگر آن، حجم شبکه می‌باشد. به دلیل ذخیره تمامی اطلاعات بلوکها، به مرور و با افزایش بلوکها حجم اطلاعات شبکه بسیار زیاد می‌شود که این خود می‌تواند منجر به کاهش عملکرد بلاکچین شود که البته راه حل‌هایی در این زمینه‌ها مطرح شده است و در حال تحقیق و توسعه می‌باشند.
شاید برایتان جالب باشد که یکی از مشکلات بلاکچین نبود قوانین و دانش کافی نسبت به این تکنولوژی می‌باشد که همین خود منجر به چالشی در پذیرش آن در بسیاری از کشورها و جامعه کرده است.
به گفته‌ی ویتالیک بوترین (موسس اتریوم)، نمی‌توان به طور همزمان هر سه ویژگی ذکر شده در تصویر بالا یعنی مقیاس‌پذیری، غیر متمرکز بودن و امنیت را در بلاکچین داشت و متناسب با نیاز، می‌توان دو مورد را پیاده‌سازی کرد. (در مطالبی بعدی به بیان جزئی‌تر این محدودیت‌ها خواهم پرداخت.)
بر روی محدویت ها و مشکلات بلاکچین تحقیقات بسیاری شده است که به طور تخصصی تمامی آن ها را بررسی می کنیم و در حال حاضر صرفا با بیان وجود محدودیت ها، به ادامه متن می پردازم.
خب، همانطور که بیان شد، بلاکچین در کنار مزایا، معایبی هم دارد که پذیرش آن را با چالش رو به رو کرده است.
اینکه این تکنولوژی می تواند همانطور که بیان می کند، تکامل و تحولی در دنیای اطلاعات ایجاد کند را کسی نمی داند، اما مساله ای که روشن است، بلاکچین سرآغاز شروع عصری جدید در دنیای اطلاعات هست، چه در آینده با نام بلاکچین باقی بماند و چه دچار تغییراتی شود. پاسخی که سال های بعد جواب آن گرفته خواهد شد.
نکته‌ای که در آخر می‌خواهم به آن اشاره کنم این می‌باشد که در زمانی که اینترنت و تلفن همراه مطرح شد، بسیاری از افراد تصور نمی‌کردم که روزی بدون این دو بتوانند زندگی کنند. افرادی مقاومت کردند و همراه نشدند و درصد کمی همراه شدند و در سال‌های بعدش، از غول‌های فناوری در این حوزه‌ها شدند و افرادی که مقاومت کردند، مصرف‌کننده باقی ماندند. در زمان کنونی که ما در آن زندگی می‌کنیم، مواردی مانند یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و بسیار از فناوری‌های دیگر در حال تکامل می‌باشند. بلاکچین نیز مانند سایر فناوری‌ها با اقبال خوبی رو به روست و این شاید انتخاب ما باشد که همراه این فناوری می‌شویم یا در آینده مصرف‌کننده‌ی آن باقی‌مانیم.
به نظر شما آیا بلاکچین به معنای واقعی تکاملی در حوزه ی اطلاعات ایجاد می کند؟ یا تنها تظاهر و اغراق در انجام آن دارد؟
