اجرای یک مهندس ناظر قبل از هر چیز باید از آئین‌نامه‌ها و مباحث مقررات ملی که مرتبط با تولید و اجرای سقف‌های عرشه فولادی هست مطلع باشد تا بتواند ضمن مطالعه آن‌ها، اطلاعات خود را با آخرین ضوابط فنی و مهندسی روز جهان به‌روزرسانی نماید.
ازجمله این منابع می‌توان به استاندارد ملی ایران شماره 21973 سال 1396 تحت عنوان ” سقف‌های مرکب عرشه فولادی ” و بخش‌هایی از مبحث 10 مقررات ملی ساختمان اشاره نمود که در اینجا می‌خواهیم نکات کلیدی و کاربردی این منابع را در کنار هم قراردادِ و برسی نمائی‌م.
استاندارد ملی ایران شماره 21973 سال 1396 تحت عنوان ” سقف‌های مرکب عرشه فولادی ” که پیش‌نویس آن در گروه‌های مربوط تهیه و تدوین‌شده است.
?
hs : ارتفاع گلمیخ بعد از جوش که نباید از چهار برابر قطر میلگرد(dst ) کمتر باشد.
Wr : عرض گام تحتانی که نباید از 50 میلی‌متر کمتر باشد.
قطر گلمیخ نیز نباید بیشتر از 20 میلی‌متر باشد.
مساحت کنگره (A ) برحسب مترمربع :
A=[(a+b)*hr/2]*10^-6
سطح جانبی سقف عرشه فولادی (Ae ):
Ae=hr*1000*10^-6
تعداد کنگره در 1 متر (S1 ) :
S1=Ae/A
تعداد کنگره پرشده با بتن (S2 ) :
S2=S1/2
مقدار بتن در کنگره (S3 ) :
S3=S2*A
مقدار بتن در دال (S4 ) :
S4=h2*1000*10^-6
جرم بتن :
M=(S3+S4)*F
F : جرم مخصوص بتن.
2). ورق عرشه فولادی باید در فواصل حداکثر 450 میلی‌متر به مقطع تیر مهار شود.این مهار می‌تواند توسط گلمیخ ، جوش نقطه‌ای و میخ و چاشنی باشد.بنابراین مطابق با این بند از مبحث 10 مقررات ملی ساختمان می‌توان ورقه‌ای فرم داده‌شده را توسط الکترود و جوش نقطه‌ای روی نشیمن خود نصب نمود.
3). ضخامت ورق عرشه فولادی حداقل برابر با 80/0 میلی‌متر هست و ضخامت کمتر از این مقدار فا قدر اصول آئین‌نامه‌ای و محاسباتی هست.
4). حداقل مقاومت مشخصه ورقه‌ای عرشه فولادی 230 مگا پاسکال هست.
5).نقش آج‌ها روی گام‌های ورقه‌ای عرشه فولادی ، مقاومت در برابر نیروی برشی به وجود آمده بین عرشه فولادی و دال بتنی است.آرایش این آج‌ها روی گام‌های ورقه‌ای عرشه فولادی به دو صورت پیوسته و منقطع هست که نقش آج پیوسته جلوگیری از جدا شدن دو مقطع عرشه فولادی و دال بتنی و نقش آج منقطع جلوگیری از لغزش بین این دو مقطع است.
6).حداکثر فاصله مرکز به مرکز گلمیخ ها مطابق با ضوابط مبحث 10 مقررات ملی ساختمان (S ):
* اگر گلمیخ ها در داخل گام باشند:
S≥4dst
*اگر گلمیخ ها بیرون گام و در امتداد طولی باشند:
S≥6dst
* اگر گلمیخ ها بیرون گام و در امتداد عرضی باشند:
S≥4dst
(dst :قطر گلمیخ مطابق با نقشه‌های سازه ).
درهرصورت فاصله آکس به آکس هر دو گلمیخ نباید از 80 سانتیمتر و 30 برابر قطر گلمیخ تجاوز کند.
7). گلمیخ ها باید حداقل 25 میلی‌متر از بتن پوشش جانبی داشته باشند.این موضوع تنها برای گلمیخ های پیرامون صادق است و شامل گلمیخ های داخل کنگره نمی‌شود.
? ?
8).حداقل فاصله گلمیخ تا لبه بتن در امتداد برش افقی برای بتن معمولی 20 میلی‌متر و برای بتن سبک 25 میلی‌متر هست.
9).قطر میلگرد نباید از 5/2 برابر ضخامت فلز پایه بیشتر باشد مگر آنکه درست در امتداد جان مقطع قرار گیرد.
<< آنچه باید مهندس ناظر در نصب ورقه‌ای عرشه فولادی کنترل نماید >>:
فواصل اتصال عرشه به تیر نباید از 300 میلی‌متر کمتر و از 450 میلی‌متر بیشتر باشد.
ورقه‌ای عرشه فولادی باید کاملاً عمود برجهت تیرهای فرعی حتی در حالتی که تیرها مورب هست قرار گیرند.
? ?
استفاده از پوشش گالوالم (ترکیب آلومینیوم – روی ) در ورقه های عرشه فولادی توصیه نمی‌شود.
ورقه‌ای عرشه فولادی باید به ورقه‌ای همسایگی خود در چپ و راست توسط پیچ‌های سرمته یا جوش نقطه‌ای متصل شوند تا از خروج شیره بتن و ….جلوگیری شود.
