معمولاً اخبار کذب بسیار بدیعتر و هیجانانگیزتر از اخبار صحیح هستند، و شاید به همین دلیل است که ما این اخبار را سریعتر و به طور گستردهتری به اشتراک میگذاریم. بعضی از واکنشهای قابل توجه به اخبار کذب عبارتند از شگفتی، ترس و تنفر. معمولاً اخبار صحیح با احساساتی مانند ناراحتی، خوشحالی، انتظار و اعتماد همراه است. در کمال تعجب باید بدانیم که ما انسانها معمولاً بیشتر از رباتها، مسئول پخش و گسترش اخبار جعلی هستیم.
بینشی که در بالا به آن اشاره شد، از یک مطالعه وسیع و قابل توجه که در مجله ساینس منتشر شده، به دست آمده است. محققان در مؤسسه تکنولوژی ماساچوست، برای دریافتن چرایی و چگونگی انتشار متفاوت اخبار کذب در مقایسه با اخبار صحیح، از یکصد و بیست و شش هزار خبری که در مجموع چهار و نیم میلیون بار به وسیله سه میلیون نفر توییت شده بودند، استفاده کرده است. این دادهها متعلق به بازه سال 2006 (زمانی که توییتر شروع به کار کرد) تا سال 2017 هستند.
نتایج این مطالعه بسیار نگرانکننده است. به خصوص با توجه به آنچه تا کنون از نهادهای اطلاعاتی آمریکا، تحقیقات کنگره و دادستان ویژه رابرت مولر، درباره استفاده از شبکههای اجتماعی برای تحریف نتایج انتخاب ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا منتشر شده است. محققان امیدوارند که این تحقیق کمک کند تا مردم بیشتری متوجه شوند که اخبار جعلیای که توسط شبکههای اجتماعی منتشر میشوند، تهدیدی جدی برای همه دموکراسیهای جهان است.
مجموعه بزرگی از مطالعات نشان میدهد که این، یک مشکل کیفی و کمی جدید است و نه فقط تبلور دوباره مطبوعات زرد قدیمی در قالب دیجیتال، جدا از اثرات مخرب بر انتخاباتها و رفراندومها، اخبار جعلی در شبکههای اجتماعی میتواند باعث شود تا نفرتپراکنی با سرعت بیشتری تبدیل به خشونت همهگیر شود.
محققان دانشگاه ام.آی.تی. درباره موضوعی که «آبشار شایعه» خوانده میشود، مطالعه کردهاند. آبشار شایعه با نشر یک موضوع (در قالب کلمات، متنها، تصاویر و پیوندها) شروع میشود و سپس با زنجیرهای پیوسته از بازنشرها در توییتر ادامه پیدا میکنند.
مطالعه فوق بر روی اخباری انجام شد که شش مؤسسه حقیقتیاب، صحت و سقم آنها را مورد بررسی قرار دارند. این مطالعه نشان داد که اخبار کذب به طور قابل توجهی بیشتر، سریعتر، عمیقتر و وسیعتر از حقیقت در تمامی دستههای اطلاعات منتشر میشود. اخبار سیاسی کذب، با سرعت بالاتر به افراد بیشتری میرسد و بیشتر از هر خبر کذب دیگری در شبکههای اجتماعی مردمی نفوذ میکند.
این مطالعه محتوای احساسی پاسخها به شایعات صحیح و کذب را نیز با هم مقایسه کرده است. این مطالعه با استفاده از سی و دو هزار هشتگ توییتری، واژهنامهای شامل یکصد و چهل هزار کلمه انگلیسی که تداعیکننده هشت احساس اصلی (یعنی خشم، ترس، انتظار، اعتماد، شگفتی، غم، شعف و نفرت) هستند، انجام شد. بر اساس یافتههای این تحقیق مسئولان اصلی در گسترش اخبار کذب، انسانها بودهاند؛ نه فرآیندهای خودکار یا رباتها.
از تبعات گسترش اخبار جعلی، میتوان به تخصیص اشتباه منابع در زمان حملات تروریستی و بلایای طبیعی، اشتباه در محاسبات سرمایهگذاری و همچنین تحریف نتایج انتخابات اشاره کرد.
دو ویژگی این مطالعه علاوه بر نتایج منتشرشده آن دلگرمکننده هستند. یکی از این ویژگیها استفاده مسالمتآمیز موفق از هوش مصنوعی (مانند الگوریتم تشخیص فعالیت ربات) و ویژگی دیگرهمکاری توییتر در زمینههای دسترسی به دادهها، حمایت مالی و به اشتراک گذاشتن متخصصان خود بود.
برای مقابله با مشکل اخبار جعلی در شبکههای اجتماعی بزرگ، همکاری بیشتری آنها با شرکای واجد شرایط (مانند خبرگزاریهای رسمی) لازم و ضروری است. خبرگزاریها معمولاً اخبار را تهیه، بررسی و راستیآزمایی میکنند و سپس نسبت به انتشار آن اقدام میکنند. این مؤسسات انبوهی از نظرات و گفتگوها را در پلتفرمهای اجتماعی جذب میکنند و برای جلب اعتماد مخاطب نسبت به حسن نیت خود، انگیزهای واضح و مشخص دارند.