پمپ درد،یا Patient-controlled Analgesia)، PCA)،
وسیله ای پزشکی است که برای رساندن مایعات به صورت کنترل شده به بدن بیمار استفاده می شود. پمپ های انفوزیون انواع مختلفی دارند که برای اهداف مختلف و در محیط های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
در PCA، يك پمپ اينفيوژن (تزريق) كه شامل داروهاي درد تجويز شده توسط پزشك مي‌باشد، مستقيما به مسير داخل وريدي متصل مي‌شود. در برخي موارد پمپ تنظيم شده تا مقدار كمي از دارو را با نرخ ثابت به بيمار تحويل مي‌دهد. دوزهاي اضافي دارو با فشردن دكمه‌اي توسط بيمار قابل تزريق به او است.
بيماران ريكاوري شده پس از اعمال جراحي، مجهز به پمپ PCA هستند. همچنين پمپ درد توسط ديگر بيماران كه انواع مختلفي از درد را تجربه مي‌كنند قابل استفاده است.
پمپ درد (تزریق) در اكثر موارد كه بيمار درد را استفاده كند قابل استفاده است. همچنين اين پمپ‌ها دوز بيمار را تنها در مقادير مشخصي تحويل مي‌دهند و مستمر قابل استفاده نيست. پس از اتمام كنترل درد جراحي، بيمار از قرص به منظور كنترل درد استفاده مي‌كند. اين پمپ در افراد هوشيار استفاده مي‌شود چراكه خود بيمار بايد قادر به مشاركت در برنامه كنترل درد باشد.
با پمپ درد می‌توان نوع و دوز دارو را متناسب با وضعیت بیمار تغییر داد، بنابراین انواع و اقسام این پمپ وجود دارد که کاربردهای خاص خود را دارد. از این دستگاه فقط برای 24ساعت پس از عمل جراحی که میزان درد بالاست استفاده می‌شود، زیرا پس از این زمان بیمار می‌تواند مسکن‌ها را به شکل خوراکی مصرف کند و نیازی به تزریق مکرر نیست
ممکن است پمپ درد پس از بیهوشی بیمار و قبل از جراحی به بیمار وصل شود. در روش بعدی ممکن است پس از اتمام جراحی و قبل از به‌هوش آمدن بیمار پمپ درد را به بیمار وصل می‌کنند. در هر دوی این روش‌ها بیمار پس از جراحی و زمانی که به‌هوش می‌آید، دردی احساس نخواهد کرد.
تفاوت اساسی این دستگاه و تزریق معمولی داروهای مسکن برای بیماران اینه که در تزریق معمولی لازمه هرچند ساعت یک بار تزریق مسکن توسط پرستار انجام بشه. این مسکن تا مدتی درد رو تسکین میده اما زمانی که میزان اون در خون کم بشه، بیمار دوباره درد رو احساس میکنه و دوباره تزریق انجام میشه.
یعنی در فاصله بین یک تزریق تا تزریق بعدی، بیمار زمانی درد رو حس میکنه تا دوباره مسکن در خون جریان پیدا کنه اما در این پمپ میزان یکنواخت و ثابتی از مسکن در خون وجود داره و دوز دارو در خون هیچ وقت به صفر نمی رسه. این مکانیسم باعث میشه فاصله ای بین تزریق مجدد مسکن به وجود نیاد و تسکین درد یکنواخت و دائمیه.
برای بیمارستان
برای متخصص بیهوشی
برای جراح
از معایب استفاده پمپ درد هم می‌توان به سوءاستفاده بیمار از داروی مسکن برای مصارف غیرپزشکی و اوردوز شدن بیمار با داروی مسکن را نام برد. اگر دستگاه PCA به درستی تنظیم نشده باشد می‌تواند باعث کم تحویل دادن دارو یا زیاد تحویل دادن دارو شود. این دستگاه برای بعضی بیماران مفید نیست از جمله بیماران به مشکلات یادگیری یا بیماران دچار سردرگمی.
همچنین برای بیمارانی که به دلیل ضعف قادر به فشردن دکمه تزریق دارو نیستند نیز نامناسب است. در کل این دستگاه برای بیماران جوان مناسب تر است.
