در دنیای توسعه نرم افزار، روش ها و الگوهای مختلفی برای طراحی سیستم های پیچیده وجود دارد. یکی از این روش ها که توسط اریک ایوانز در سال ۲۰۰۴ معرفی شد، طراحی مبتنی بر دامنه یا Domain-Driven Design (DDD) است. این روش با تمرکز بر منطق اصلی کسب و کار (دامنه)، به توسعه دهندگان کمک می کند تا نرم افزاری منسجم، قابل توسعه و نزدیک به نیاز واقعی کاربران بسازند.
در این مقاله، قصد داریم به زبان ساده مفاهیم اصلی DDD را بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا بفهمیم DDD چیست، چرا مهم است و چطور می توان آن را در پروژه ها پیاده سازی کرد.
DDD یک رویکرد طراحی نرم افزار است که بر محور دامنه متمرکز شده است. دامنه همان بخشی از واقعیت یا کسب و کار است که سیستم شما قرار است آن را مدل سازی و پیاده سازی کند.
مثال: اگر دارید سیستم رزرو بلیت قطار طراحی می کنید، دامنه شامل مفاهیمی مانند «مسافر»، «ایستگاه»، «قطار»، «بلیط» و «رزرو» است.
اریک ایوانز در کتاب معروف خود می گوید:
"پیچیدگی اصلی نرم افزار، در قلب دامنه قرار دارد، نه در تکنولوژی."
در DDD، ما به جای شروع از پایگاه داده یا ساختار فنی، از مفاهیم کسب و کار شروع می کنیم. این باعث می شود نرم افزار دقیقا همان کاری را بکند که کاربر نهایی نیاز دارد.
یکی از مفاهیم کلیدی در DDD، زبان مشترک (Ubiquitous Language) است. این یعنی توسعه دهندگان، تحلیلگران، مدیران محصول و کارشناسان کسب و کار از یک زبان واحد برای توصیف مفاهیم استفاده می کنند.
با تقسیم دامنه به بخش های کوچکتر (Bounded Context)، DDD به ما کمک می کند که پیچیدگی های سیستم را بهتر مدیریت کنیم.
دامنه همان دنیای واقعی یا موضوع اصلی کسب و کار است که نرم افزار باید آن را پوشش دهد.
مدل، بازنمایی انتزاعی از دامنه است. این مدل شامل موجودیت ها، رفتارها و قوانین دامنه می شود.
همه اعضای تیم باید از یک زبان واحد برای صحبت در مورد دامنه استفاده کنند. این زبان در کدها، مستندات، جلسات و تست ها دیده می شود.
موجودیتی است که دارای هویت منحصر به فرد است. مثلا هر مسافر در سیستم یک شناسه خاص دارد، حتی اگر نام و سن او با دیگران یکسان باشد.
اشیایی که تنها بر اساس مقدارشان تعریف می شوند و هویت ندارند. مثلا یک «مکان جغرافیایی» یا «آدرس».
اگر عملیاتی وجود داشته باشد که به هیچ موجودیت خاصی تعلق نداشته باشد، آن را به عنوان سرویس تعریف می کنیم. مثلا «محاسبه قیمت بلیت».
مجموعه ای از موجودیت ها و Value Object ها که با همدیگر یک واحد منسجم از دامنه را تشکیل می دهند و با یک ریشه مشترک مدیریت می شوند.
راهی برای دسترسی به موجودیت ها و انباشتگرها از پایگاه داده است، بدون آنکه جزییات فنی ذخیره سازی مشخص باشد.
بزرگ ترین ابزار مدیریت پیچیدگی در DDD است. هر Bounded Context یک بخش مستقل از دامنه است که مدل مخصوص به خودش را دارد.
فرض کنید یک سیستم مدیریت سفارشات آنلاین طراحی می کنیم.
DDD نیازمند درک عمیق از کسب و کار، همکاری تیمی قوی و تجربه در طراحی نرم افزار است. در پروژه های کوچک یا تیم های تازه کار، بهتر است به تدریج به سمت DDD حرکت کرد.
تفکیک درست محدوده های دامنه، نقش مهمی در موفقیت پروژه دارد. این کار معمولا با گفت و گو با متخصصان کسب و کار و بررسی فرآیندهای واقعی انجام می شود.
DDD یک الگوی طراحی است، نه یک چارچوب یا زبان برنامه نویسی. شما می توانید آن را با هر زبان و تکنولوژی پیاده کنید، از جاوا و دات نت گرفته تا پایتون و نود جی اس.
طراحی مبتنی بر دامنه یا DDD یک رویکرد قدرتمند و انعطاف پذیر برای ساخت نرم افزارهای پیچیده و متمرکز بر کسب و کار است. این رویکرد با تمرکز بر دامنه، استفاده از زبان مشترک و تقسیم بندی درست سیستم، کمک می کند تا نرم افزارهایی بسازیم که واقعا پاسخگوی نیازهای واقعی باشند.
برای شروع با DDD، توصیه می شود ابتدا از مفاهیم پایه شروع کنید، یک دامنه ساده را مدل سازی کنید و به تدریج با الگوهای تاکتیکی و استراتژیک DDD آشنا شوید. فراموش نکنید که همکاری مستمر با تیم کسب و کار، کلید موفقیت در این مسیر است.
