منظور از میزان فرمان یکسان بودن اندازه دهانه جلو و عقب چرخ های جلو است. به عبارت دیگر تنظیم کردن فاصله داخلی بین قسمت جلو و عقب چرخ های جلو اتومبیل میزان کردن فرمان است. کاملا مشخص است که در تمام خودرو ها این فرمان است که تعیین می کند چرخ ها به کدام طرف بچرخند و حرکت داشته باشند. از آنجا که فرمان وسیله چرخاندن چرخ های اتومبیل به طرفین و پیچیدن خودرو به چپ و راست است؛ تنظیم بودن آن اهمیت بسیار زیادی دارد. تنظیم فرمان نکته ای است که در خرید خودرو دست دوم اهمیت ویژه ای دارد. به علاوه با تنظیم نبودن میزان فرمان، ممکن است به صورت ناآگاهانه مرتکب یکی از کدهای تخلف رانندگی بشوید.
هر ماشینی به مرور و با استفاده های مکرر آسیب و ایراد در جلوبندی را تجربه می کند. از اصلی ترین این آسیب ها، بهم خوردن زاویه چرخ ها است. وقتی زاویه فرمان خودرو بهم می خورد به این معنی است که خودرو به میزان فرمان نیاز دارد. در صورتی که ماشین در مسیری مستقیم حرکت کند، اما غربیلک فرمان به صورت متقارن در وسط قرار نداشته باشد، نشان می دهد که زاویه چرخ‌ها و میزان فرمان بهم خورده است. این مانند گاز خوردن بی دلیل خودرو، موردی است که باید حتما پیگیری شود.
میزان کردن فرمان یا تنظیم کردن زاویه فرمان یکی از کار‌های تخصصی در تعمیرات خودرو است؛ اما همیشه قبل از تنظیم غربیلک فرمان، باید علت این عدم تعادل مشخص شود. در صورتی که علت را پیدا نکنید و صرفا میزان فرمان را انجام دهید، دوباره فرمان از تنظیم خارج می شود. در برخی خودرو ها سیستم بوق و کیسه‌های هوا با میزان فرمان ارتباط مستقیمی دارند.
اهمیت میزان فرمان
میزان فرمان از آن جهت مهم است که فرمان‌پذیری و کنترل ماشین خصوصا در سرعت بالا را راحت تر و مطمئن تر می کند. در صورتی که به این موضوع بی توجه باشید، در مدت کوتاهی با مشکل ساییدگی لاستیک های جلوی اتومبیل روبه رو می شوید. اگر ساییدگی لاستیک ها چندان هم برای شما مهم نیست که به دنبال آن به میزان بودن فرمان خود توجه کنید، باید بدانید که بی توجهی به میزان فرمان ماشین زمینه واژگون شدن ماشین در سرعت بالا و حتی در یک مسیر مستقیم را ایجاد می کند. حتی در سرعت های پایین میزان نبودن فرمان باعث سفت شدن فرمان در هنگام پیچیدن و مقاومت در برابر برگرداندن فرمان بعد از پیچ های U شکل می شود. در خودروهایی که فرمان هیدرولیک ندارند، میزان نبودن فرمان کاملا مشخص و محسوس است، اما در خودروهای دارای فرمان هیدرولیک تشخیص میزان نبودن فرمان کمی سخت است و به تجربه و دقت و حساسیت بسیار بالا نیاز دارد. به طور کلی هر ماشینی حداقل یک بار در سال به میزان فرمان نیاز دارد. بدیهی است که این نیاز با هر بار اجرای تعمیراتی اختصاصی در جلوبندی خودروی یا سایر تعمیراتی که روی میزان فرمان تاثیرگذار هستند، بیشتر می شود. در صورت خرید خودرو دست دوم به میزان فرمان آنه هم توجه کنید.
