شب یلدا و شب چله، دو اصطلاحی هستند که برای بلندترین شب سال، یعنی آخرین شب پاییز، در فرهنگ ایرانی به کار می‌روند. این شب در تقویم شمسی معمولاً مصادف با سی‌ام آذرماه است و در اولین روز زمستان به پایان می‌رسد. با این حال، برخی افراد تصور می‌کنند که این دو نام برای دو مراسم جداگانه استفاده می‌شوند. در این مقاله به تفاوت‌ها و شباهت‌های شب چله و شب یلدا پرداخته و ریشه‌های تاریخی و فرهنگی آن را بررسی می‌کنیم.
۱. شب یلدا: از ریشه‌های زرتشتی تا مفهومی مسیحی
واژه «یلدا» از ریشه سریانی به معنای «تولد» است و به تولد خورشید جدید اشاره دارد. در فرهنگ ایرانی، شب یلدا نماد پایان تاریکی و آغاز روشنایی است. این مفهوم در ارتباط با آیین‌های زرتشتی، به ویژه جشن‌های خورشیدی مانند مهرگان، دیده می‌شود.
همچنین برخی پژوهشگران بر این باورند که ورود واژه یلدا به زبان فارسی از طریق تعاملات فرهنگی میان ایرانیان و مسیحیان سریانی‌زبان در دوره ساسانیان رخ داده است. این واژه بعدها برای اشاره به این شب خاص به کار گرفته شد.
۲. شب چله: ریشه‌ای کاملاً ایرانی
اصطلاح «شب چله» از سنت‌های اصیل ایرانی می‌آید. کلمه «چله» به دوره‌های چهل‌روزه در تقویم زرتشتی اشاره دارد و به دو بخش «چله بزرگ» و «چله کوچک» تقسیم می‌شود:
چله بزرگ: از اول دی (آغاز زمستان) تا دهم بهمن ادامه دارد.
چله کوچک: از دهم بهمن تا پایان بهمن است.
شب چله در واقع آغاز چله بزرگ زمستان است. این اصطلاح بیشتر در گویش‌های محلی و مناطق سنتی ایران رایج بوده و به مراسمی اشاره دارد که در آن خانواده‌ها برای مقاومت در برابر سرمای زمستان، دور هم جمع می‌شوند.
۳. تفاوت در کاربرد نام‌ها
شب یلدا معمولاً در مناطق شهری و در میان افراد با تحصیلات بیشتر شنیده می‌شود. این واژه جنبه رسمی‌تری دارد و بیشتر در ادبیات و اشعار فارسی استفاده شده است.
شب چله در مناطق روستایی و میان مردم بومی ایران رایج‌تر است. این اصطلاح حس سنتی‌تر و بومی‌تری را به همراه دارد.
۴. مراسم مشترک در شب یلدا و شب چله
با وجود تفاوت در نام‌گذاری، مراسم این شب‌ها یکسان است. برخی از این آیین‌ها عبارتند از:
خوردن هندوانه و انار: این میوه‌ها نماد باروری و زندگی هستند.
خواندن حافظ و شاهنامه: برای پیش‌بینی آینده یا بهره‌گیری از حکمت ایرانی.
جمع شدن خانواده‌ها: شب یلدا بهانه‌ای برای دورهمی و تقویت روابط خانوادگی است.
نتیجه‌گیری
شب یلدا و شب چله دو نام برای یک شب هستند، اما تفاوت آن‌ها در ریشه‌های زبانی و فرهنگی نهفته است. یلدا بیشتر نمایانگر تعاملات تاریخی ایران با فرهنگ‌های خارجی و معنای نمادین تولد خورشید است، در حالی که چله ریشه در سنت‌های کشاورزی و زرتشتی ایران دارد. با این حال، مهم‌ترین پیام هر دو نام، جشن گرفتن نور، گرما و امید در برابر تاریکی است که همچنان بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان باقی مانده است.
و اما من فرشادم! و خودم هم شک هایی درباره داشتم برای همین در این باره تحقیق کردم و مطلبی نوشتم بالاخص که این مطلب من باعث میشه به خانواده ای نیازمند کمک یلدایی بشه از طریق استارتاپ مامان پز
اگر تفکرات من که به قلم نگارش درآمده است را دوست داشتید، میتوانید با کسب وکار های من آشنا بشید:
1. سبدگردانی بورس و کریپتو و طلا که برای این قضیه این کانال یوتیوب رو دارم:
یوتیوب اقتصادی اجتماعی فرشاد مصفا
2. دفتر وکالت و مشاوره حقوقی با 13 وکیل در چند شهر ایران و اینستاگرام ۶۱ هزار نفره
{واتس اپ و تلگرام من 0912176325 }