برشکاری اطراف ستون‌ها ، گاست پلیتها ، داکتها و بازشوهایید توسط یک برشکار حرفه‌ای به‌گونه‌ای انجام شود که ورق بدون فاصله و به‌طور کامل در کنار بدنه مقطع قرارگیری و در جای خود نصب شود.استفاده از پرکننده‌هایی مانند یونولیت و رابیتس و…که درواقع به‌عنوان اصلاح‌کننده ورق بد بریده‌شده استفاده می‌شود ، یک عرف رایج اشتباه در حوزه اجرای سقف های عرشه فولادی است و به‌هیچ‌وجه بنیان فنی دارد.
حداقل مقدار نشیمن ورق عرشه فولادی روی تیرهای اصلی عمود بر آن‌ها و همچنین تیرهای اصلی مجاور آن 5 سانتیمتر است که در عرف اجرائی جهت تیپ بندی ورق‌ها و…تا 3 سانتیمتر نیز از دیدگاه ناظرین مجاز هست.
چنانچه انتهای ورقه‌ای عرشه فولادی بر روی یک تیر مورب قرار گیرند (تیر پخی نما ، کنسول ها و ..)، لازم است ضمن نصب فلاشینگ در لبه تیر مورب ، انتهای ورقه‌ای عرشه فولادی به‌اصطلاح پاکتی شود تا از ریزش بتن جلوگیری شود.
آنچه باید مهندس ناظر در مورد کنترل فلاشینگها بداند:
فلاشینگها باید نسبت به یکدیگر حداقل 3 سانتیمتر همپوشانی داشته باشند.
فلاشینگها باید نسبت به سطح تیرچه در حالت افقی و چه در حالت مورب کاملاً قائم باشند و توسط تسمه‌ها به گام فوقانی ورقه‌ای عرشه فولادی و یا توسط سیم آرماتوربندی به گلمیخها مهار شوند.
چنانچه آرایش ورقه‌ای عرشه فولادی در سقف شطرنجی باشد ، از درپوش بجهت مسدود کردن گام‌های ورق عرشه فولادی استفاده می‌کنند.
?
سطح بتن باید کاملاً با لبه فوقانی فلاشینگ هم‌تراز باشد.
فلاشینگها باید طوری مهار شوند که بعد از بتن‌ریزی و گیرش آن فشار بتن باعث خمیدگی یا تغییر زاویه آن‌ها به سمت بیرون یا نما نشود.
استفاده از تخته چوبی به‌جای فلاشینگ به‌نحوی‌که به‌درستی مهار شود و دکفراژ آن‌ها بعد از بتن‌ریزی به صلاحدید کارفرما بلامانع است .
گان باید توسط اپراتور با زاویه 90 درجه چه در سطوح افقی و چه در سطوح شیب‌دار نسبت به سطح قرار گیرد .
اپراتور باید مجهز به عینک ایمنی ، دستکش ، کلاه و شیلد جهت جلوگیری از پاشش احتمالی مذاب و نور زدگی چشم‌ها باشد.
اپراتور باید دائم اتصال کامل و بی‌نقص کابل های اتصال برق و کابل متصل به منبع اصلی (برق شهر یا دیزل ژنراتور) را کنتر نماید تا براثر ضعف برق یا بی‌دقتی در نصب کابل‌ها جوش گلمیخها دچار مشکل نشود.
زیر و روی سطح ورق عرشه فولادی باید کاملاً خشک و عاری از رطوبت باشد.
قبل از پخش ورقه‌ای عرشه فولادی باید سطح بال فوقانی تیرها کاملاً با برس سیمی و…از شیره بتن و خاک و … پاک شود تا هنگام جوشکاری گلمیخ نتایج مثبت باشد.
گلمیخها و سرامیک‌ها باید کاملاً خشک و بدون رطوبت باشند و لازم است در مکانی ایمن از بارش‌ها و رطوبت انبار شوند.
مطابق با عرف اجرایی و نظر مهندسین گلمیخها باید با آرایشی منظم در کنار یکدیگر به تیر جوش شوند تا تحمل یکپارچه برش را اعمال نمایند.سرامیک که جهت متمرکز کردن کاسه جوش پیرامون گلمیخها مورداستفاده قرار می‌گیرند باید به‌طور کامل گلمیخها را درون خود محصور نمایند به‌گونه‌ای که بعد از شکستن آن‌ها یک قالب کامل دندانه‌ای در پیرامون گلمیخ مشاهده شود.
بعد از سرد شدن مذاب پیرامون گلمیخها ، کلیه سرامیک‌ها باید شکسته و از روی سقف جمع‌آوری شوند.
جهت آزمودن گلمیخها می‌توان از یک لوله با حداکثر ارتفاع 20/1 متر استفاده کرد.برای این کار لوله را حدود 5/1 تا 2 سانتیمتر بالاتر از ریشه گلمیخ قراردادِ و گلمیخ را تا زاویه 30 درجه نسبت به قائم خم می‌کنیم .چنانچه گلمیخ در این محدوده نشکند و مقاومت خود را حفظ نماید ناظر پروژه کیفیت آن را تائید می‌نماید.
بدیهی است که مهندس ناظر جهت را برای خم کردن گلمیخ انتخاب می‌نماید که کاسه جوش در پیرامون گلمیخ ناقص ، پفکی و یا دارای خلل و فرج باشد.
مطابق با عرف اجرائی تا %3 گلمیخها را می‌توان به‌عنوان گلمیخ پرت و شکسته موجه کرد که درواقع این موضوع فاقد پایه محاسباتی و فنی است. و در حقیقت از عدم مهارت اپراتور ، عدم دقت کافی هنگام جوشکاری ، عدم خشک بودن زیر و روی سطح ورق عرشه فولادی ، عدم تأمین ولتاژ کافی برق به دلیل مطمئن نبودن از اتصال کابل‌ها ، ضعف برق ، طول زیاد کابل ، فاصله زیاد منبع برق تا پایکار و… ناشی می‌گردد.