نحوه تنظیم فرمان یا هم‌تراز کرد چرخ ها
همان طور که اشاره کردیم حداقل سالی یک بار به میزان فرمان نیاز است. در صورتی که از جاده های خاکی با دست انداز های زیاد عبور کرده اید یا چرخ ماشین در جوی آب یا چاله عمیق افتاده است و یا لاستیک اتومبیل به جدول های کنار کوچه و خیابان برخورد کرده باشد، این نیاز بیش از یک بار در سال خواهد بود. میزان فرمان زدن یا تنظیم هم‌ترازی چرخ ها در کارگاه های جلوبندی سازی خودرو با استفاده از دستگاه های مخصوص انجام می شود. اساسا کار دستگاه میزان فرمان اندازه‌گیری TOE IN – TOE OUT یا دهانه چرخ، اندازه‌گیری CAMBER یا سر چرخ، اندازه‌گیری CASTER یا جلو و عقب بودن چرخ ها نسبت به یکدیگر و نهایتا تنظیم غربیلک فرمان ماشین است. تنوع در دستگاه های میزان فرمان بسیار زیاد است. به هر حال شما باید به تعمیرگاهی مراجعه کنید که نسبت به آن شناخت کافی دارید و می توانید به گفته های تعمیرکار کاملا اعتماد کنید. معمولا دستگاه های میزان فرمان زاویه های مختلفی از ماشین را اندازه گیری و تنظیم می کنند. با اجرای این تنظیمات بیشینه کردن عمر تایر و سیستم تعلیق خودرو و نیز حرکت مستقیم خودرو در هنگام رانندگی در یک جاده مستقیم و صاف میسر می شود. پیش از خرید طرح ترافیک روزانه حتما مشکلات فنی خودروی خود از این دست را پیگیری نمایید.
نشانه های تنظیم نبودن فرمان
1. تغییر در حالت قرارگیری غربیلک فرمان
یکی از راه های تشخیص بهم خوردن میزان فرمان این است که به حالت قرارگیری غربیلک فرمان توجه کنید. غربیلک فرمان ماشین باید در مسیر های مستقیم و در بزرگراه ها کاملا صاف و تراز باشد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که کج بودن غربیلک همیشه نشانه میزان نبودن فرمان نیست؛ زیرا ممکن است تعمیرکار جلوبندی هنگام میزان فرمان اتومبیل به وضعیت تراز بودن غربیلک توجه نکرده باشد. پس می توان گفت که هرگونه تغییر در وضعیت قبلی غربیلک فرمان به معنی تغییر در تنظیم فرمان است.
2. کشیده شدن فرمان
کشیده شدن فرمان به اشکال مختلفی خود را نشان می دهد. با توجه به نوع اتومبیل و شکل و جهت میزان نبودن فرمان، کشیده شدن فرمان هم متفاوت است. فرمان اتومبیل ممکن است به چپ یا راست بکشد و یا به سمتی که فرمان متمایل است، حرکت کند. اصطلاحا به این حالت گیج بودن فرمان می گویند. منظور از کشیده شدن فرمان این است که فرمان برای حرکت به طور مستقیم، مقاومت می کند و در نهایت منحرف می شود.
3. لاستیک سایی شدید و از بین رفتن سریع لاستیک ها
اگر فرمان ماشین درست تنظیم نشده باشد، لاستیک های جلو در کوتاه ترین زمان ممکن ساییده و صاف می شوند. به این ترتیب نه تنها مجبور خواهید بود یک دست لاستیک نو بخرید بلکه تازه متوجه اهمیت تنظیم بودن فرمان و میزان فرمان هم می شوید.
برای تنظیم فرمان حتما به این نکات توجه کنید
برای میزان فرمان حتما از یک تعمیرگاه معتبر و از یک تعمیرکار مجرب و دلسوز کمک بگیرید. داشتن دستگاه خوب و دقیق برای تنظیم فرمان کار را راحت و سریع می کند، اما باید این را بدانید که گاهی به دلیل دشواری و نیاز به دقت بالا در نصب نشانگرهای دستگاه روی چرخ امکان بروز خطا هنگام تنظیم با دستگاه وجود دارد؛ مگر اینکه از دستگاه های پیشرفته استفاده شود. هر چه دستگاه پیشرفته تر باشد، این احتمال نیز کمتر است. با این حال یک تعمیرکار ماهر و مجرب می تواند بدون دستگاه و فقط با استفاده از ابزاری ساده این کار را انجام دهد.
